رویکرد به آموزه های امام خمینی(ره) تنها راه مقابله با بدفهمی ها و تحریف هاست

‏‏رویکرد به آموزه های امام خمینی(س) تنها راه مقابله با بدفهمی ها و تحریف هاست‏

‏‏ مهندس علی ربیعی‏‏ ‏

‏‏مشاور رئیس جمهور و مدیر مسئول روزنامه کار و کارگر‏

‏‏نوشتن از اندیشه و سلوک امام خمینی(ره) دشوار است؛ اما شناخت سیرۀ نظری و عملی ایشان بعنوان بزرگترین راهبر قرن بیستم برای استمرار و حرکت نظامی که او آغازگر و قائدش بود، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. واقعیت این است که پس از سالها هنوز عطش و نیاز به اندیشه و سلوک امام «ره» در جامعۀ ایران فروکش نکرده و ذره ای از نیاز ما به اندیشه و سیرۀ عملی ایشان کاسته نشده است؛ چه اینکه در لحظه لحظه های دورۀ نه سالۀ پس از ارتحال ملکوتی امام خمینی(ره) و در جزء جزء تحوّلات این سالها، راه امام و کلام امام راهنما و اکنون نیز بی شک شناخت بیشتر و بهتر امام برای حل بسیاری از مسائل مبتلا به جامعه کارساز و گره گشاست. ‏

‏‏مسائلی در حوزه های اجتماعی، سیاسی که امروزه جامعه با آن دست به گریبان است، ما را ناچار به کنکاشی دربارۀ دیدگاههای امام نسبت به مسائل اجتماعی می کشاند. برای بسیاری از مسائل مبتلا به امروز جامعه که اغلب دچار بدفهمیها شده و یا در کش و قوسهای سیاسی به تحریف کشیده شده است، توسط امام چاره اندیشیهای مؤثر و قاطعی ‏

‏
‏‎

‏‏آنان که دغدغۀ نظام و انقلاب را دارند باید بدانند که دیدگاههای امام تنها متعلق به گذشته نیست؛ بلکه برای امروز و فردا نیز مؤثر و راهنماست. ‏

‏‏اگر ما به نقش و رفتار امام در مسیر احیای حکومت دینی و تثبیت نظام نگاه کنیم درمی یابیم که رهبری ایشان در طول تاریخ سیاسی ملل مسلمان یک استثناست. امام خمینی(ره) از معدود رهبرانی است که در حرکت خود، ضمن از هم فروپاشیدن نظم موجود، یک نظم نوین مبتنی بر اصول اسلامی را پایه گذاری کردند. ‏

‏‏صلابت و درایت امام خمینی(ره) در رهبری نهضت و انقلاب بزرگ اسلامی که به سالها سلطۀ استبداد و نفوذ استکبار در ایران پایان داد، علاوه بر دگرگون ساختن بنیادها، ساختارها و نهادهای دوران پهلوی، در همان حال، نظم نوینی را بر پایۀ تعالیم و ارزشهای متعالی اسلام بر پا نمود. ‏

‏‏حضرت امام از این نظر شاید یکی از نوادر تاریخ رهبری در جهان باشند چرا که بنا به تجربۀ تاریخ سیاسی ملل، کمتر اتفاق افتاده که رهبری یک نهضت بتواند هم نقش بر هم زنندگی داشته باشد و هم سازندگی، یعنی هم نظم موجود را به هم بزند و هم خود حامل نظم نوینی باشد. به گواهی تاریخ، انقلابیون معمولاً در یک وجه موّفق بوده اند و در وجه دیگر اغلب موّفقیتی نداشته اند؛ لیکن امام در عین حالی که یک نظمی را فروپاشید در همان حال نظم نوینی را ایجاد کرد که در قبال حوادث و فراز و نشیبهای بسیار طی دو  دهه، پابرجا ماند. ‏

‏‏● بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضور آزادانۀ مردم در صحنه‏‏‎‏‏ ها را عامل کنترل و سلامت نظام می دانستند. ‏

