پیوند عاشورا با انقلاب اسلامی و رسالت ما در قبال این پیوند

‏‏پیوند عاشورا با انقلاب اسلامی و رسالت ما در قبال این پیوند‏

‏‏ ‏

‏‏ حمید انصاری‏

‏‏ ‏

‏‏ایام حماسی محرم و تاسوعا و عاشورا‏‏ی‏‏ سالار شهیدان و سرور احرار و آزاد‏‏گا‏‏ن جهان و سالگرد ارتحال جانگداز احیاگر فرهنگ بزرگ عاشورا، حضرت امام - رضوان الله تعالی علیه - بر شما حضار محترم و بر بیت شریف و مکرم امام و بر رهروان طریق عاشورا و راه عاشورا‏‏یی‏‏ امام تسلیت باد. ‏

‏‏بنا داشتم مجموعۀ عرایضم را در این جمع حسینی در قالب مقاله‏‏ ‏‏ای عرضه کنم، اما متأسفانه مشغلۀ این ایام مانع از‏‏ ‏‏آن شد، لذا چند دقیقه ای را مزاحم وقت شریف شما هستم. امید است که سخنانم از رو‏‏ی‏‏ دردمندی و تعهد باشد. و باید تشکر بکنم از این جمع و جمعیت و این گردهما‏‏یی‏‏ که در بزرگداشت نهضت حماسی مولا ابی عبدالله الحسین(ع)، و تجلیل از کار بزر‏‏گ‏‏ عاشورا‏‏یی‏‏ امام عزیز برگزار شده است. ‏

‏‏هر چند که واقعۀ عاشو‏‏ر‏‏ا در نیمروزی غم رنگ و خون گرفته در دهم محرم سال 61 هجری به وقوع‏‏ پیو‏‏ست، اما عظمت ابعاد این حادثۀ بزر‏‏گ‏‏ و رازها و درسها و‏‏ پیا‏‏مهای این نهضت مقدس آن چنان ‏‏گسترده‏‏ و‏‏ ‏‏عمیق و ا‏‏ثرگذ‏‏ار در تاریخ بوده که واقعۀ عاشورا را از حد یک واقعه و یک حادثۀ تاریخی ا‏‏تفا‏‏ق افتاده در مقطعی خاص از‏‏ ‏‏تاریخ بشریت. به حد یک جریان مسلط و همیشه جاری در‏‏ ‏‏تاریخ، و تاریخ ساز در حیات جوامع اسلامی - و حتی جامعۀ انسانی - مطرح کرده است. رازها و رمزها و درسها و پیامها و‏‏ پیا‏‏مدهای عاشورا از این واقعۀ بی نظیر یک مکتب به تمام معنا و یک فرهنگ‏‏؛ ‏‏فرهنگی غنی و بالنده و سرشار از  مفاهیم ارزشی و معنوی و الهی و انسانی که جزء جزء‏‏ ‏‏آن ا‏‏جز‏‏ا‏‏ی‏‏ اسلام ناب را تفسیر ‏
‏‎

‏‏امام حسین(ع) را وارث آدم و نوح و موسی و عیسی و ابراهیم و رسول امین لقب داده اند و مگر جز این است؟ حسین سمبل تمامی ارزشهای نهفته در نهضتهای انبیاست. و بدین سان عاشورا یک مکتب است دارای منطقی خاص، روشهای خاص، اهداف و انگیزه های خاص. اگر کسی در پی آن است که اسلام ناب را بیابد و در پی آن است که حقیقت و گوهر اسلام ناب و مفاهیم ارزشی اسلام ناب را بشناسد باید نخست عاشورا را بشناسد. عاشورا صحنه تقابل تمامیت خیر و شر است. حقیقتاً گویی عاشورا پدید آمده است تا حوادث به ظاهر کوتاهی که در آن نیم روز خونین اتفاق افتاد آینه ای تمام نما از داستان شگفت خلقت بشر باشد. عاشورا پندآموز همه کسانی است که در پی حقیقت اند. در جزء جزء اجزای عاشورا و این حادثۀ بی نظیر و پر شکوه و افتخارانگیز تاریخی و در عین حال غمگنانه و مظلومانه و در جزء جزء این حادثۀ بزرگ، شما عالی ترین و برترین نمونه های ارزشها و مفاهیم اسلام ناب را مشاهده می کنید. ‏