‏‏● حضرت امام خمینی آزادی بیان و انتقاد را لازم و عامل سلامت نظام می دانستند و معتقد بودند در هیچ مکتبی به قدر اسلام آزادی و مردم سالاری وجود نداشته است. ‏

‏
‏‎

‏‏دلسوزان نظام جمهوری اسلامی مسلماً درآینده به این نتیجه خواهند رسید که چقدر نیازمند استفاده از نظرات امام بوده ایم؛ بویژه در شرایط فعلی جامعه، که بدفهمیها در برخی مفاهیم، چالشهای جدّی را فراروی نظام قرار داده است و اگر به سیرۀ امام عمل نکنیم قدر مسلم چالشهای به وجود آمده، جامعه را به سمت تعارضهای حل نشدنی پیش خواهد برد. ‏

‏‏نگارنده معتقد است که توجّه به سنتهای جاری و شناخت نظریه های فقهی، سیاسی و حکومتی حضرت امام، آن سیاستمدار روشن بین آزاداندیش، برای انقلابیون یک ضرورت است؛ لذا، در این مقاله سعی دارد با گشودن روزنه ای هر چند کوچک به فضای عظیم و بهت انگیز آن شخصیّت عالیقدر، به اندازۀ وسع و امکان از نگاه و سیرۀ عملی ایشان نسبت به حکومت اسلامی در مواردی که امروز مورد مناقشۀ حزبها، جناحها و گروههای مختلف قرار گرفته است، از جمله: نقش مردم در جهت گیریهای سیاسی، آزادی، امنیت، لزوم قانون گرایی، رعایت حقوق مردم و نیز جهت گیریهای اقتصادی عدالتجویانۀ ایشان توشه ای برگیرد و حکمتهایی را برای حفظ نظام جمهوری اسلامی از دیدگاه امام بازگو کند. ‏

‏
‏‎

‏‏سؤال اساسی این است که چه مؤلفه هایی در جامعه ما دیده می شود که اکنون بار دیگر ضرورت توجه به نگاه خاص امام به اصل حفظ نظام را به میان آورده است؟‏

‏‏به گمان نگارنده، نگاهی به تحولات دورۀ انقلاب تا کنون، بخصوص بعد از ارتحال امام، حساسیت و ضرورت توجه به این مقوله را افزایش داده است. همچنین اوضاع بین المللی و نگاه خارجیها به ایران، رویارویی نظام با نظامهای فکری و سیاسی موجود در جهان، تحول و تطور تفکر دینی در جامعه، شکاف در دریافت و فهم مفاهیم و تغییر در نوع نگرشها و مسائل و مشکلات موجود در عرصۀ نظری و عملی از جمله عواملی است که می تواند روی این حساسیت تأثیر بگذارد و ما را مجبور کند به سیرۀ امام توجه بیشتری نشان دهیم.‏

‏‏ ‏

‏‏ اندیشۀ حکومتی امام و راه اثبات و پویایی نظام‏

‏‏بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت  امام خمینی(ره) قیام و نهضت اسلامی خویش را با احیای اندیشۀ سیاسی اسلام آغاز کرد؛ در واقع اولین تلاش امام نشان دادن کارآمدی دین در عرصه های مختلف و در انداختن طرح نظام  سیاسی اسلام بود. در این قالب، حضرت امام به دو پرسش اساسی «چه کسی باید حکومت کند؟» و «چگونه باید حکومت کند؟» پاسخهای صریح و روشنی دادند.‏

‏‏ حضرت امام همواره به دستگاههای امنیتی و نظامی توصیه می کردند از ورود به دسته بندیها و جناح بندیها پرهیز کنید. با این حال توطئه را به هیچ وجه تحمل نمی کردند و نیز نسبت به مسأله دخالت هم بسیار حساس بودند؛ اما در سایر موارد روش ایشان مبتنی بر تسامح و مدارا بود.‏

‏‏ متأسفانه در سالهای اخیر گه گاه برخی افراد و سلایق؛ مشی امام را  ـ که گستردن  و بازتر نمودن چتر انقلاب اسلامی بود ـ مورد توجه قرار نمی دهند و با‏

‏
‏‎

‏‏ ‏

‏‏در آن ‏‏زمان‏‏ که امام نظریۀ خود در مورد حکومت را مطرح ساختند، از دو سو مورد حمله قرار گرفتند؛ از یک طرف ‏‏دین ستیزان‏‏ و از طرف دیگر متحجرین کج اندیش و متنسکین واپس گرا در مقابل نظریات فقهی آن حضرت واکنش نشان دادند، از سویی برخی قشری گرایان متحجر متحجر و واپس گرا مقدس مآب با این گمان که در زمان غیبت اساساً موضوعی بنام حکومت دین و اسلام نمی تواند شکل بگیرد؛ وارد شدن علمای اسلامی درحکومت را بطور جد منع می کردند و از دیگر سو، یک جریان منحرف و القایی از سوی غرب درصدد اثبات ناکارآمدی دین در ادارۀ جامعه بود و دین و سیاست را دارای دو حوزۀ مجزا می پنداشت.‏

‏‏امروز هم ما شاهد بروز این جریان در اشکال جدید هستیم. جریانی به نام روشن فکری سکولار با تکیه بر برخی نظرها در حوزۀ علوم اجتماعی و سیاسی سعی بر آن دارد که دین را مغایر با مفاهیمی چون آزادی، دموکراسی و سایر مفاهیم نو نشان دهد و در مقابل، جریان دیگری در برخی از حوزه های دینی علمای حوزه وجود دارد که از مغایرت دین و دموکراسی و آزادی سخن می گوید.‏

‏‏مروری بر نشریات و سخنرانیهای افراد برجستۀ این دو جریان بخوبی از تکرار مسائل در این حوزه پرده بر می دارد.‏

‏‏به چالش کشاندن دوبارۀ  مسإله دین و آزادی، دین و علم، جمهوریت و اسلامیت و اخیراً  ولایت و مدنیّت، نوعی سر بر آوردن همان مسائلی است که حضرت امام در زمانی که می خواستند کارآیی دین را نشان بدهند، به نوعی بدان پاسخ گفته اند.‏

‏‏به اعتقاد راقم این سطور بازگشتن به سیرۀ  امام در این زمینه، و برخوردی که معظم له با این دو جریان داشتند، برای جامعۀ  امروز می تواند بسیار کارگشا و مفید باشد و همان گونه ‏

‏
‏‎

‏‏همانطور که اشاره شد وجه سیرۀ حکومتی امام، نشاندن جمهوریت در دل اسلام بود و امام در این نظریه کارآیی در ادارۀ حکومت را بخوبی نمایش دادند. سعی امام بر آن بود که نشان دهند دین اسلام همه جانبه است و به همۀ  مسائل پاسخ می گوید؛ دین برای حکومت از همۀ  شرایط و لوازم برخوردار است و همۀ  مواردی را که یک حکومت بدان نیازمند است، در دین می توان یافت.‏

‏‏در نگرش سیستمی، هماهنگ و نظام واری که امام به دین داشتند اساساً جزئی ‏‏نگ‏‏ری جایی نداشت. امام از یک بُعد به حکومت نگاه نمی کردند؛ ولی متأسفانه امروز در برخی موارد عدم نگرش فراگیر و همه نگر به دین، ما را با مشکلاتی مواجه کرده است. امام در قالب نظریات حکومتی خویش پویایی دین را اثبات کردند و سعی نمودند از القای ناکارآمدی دین در ادارۀ حکومت ممانعت به عمل آورند. نگاه کنید به مسائل جنجالی و لاینحل آن در مسألۀ تصویب قانون کار، بند ج از قانون تقسیم اراضی کشوری، تشکیل مجمع تشخیص مصلحت نظام، که تماماً از مواردی است که امام در قالب آن نشان دادند که دین و حکومت اسلام پویا است و حکومت اسلامی بخوبی می تواند به مسائل روز  اسخ گوید.‏