‏‏در اردوگاه سپاه ستم نهایت رذالت و پستی دنائت و پلیدی و هر آنچه به نام صفات شیاطینی و نفسانی می شناسیم موج می زند و در اردوگاه نورانی و سبز معدود یاران حسین(ع)تموج ارزشها را می بینیم: شجاعت، رشادت، جوانمردی، دلاوری، حریت و آزادگی، عبودیت و اخلاق و تقوا و عرفان ناب. احساسات در اوج ارزشها. صحنۀ عاشورا و جزءجزء اجزای این صحنه تجلی تمامیت ارزشهای اسلامی است؛ ارزشهایی که داشت فراموش می شد همان ارزشهایی که در بعثت انبیا و نبی خاتم(ص) مطرح بود. بحث از این واقعۀ بزرگ که عمیق ترین و کارسازترین اثار را در تاریخ اسلام بر جای نهاده است در جنبه های مختلف قابل طرح است و طبعاً در اینگونه مجالس و محافل گویندگان و اهل نظر، ابعاد مختلف قیام سالار شهیدان را به بحث و بررسی نشسته اند. آنچه که در این فرصت کوتاه در صدد تبیین آن هستم بحث از سیاست عاشورا و سیاست جهانی عاشورا و ارتباط عاشورا و پیوند عاشورا با انقلاب اسلامی و رسالت ما در قبال این پیوند است. اگر عاشورا در بعد معنویت و عرفان و شناخت به حضرت حق غنی ترین مفاهیم را ارزانی می کند و تجلی عرفان ناب را در عاشورا می توانیم ببینیم، سیاست عاشورا  نیز چنین است. ‏
‏‎

‏‏سیاستی از این دست، عاشورا یک حرکت سیاسی، یک قیام و شورشی همه جانبه علیه بساط خلافت غاصبانه یزید‏‏ی‏‏ است. و عاشورا در اساس بر‏‏ ‏‏پا شد و حرکت مولا ابی - عبدالله الحسین آغاز شد تا امامت را به جایگاه وا‏‏قعی‏‏ و اصیل خودش بازگرداند. بنابراین بحث از عاشور‏‏ای‏‏ غیر سیاسی تحریف عاشورا است. متأسفانه در طو‏‏ل‏‏ تاریخ، مدت مدیدی تفسیرها و تعابیری که از این واقعه می شد چنین بوده و بخصوص سده و دهه های اخیر که تبلیغات استعمار‏‏ی‏‏ در بلاد اسلامی بیداد می کرد. ‏

‏‏عاشورا خود بهترین دلیل بر وجوب دخالت مسلمین در سرنوشت سیاسی خویش است و شگفت آنکه حتی از این سیاسی ترین واقعۀ تاریخی اسلام نیز‏‏ ‏‏آنچنان برداشتهای ناصوابی شده است که حتی به همین حادثه استناد می شود تا عینیت دیانت و سیاست را مخدوش جلوه دهند. عاشورا منطق سیاسی خاص خویش را دارد که همه می شناسیم و من درصدد باز‏‏گویی‏‏ اجزاء این منطق نیستم. عاشورا «مبارزه بی امان با ظلم‏‏» ‏‏و «ستیز بی امان با ستم‏‏»‏‏، «‏‏فرهنگ ‏‏ شهادتخواهی و شهادت طلبی» به عنوان تنها راه نجات در شرایطی که امکانات و ظرفیت و توانا‏‏یی‏‏ ما امکان مقابلۀ رویارو‏‏ی‏‏ مادی با دشمن را نمی دهد،، «دفاع جانانه از قسط و عدالت، در جامعه‏‏»‏‏، البته به عنوان ابزار‏‏ی‏‏ در جهت تعالی معنوی و روحانی انسان بوده است. ‏‏پیا‏‏مها و درسهای سیاسی مکتب عاشورا و منطق عاشورا که ‏‏پیر‏‏وز‏‏ی‏‏ خون بر شمشیر است ‏‏پیا‏‏مها و منطق انقلاب اسلامی است. توجه کنید برخی از شعارهای انقلاب به دلیل اینکه بارها تکرار شد‏‏ه اند ‏‏و ما نیز در جریان مسائل با آنها درگیر بوده ایم کمتر مورد توجه قرار می ‏‏گیر‏‏ند. بر اساس حرکت انقلاب اسلامی که نشأت گرفته از فرهنگ عاشورا است، شعار ‏‏پیر‏‏وزی خون بر شمشیر یک منطق است، یک مکتب است. مکتبی که تنها با مباحث عرفانی و فلسفی، ‏‏قر‏‏آنی و دینی ‏‏قا‏‏بل درک و استنباط است و علت اینکه دشمنان این مکتب نتوانستند ابزار لازم را برای ‏‏پیر‏‏وزی بر‏‏ ‏‏آن فراهم سازند حقیقت همین شعار است که اصلاً قابل دستیابی برای آنان نیست. ‏‏پیر‏‏وزی خون بر شمشیر و اساساً ‏
‏‎

‏‏بر اساس این منطق ‏‏پیر‏‏وز‏‏ی‏‏ آنجا معنا دارد که آدمی عمل به تکلیف و وظیفۀ دینی بکند. حضرت امام (رض) بارها می فرمود: ‏

‏‏«‏‏ما اگر ادای تکلیف بکنیم‏‏ پیر‏‏وزیم، چه کشته شویم و چه بکشیم.» حتی در یکی از فرازها ایشان فرمود‏‏ه اند‏‏: اگر امریکا تمام موجودیت انقلاب ما و مردم ما و همه چیز ما را از بین ببرد و نابود کند باز ما مسلماً‏‏ پیر‏‏وزیم‏‏». ‏‏خوب، یک چنین منطقی منطق عاشورا است. ‏

‏‏فرهنگ شهادت طلبی که دنیا بیگانه است از این فرهنگ و اعجاز اثر این فرهنگ که شما مردم نمونه ها‏‏یی‏‏ از اعجاز‏‏ ‏‏آن را دیدید، امروز جهان بیش از هر زمان دیگر تشنه دریافت این معناست، بخصو‏‏ص‏‏ بعد از فروپاشی کمونیسم که روز‏‏گا‏‏ری داعیه پرچمدار‏‏ی‏‏ مبارزه و انقلابی گری داشت و به اصطلا‏‏ح‏‏ ایدئولوژی انقلابی‏‏گری‏‏ صادر می کرد، امروز دنیا در خلأ عجیبی بسر می برد و به نظر من تبیین واقعۀ عاشورا و هدفها و درسها و رمزهای عاشورا می تواند این خلا بسیار ‏‏گستر‏‏ده را پر کند. ‏

‏‏عاشورا یک حرکت فرقه ‏‏گرا‏‏ نبود، حرکتی عام در بستر نهضت اسلام و تاریخ اسلام بوده است. دعوت امام حسین(ع) دعوتی است عام به همۀ عصرها و نسلها. چه در زمانی که ازمکۀ مکرمه حج را نیمه تمام رها کرد و به سوی کوفه شتافت و فرمود: ‏

‏‏«من کان باذلا فینا مهجته فلیرحل معنا»‏‏ این ندا اولین دعوت عام است، و یا آنجا که در آخرین لحظات غروب غم گرفتۀ عاشورا فریاد ‏‏«هل من ناصر»‏‏ برآورد، در حالی که می دانیم حضرت امام حسین(ع) خود آگاه بود که دیگر کسی باقی نمانده است که یاوری کند، این فریاد ‏‏«هل من ناصر»‏‏، دعوت نسلهای بعدی است. یعنی اینکه راه حسین و این تقابل مقدسی که فرهنگ عاشورا بر پا کرده است تا همیشۀ تاریخ باقی است و کاروان حسین همیشه در راه است و آهنگ جرس این کاروان همواره شنیده می شود و دعوت همیشگی امام حسین - اگر گوش دل را بسپاریم - شنیده می شود. ‏

‏‏و در استمرار ‏‏قیام‏‏ مولا ابا عبدالله الحسین می دانید قیامها، انقلابها، خیزشها و شورشها‏‏ی‏‏ متعددی به وقوع ‏‏پیو‏‏ست که ماهیت این قیامها و شعارها‏‏یی‏‏ که می دادند و حرکتی که داشتند نشان از‏‏ ‏‏آن دارد که پیام عاشورا همیشگی و برای همۀ عصرهاست. شعار مبارزه با ستمگری و زشتی و پلیدی، و شعار خونخوا‏‏هی‏‏ خون ناحق ریختۀ سالار شهیدان، این شعار عموم قیامها‏‏یی‏‏ بود که بعد از ‏‏قیام‏‏ کربلا ا‏‏تفاق‏‏ افتاد. بنی امیه بعد از چندی دودمانشان ‏
‏‎

‏‏انقلاب اسلامی اتفاق افتاد و پس از هزار و اند‏‏ی‏‏ سال انقلابی برخاسته از ‏‏قیا‏‏م عاشورا شکل ‏‏گر‏‏فت. در حقیقت انقلاب اسلامی نتیجۀ قیام عاشورا است، پیامد طبیعی قیام عاشورا است، نه اینکه متأثر از عاشورا است بلکه اساساً‏‏ ‏‏مولد طبیعی فرهنگ عاشورا  است. ‏

‏‏فرهنگ عاشورا در روح و روان و جان امام این انقلاب و ملتی که بزر‏‏گو‏‏ارانه فریاد این امام را لبیک ‏‏گفتند‏‏ ‏‏جر‏‏یان داشته و جریان دارد و طبعاً به همین نسبت نیز تداوم این انقلاب در ‏‏گرو‏‏ تداوم حفظ ارزشهای عاشورا، حفظ منطق عاشورا، حفظ فرهنگ عاشورا است. ‏