‏‏اینکه امام تأکید می فرمودند  «حفظ نظام از اوجب واجبات است و حتی می توان برخی از واجبات اسلامی را برای حفظ نظام در مدت معینی تعطیل کرد»، نشان دهندۀ اهمیت و پویایی نظام و حفظ آن از نظر امام است. تأکید حضرت امام به حفظ نظام دو دلیل اساسی داشت؛ اول آنکه از القائات غربیها و طرفداران داخلی آنها مبتنی بر ناامید کردن مردم نسبت به حکومت اسلامی و انقلاب جلوگیری کند، و دیگر آنکه از انزوای مجدد دین  ـ که اتفاقاً خواست برخی حوزویان نیز بود  ـ ممانعت به عمل آورد.‏

‏‏اصرار بر این وجه از تلاش امام بدان جهت است که امروز تلاشهای پیدا و پنهانی برای ‏

‏
‏‎

‏‏ ‏

‏‏نگاه عدالتجویانۀ امام در جهت گیریهای اقتصادی‏

‏‏امام خمینی(ره) در تعیین سمت و سوی نظام اقتصادی جمهوری اسلامی همواره نگاهی عدالتجویانه داشتند و در توصیه هایی که به خصوص به کارگزاران نظام می نمودند، همواره بر صیغۀ عدالتجویی خصوصاً در سیاستهای اقتصادی تأکید می فرموند.‏

‏‏حضرت‏‏ ام‏‏ا‏‏م نه مدلهای منتج از سرمایه داری نوع غرب را می پسندیدند و نه الگوهای نوع شرق را.‏

‏‏بنیانگذار جمهوری اسلامی با تأکید بر اجرای مجموعۀ قواعد اسلامی در مسائل ‏‏اقتصادی‏‏، اهداف و راهکارهایی چون اولویت دادن به منافع و مصالح مستضعفان و محرومان و رسیدگی خاص به آنها، استقرار عدالت اجتماعی و اقتصادی در جامعه و گسترش مشارکت عمومی و ایجاد رفاه، آسایش و امنیت اقتصادی برای عموم افراد جامعه را برای  «ریشه کن کردن فقر» و «جلوگیری از فساد ناشی از انباشت ثروت» توصیه می کردند.‏

‏‏ ‏

‏‏ تعمق در آثار و سیرۀ  عملی امام نشان می دهد که اعتقاد و اعتماد و رجوع به مردم در تمامی امور از شاخصه های اندیشه ای ایشان است.‏

‏‏ امام خمینی(ره) با اتکا به آرای عمومی و تبعیت از نظر ملت را همیشه مورد تأکید قرار می دادند و هیچ گاه از انتخاب مردم هراس نداشتند.‏

‏‏اگر ‏‏امروز‏‏ جامعۀ ما با یک اشرافیت تحمیل شده مواجه شده است که از آن به عنوان ‏

‏
‏‎

‏‏امام خمینی(ره) در بیان دیدگاههای اقتصادی خود بارها با پرهیز دادن جدی مردم و مسئولان از بوجود ‏‏آمدن‏‏ اشرافیت در درون حکومت هشدار داده اند؛ مجموعۀ قواعد اسلامی در مسائل اقتصادی، هنگامی که در کل پیکرۀ اسلام به صورت یک مکتب منسجم ملاحظه و همه جانبه پیاده شود، بهترین شکل ممکن خواهد بود. هم مشکل فقرا از میان می برد و هم از فاسد شدن یک عده به وسیلۀ تصاحب ثروت جلوگیری می کند و در نتیجه کل جامعه را از فساد حفظ می کند.‏

‏‏راهکار دیگری که امام در این زمینه توصیه می کردند، راه یافتن طبقات متوسط و پایین در ساختار ‏‏حکومتی‏‏ اعم از مجلس، دولت و سایر قوا و نهادها بود. حضرت امام در   این باره می فرمایند:  «توجه داشته باشید رئیس جمهور و وکلای مجلس از طبقه ای باشند که محرومیت و مظلومیت مستضعفان و محرومان جامعه را لمس نموده و در فکر رفاه آنان باشند نه از سرمایه داران و زمین خواران و صدر نشینان مرفه و غرق در لذات و شهوات که تلخی محرومیت و رنج گرسنگان را نمی توانند بفهمند».‏

‏‏بنیانگذار جمهوری اسلامی حتی نفوذ اشرافیت در دستگاهها و ساختار حکومتی را نشانۀ پایان ‏‏یافتن‏‏ عمر نظام خوانده و فرموده اند:«آن روزی که مجلسیان خوی کاخ نشینی پیدا کنند ـ خدای ناخواسته ـ و از این خوی ارزندۀ کوخ نشینی بیرون روند آن روز است که ما برای این کشور باید فاتحه بخوانیم».‏

‏‏متأسفانه برغم  توصیه های آن زمان امام طبقات جدید در سایه مماشات سیاسی و قدرت خانوادگی به ثروتهای بادآورده ای دست یازیده اند و بنا به تعبیری بزرگترین سیلی را امروز ‏‏همین‏‏ اشرافیت تحمیل شده به جامعه و نظام اسلامی وارد ساخته و از همه بدتر آقا زاده های تازه به دوران رسیده موجب مصیبتی لاینحل برای انقلاب شده اند.‏

‏
‏‎

‏‏نگاه حضرت امام به مقولۀ امنیت از منظر حفظ نظام بود. مردم گرایانه بودن و مردم  محور شدن دستگاههای امنیتی و نظامی بسیار مورد تأکید امام بود؛ در عین حال همواره به دستگاههای امنیتی و نظامی توصیه می کردند از ورود به دسته بندیها و جناح بندیها پرهیز کنند و وقتی اولین وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی به محضر امام می رسد، ایشان بر عدم وابستگی جناحی در درون دستگاه اطلاعاتی تأکید می کنند. امام همچنین نیروهای نظامی را مظهر اقتدار ملی می دانستند و در وصیتنامۀ الهی ـ سیاسی خود، نیروهای نظامی و امنیتی را از ورود به دسته جات سیاسی پرهیز دادند.‏

‏‏نظریۀ امام در مسائل امنیتی متکی بر  ‏‏«أَشدَّآءُ عَلَی الْکُفَّارِ رُحَمَآءُ بَیْنَهُم»‏‏ بود. ‏‏بنیانگذار‏‏ جمهوری اسلامی با این حال توطئه را به هیچ وجه تحمل نمی کردند و نیز نسبت به مسأله دخالت هم بسیار حساسس بودند؛ اما در سایر موارد مشی و مشرب امام مبتنی بر تسامح و مدارا بود.‏

‏‏امام به ‏‏قانونی بودن‏‏ برخورد با مردم بسیار تأکید داشتند و رعایت حقوق اجتماعی مردم را به بالاترین و والاترین شکل ممکن توصیه می نمودند. بارزترین شاهد در این باره فرمان معروف به فرمان هشت ماده ای امام است. اشاره ای به فرمان یاد شده در  این باره راهگشاست:‏

‏‏«هیچ کس حق ندارد به خانه یا مغازه و یا محل کار شخصی کسی بدون اذن صاحب آنها وارد شود یا کسی را جلب کند به نام کشف جرم یا ارتکاب گناه تعقیب و مراقبت نماید و یا نسبت به فردی اهانت نموده و اعمال غیر انسانی ـ اسلامی مرتکب شود یا با تلفن یا نوار ضبط صوت دیگری به نام کشف جرم یا کشف مرکز گناه گوش کند و یا برای کشف گناه و جرم هر چند بزرگ باشد، شنود بگذارد و یا دنبال اسرار مردم باشد و تجسس از گناهان غیر نماید و یا اسراری که از غیر به او رسیده ولو برای یک نفر فاش کند. تمام اینها جرم و گناه است و بعضی از آنها چون اشاعۀ فحشا و گناهان از کبائر بسیار بزرگ است و مرتکبین هر یک از امور فوق مجرم و مستحق تعزیر شرعی هستند و بعضی از آنها ‏

‏
‏‎

‏‏...هیچ کس حق نداراد کسی را بدون حکم قاضی که از روی موازین شرعیه باید باشد توقیف کند یا احضار نماید، هر چند مدت توقیف کم باشد. توقیف یا احضار به عنف جرم است و موجب تعزیر شرعی است و...».‏