‏‏متأسفانه باید دردمندانه ‏‏گفت‏‏ با وجود همۀ رشادتها‏‏یی‏‏ که انقلاب در مسیر خود داشته و فداکاریها‏‏یی‏‏ که ملت بزر‏‏گو‏‏ار ایران داشته اند و‏‏ ‏‏آثار ارزنده ای که این انقلاب بر جای نهاده و مسیر بالنده ای که در سطح جهان طی می کند اما هنوز ما فاصلۀ بسیار زیادی با روح و فرهنگ عاشورا داریم. در این جا سئوالات اساسی مطرح است - یادداشت داده اند که من چند دقیقه بیشتر فرصت ندارم و بیشتر در این باب می خواستم سخن بگویم که - ما باید بررسی کنیم و این سئوالات را در این مجامع مطرح کنیم و با‏‏ ‏‏دید نقادی و انتقادی نیز به مسائل نگاه کنیم که تا چه حد و چه میزان فرهنگ عاشورا، حماسۀ عاشورا، روح عاشورا و‏‏ ‏‏مکتب عاشورا و منطق عاشورا بر اجزای جامعۀ ما حاکم است، بر مدیریت جامعه ما حاکم است، بر دیپلماسی جامعۀ ما حاکم است؟ آیا ما واقعاً از منطقی که امام عزیز مناد‏‏ی‏‏ آن بود و احیاگر‏‏ ‏‏آن شد در همه زمینه ها‏‏ ‏‏پیروی می کنیم؟ مواجهه و رویارو‏‏یی‏‏ انقلاب اسلامی با دشمنان دین خدا امری اجتناب ناپذیر و طبیعی است. ‏

‏‏آیا در این میدان مواجهه ما منطق حسینی داریم؟ آیا اساساً فرهنگ عاشورا به تمام معنا بازشناسی شده است؟‏

‏‏و در همین جا باز جای اظهار دردمندی دیگر آنکه عاشورا با همۀ تأثیر شگرفی که در تاریخ اسلام داشته و با همه آنکه خود دارای مکتب، ایدئولوژی و منطقی عظیم است که می تواند جامعۀ انسانها را هدایت بکند: ‏‏«ان الحسین مصباح الهدی و سفینة النجاه»‏‏. اما متأسفانه در این کشور در نظام دانشگاهیمان واحد درسی برای شناخت اندیشه های فلان ‏
‏‎

‏‏خواهران و برادران این روزها زمزمه ها‏‏یی‏‏ شنیده می شود و‏‏ ‏‏باید واقعاً احساس خطر کرد. من عرض می کنم به عنوان یک خدمتگزار کوچکی در مؤسسه تنظیم و نشر‏‏ ‏‏آثار حضرت امام که سر و کارمان با آثار امام است و برخی از پیامهای ایشان را به لحاظ مسئولیت و مشغله مان بارها و بارها مرور کرد‏‏ه ام ‏‏عر‏‏ض‏‏ می کنم، بعد از مسائل اعتقادی و اخر‏‏وی‏‏ هیچ مقوله ای به انداز‏‏ۀ‏‏ تأکید امام به لزوم توجه به عینیت دین و‏‏ ‏‏سیاست در‏‏ ‏‏آثار ایشان نمود ندارد و  هیچ خطری از دید‏‏گا‏‏ه امام انقلاب را تهدید نمی کند‏‏ ‏‏جز اینکه این خا‏‏ک‏‏ریز فتح بشود، خا‏‏ک‏‏ریزی که دشمنان نسبت به آن حسا‏‏س‏‏ اند و خوب می شناسند و ضرباتی که در این سده های اخیر به جامعۀ اسلامی وارد شد و قلب جهان پاره پاره شد و تجزیه شد و‏‏ ‏‏آن همه ‏‏گر‏‏فتاری و مصیبت و بلا و دردمند‏‏ی‏‏ که امروز شاهد‏‏ ‏‏آن در بلاد اسلامی هستیم و همه اش نا‏‏شی‏‏ از همین بود که مسلمین را از روح واقعی اسلام، از تو‏‏جه‏‏ به مسئولیت پذیریشان نسبت به مسائل سیاسی جامعه و حکومت و مسائلی که در سیاست مطرح است باز داشته اند و حضرت امام کار بزر‏‏گی‏‏ که کرد در 15 خرداد ‏‏42‏‏ و بعد از‏‏ ‏‏آن و مراحل ‏‏پیر‏‏وزی و در حدود 11 سال رهبری مردمی و مقتدر همین بود که این اصل دینی را به اسلام باز‏‏گر‏‏دانید که سیاست عین دیانت است، مسلمان نیست کسی که بر واقعیتهای جامعۀ خودش جامعۀ‏‏ ‏
‏‎

‏‏ ‏

‏‏والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته‏