‏‏امام در این فرمان معروف، پس از ذکر برخی حقوقی قانونی مردم و لزوم رعایت آن تصریح می کنند:  «آنچه ذکر شد و ممنوع اعلام شد در غیر مواردی است که در رابطه با توطئه ها و گروهکهای مخالف اسلام و نظام جمهوری اسلامی است که در خانه های امن و تیمی برای براندازی جمهوری اسلامی و ترور شخصیتهای جامعه و مردم بیگناه کوچه و بازار برای نقشه های خرابکاری و افساد فی الارض اجتماع می کنند...».‏

‏‏حضرت ‏‏امام‏‏ در طول زعامت خود در کنار برخورد شدید با توطئه ها، حیثیت و شأن و منزلت اجتماعی افراد را همواره مدّنظر داشتند و در مورد مجرمین، رعایت حقوق اجتماعی آنان را همواره گوشزد می کردند:«اگر فقیه بخواهد شخص زانی را حد بزند با همان ترتیب خاص که معین شده باید بزند.حق ندارد یک تازیانه اضافه بزند یا ناسزا بگوید، یک سیلی بزند یا یک روز او را حبس بکند».‏

‏‏امام ‏‏تعبیر‏‏ «حکومت اسلام حکومت قانون است» را بارها مورد تأکید قرار داده و می فرمودند:‏

‏‏«اگر به اخذ مالیات می پردازد(حاکم) روی موازین اسلام یعنی بر وفق قانون اسلام‏

‏‏ امام خمینی در خصوص لزوم اتکا به آرای عمومی می فرمایند: حکومت جمهوری اسلامی مورد نظر ما از رویه پیامبر اکرم(ص) و امام علی(ع) الهام خواهند گرفت و متکی به آرای عمومی ملت می باشد.‏

‏‏ ما تابع آرای ملت هستیم. ملت ما هر طوری رأی داد ما هم از آن تبعیت می کنیم. خدای تبارک و تعالی به ما حق نداده، پیغمبر اسلام به ما حق نداده است که به ملتمان یک چیزی را تحمیل کنیم.‏

‏
‏‎

‏‏امام در مورد ضد انقلاب ضمن توصیه به رعایت حقوق اجتماعی آنان همواره با لحنی عطوفت آمیز و هدایت گرایانه و با جدا سازی سران این گروهکها از فریب خوردگان، از آنها ‏‏می خواست‏‏ با توبه به آغوش اسلام و ایران باز گردند و حتی در وصیتنامۀ الهی ـ سیاسی خود با اختصاص سرفصلی به گروهکهای معاند با نظام جمهوری اسلامی، فرمودند:‏

‏‏«من به شما نصیحت می کنم دست از این کارهای بی فایده و غیر عاقلانه بردارید و گول  جهانخواران را نخورید و در هر جا هستید اگر به جنایتی دست نزدید به میهن خود و دامن ‏‏اسلام‏‏ بر گردید و توبه کنید که خداوند ارحم الراحمین است و جمهوری اسلامی و ملت از شما ان شاءالله می گذارد و اگر دست به جنایتی زدید که حکم خداوند تکلیف شما را معین کرده باز از نیمه راه برگشته و توبه کنید و اگر شهامت دارید تن به مجازات داده و با این عمل، خود را از عذاب الیم خداوند نجات دهید و...‏

‏‏این مشی امام به واقع گستردن و بارزتر نمودن چتر انقلاب اسلامی بود؛ ولی متأسفانه امروزه در سالهای اخیر گه گاه برخی افراد و سلایق، مشی امام را مورد توجه ‏‏قرار‏‏ نمی دهند و با عملکرد خود به تنگتر کردن و انسداد حلقۀ طرفداران نظام جمهوری اسلامی ایران کمک می کنند و بعضاً حتی منافق سازیهای جدید صورت می گیرد و یا با اعمال فشارهای ناروا، ناآگاهان چنان می کنند که هر روز عده ای از صفوف انقلاب به بیرون رانده شوند.‏

‏‏ امام خمینی آزادی را جزو حقوق مردم و عامل حفظ و سلامت نظام و نیز خنثی  سازی توطئه ها می دانستند.‏

‏‏ امام خمینی دربارۀ آزادی رأی مردم فرموده اند: هر کس آزاد است همیشه و به هر کسی که می خواهد رأی بدهد ولو آنکه آقایان فرض کنید که علمای حوزۀ    علمیۀ تهران یا قم آنها را معرفی نکرده باشند.‏

‏
‏‎

‏‏ ‏

‏‏رأی و نقش مردم در جهت گیریهای سیاسی نظام‏

‏‏تعمق در آثار و سیرۀ  عملی امام نشان می دهد که اعتقاد و اعتماد و رجوع به مردم در تمامی امور از شاخصه های اندیشه ای ایشان است و این ذخیره ای است که می باید برای ثبات، پایداری و تحکیم کشور در آینده مورد توجه قرار گیرد.‏

‏‏امام خمینی(ره) اتکا به آرای عمومی و تبعیت از نظر ملت را همیشه مورد تأکید قرار می دادند و هیچ گاه از انتخاب مردم هراس نداشتند و همواره به رأی و نظر آنان احترام می گذاردند. حتی در مورد بنی صدر که بعدها معلوم شد برغم کسب آرای بیشتر، امام به وی رأی نداده بودند، و نظر خود را به احترام رأی مردم مخفی نگاه داشتند و تازه وقتی بنی صدر به دلیل خیانت آشکار به کشور معزول و فراری شد، امام بعدها پرده از نظر ابتدایی خود دربارۀ وی برداشتند.‏

‏‏امام در خصوص لزوم به اتکا به آرای عمومی در نظام جمهوری اسلامی، می فرمایند: «حکومت جمهوری اسلامی مورد نظر ما از رویه پیامبر اکرم(ص) و امام علی(ع)  الهام خواهد گرفت و متکی به آرای عمومی ملت می باشد و نیز شکل حکومت با مراجعه به آرای ملت تعیین خواهد شد.» و یا در تأکید بر تبعیت از آرای ملت می فرمایند:‏

‏‏«ما تابع آرای ملت هستیم، ملت ما هر طوری رأی داد ما هم از آن تبعیت می کنیم.ما حق نداریم، خدای تبارک و تعالی به ما حق نداده است، پیغمبر اسلام به ما حق نداده است که به ملتمان یک چیزی را تحمیل کنیم».‏

‏
‏‎

‏‏ ‏

‏‏آزادی از نگاه مردم‏

‏‏امام خمینی(ره) با اعتقاد و اعتماد به انتخاب و رأی مردم، آزادی را جزو حقوق مردم و عامل حفظ و سلامت نظام و نیز خنثی سازی توطئه ها می دانستند.‏

‏‏امام با ملتزم ساختن همه به حفظ و بسط آزادیها، دربارۀ  آزادی رأی مردم فرموده اند: «هر کس آزاد است همیشه و به هر کسی که می خواهد رأی بدهد ولو آنکه آقایان فرض کنید که علمای حوزۀ علمیه تهران یا قم آنها را معرفی نکرده باشند».‏

‏‏امام نتیجۀ آزادی را حاکم شدن صالحین می دانستند و می فرمودند:«قهراً وقتی انتخابات آزاد شد، مردم که همه غیر صالح نیستند مردم اکثرشان صالحند، مردم خوبی اند، دلشان می خواهد مملکشان صحیح باشد، سالم باشد، اقتصادشان صحیح باشد هر چیز را دلشان می خواهد از خدا می خواهند که صلحایی بالای سرشان باشند.قهراً وقتی که انتخابات آزاد شد و این اشخاص غیر صالح دخالت در آن نکردند، در این مجلس اشخاص صالح می روند، وقتی اشخاص صالح در یک مجلس رفتند دولت صالح بپاشد، رئیس جمهور، صالح شد این مخالف مصلحت کشور عمل نخواهد شد.»‏

‏‏بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضور آزادنۀ مردم در صحنه ها را عامل کنترل و سلامت نظام دانسته و می فرمودند:‏

‏‏«فرق مابین انقلاب اسلامی و غیر اسلامی همین است که انقلاب وقتی اسلامی شد ‏

‏
‏‎

‏‏امام با مقایسۀ سطح آزادی در اسلام و سایر مکاتب می فرمودند:‏

‏‏«حضرت رسول(ص) در آن اواخر عمرشان رفتند منبر فرمودند که هر کس به من حقی دارد بگوید... حالا اگر چنانچه هر یک از این ممالک دموکراسی را بیاورید یکی برود بالا منبر بگوید که هر که حق دارد بگوید، اولاً  [آیا] می گوید این را؟ حق می دهد به ملت که اگر یک شلاقی زده باشد بیا شلاقت را بزن؟ این حق را کدام دموکراسی، کدام سلطان، کدام رئیس جمهور، کدام سلطان عادل و دموکراسی یک همچو کاری می کند...».‏

‏‏خلاصه آنکه امام، آزادی بیان و انتقاد را لازم و عامل سلامت نظام می دانستند و معتقد بودند در هیچ مکتبی به قدر اسلام آزادی و مردم سالاری وجود نداشته است. البته دیدگاههای امام در مورد آزادی محدود به آزادی انتخاب و آزادی بیان نبوده است و جنبه های دیگری را نیز دربرمی گرفته است که به منظور جلوگیری از اطالۀ کلام از ورود به آن اجتناب می کنیم.‏

‏‏امام، تنها قید آزادی را اخلال در نظم و تنافی با اصول و مبانی اسلام می دانستند نظری که در قانون اساسی نیز مورد تأیید امام قرار گرفته است.‏

‏‏متأسفانه در شرایط فعلی برخی «کج اندیشان واپس گرا» و «دین ستیزان روشنفکر» سعی دارند آزادی را مخالف دین جلوه دهند و همراه با این گروه برخی افراد دارای گرایشات خاص جناحی با محدود کردن منافع و مصالح ملی و حتی اسلام در یک جناح و گریز از انتقادات به سرکوب آزادیها روی آورده اند که این امر از یکسو باعث رشد شیرین زبانان متملق و از دیگر سو منتقدان بیمار غیر دلسوز شده است؛ این نحوۀ عملکرد، انزوای ناصحان واقعی را به دنبال داشته است و با انزوای منتقدان و آزاداندیشان، دگر اندیشان مجال و میدان یافته اند از نبود آزادی در اسلام دم بزنند و بدین وسیله جمهوری اسلامی را تخطئه کنند.‏

‏
‏‎

‏‏با توجه به پیش گفته ها، سر آن داریم که سیرۀ نظری  ـ عملی امام باید همچنان چراغ فروزان راه ما در مسیر پر  پیچ و خم آیندۀ  نظام جمهوری اسلامی ایران باشد. بر این باوریم که دیدگاه و نظرات امام برای ثبت در تاریخ نیست و انقلابیون نباید نگاهی تاریخی به امام و نظرات ایشان داشته باشند. بسیاری از مبتلایات امروز جامعۀ ما و چالشهای ناشی از بدفهمی برخی افراد نسبت به مسائل با نظر افکندن به الگویی که امام برای ما به یادگار گذاشته اند، قابل حل است.خوشبختانه مردم ایران همچنان دل در گرو آموزه های امام دارند و بر اساس یک سنجش افکار رسمی در مورد علت مشارکت سیاسی مردم در هفتمین انتخابات ریاست جمهوری، از بین چهارده مؤلفه و انگیزه مختلف، عامل و انگیزۀ  پیروی از آرمانها و توصیه های امام بالاترین امتیاز را آورده است.‏

‏‏این سنجش افکار که در بین دو نسل همراهان قدیمی امام و جوانانی که تازه امام را درک کرده اند صورت پذیرفته، نشان می دهد که امام خمینی و اندیشه و سلوک ایشان همچنان ذخیره و سرمایه ای قابل اعتماد برای استمرار نظام هستند و در آینده های دور نیز می توانند تضمین کنندۀ حرکت نظام جمهوری اسلامی ایران باشند.‏

‏
‏‎

‏‎ ‎