شخصیت امام خمینی خیلی جذاب و اسرارآمیز است
(مصاحبه با اسماعیل عباداللهی)
حضور: لطفاً خودتان را معرفی کنید و مختصری از فعالیتهای خود بیان بفرمایید.
آقای اسماعیل عباداللهی: من اسماعیل عباداللهی هستم. دانشجوی دوره دکترای دانشگاه دولتی قازان هستم و در رشته تاریخ تحصیل می کنم. موضوع رساله من"آیت الله مطهری و نقش وی در شکل گیری انقلاب اسلامی ایران" است. من از علاقه مندان انقلاب اسلامی ایران و امام خمینی هستم و به این انقلاب اسلامی خیلی علاقه دارم تا حدی که به همه می گویم من اول دوستدار انقلاب اسلامی ایران شدم و بعد به زبان فارسی و ادبیات فارسی علاقه پیدا کردم. عشق و علاقه من به انقلاب اسلامی باعث شد زبان فارسی را یاد بگیرم و با ابعاد زندگی ایرانیان و کشور شما آشنا بشوم.
حضور: چگونه با امام خمینی و انقلاب اسلامی آشنا شدید و این آشنایی به علاقه و دلبستگی رسید؟
حضورج. 75صفحه 179
عباداللهی: سؤال خوبی است. من اصلاً یادم نمی آید که چه جوری با شخصیت امام خمینی آشنا شدم. وقتی کودک بودم در بعضی از برنامه های مستند تلویزیون کشورم تصویر امام را دیدم و اولین اطلاعات را راجع به ایشان بدست آوردم. وقتی وارد دانشگاه شدم یک علاقه علمی و تحقیقی پیدا کردم تا در باره انقلاب اسلامی ایران بیشتر بدانم. در کتابخانه دانشگاه ما کتابهای زیادی در باره ایران به زبانهای روسی و انگلیسی و فارسی موجود است. من با خواندن آنها کم کم در جریان تحولات انقلاب اسلامی ایران قرار گرفتم و تا حدودی با چگونگی رهبری امام خمینی آشنا شدم. من 24 سال دارم و خودم زمان امام را درک نکردم ولی با مطالعه تا حد زیادی با شخصیت ایشان آشنا شدم.
شخصیت امام خیلی جذاب و اسرار آمیز است. در روسیه، رسانه های ارتباط جمعی ما اطلاعات ضد و نقیض زیادی در باره امام و انقلاب اسلامی پخش می کنند. به همین دلیل جوانان ما امکان آشنایی با شخصیت واقعی ایشان را ندارند. اگر کسی بخواهد امام را بشناسد مطالب نشریات خیلی فایده ندارد. باید خود انسان تحقیق کند و از منابع بی طرف اطلاعات لازم را بدست آورد. اکثر رسانه ها و خیلی از کتابها و منابع تحت تأثیر صهیونیسم و استکبار جهانی است. ولی بعضی از منابع اینترنتی یا کتابها و نشریات دیگر هم هست که مستقل هستند و برای کسب اطلاع راجع به انقلاب اسلامی ایران و امام خمینی مناسبند. روسیه با آنکه کشور مستقلی است در حوزه رسانه ها از استقلال کامل برخوردار نیست و من فکر می کنم نود درصد رسانه های روسیه در اختیار ثروتمندان یهودی است که همگی طرفدار صهیونیسم هستند و این است که دستیابی به اطلاعات صحیح در باره انقلاب اسلامی و کسب دیدگاه مثبت در باره شخصیت امام خمینی دشوار است.
حضور: نقش اندیشه های امام خمینی را در جهان اسلام چگونه می بینید؟
عباداللهی: امام خمینی امروز می تواند به عنوان یک الگو و نمونه برای همه مسلمانان - چه شیعه و چه سنی- باشد. من نمی توانم در باره شخصیت امام خمینی، خیلی سخن بگویم. ایشان
حضورج. 75صفحه 180
شخصیت بسیار بزرگی بودند که در مقایسه، دیگران در برابر ایشان ضعیف می نمایند.
حضور: امام خمینی طی نامه معروف خود هشدارهایی به گورباچف داده بودند با توجه به آن نامه وضع فعلی روسیه چگونه است؟ چه نیروهایی با هم درگیر هستند؟
عباداللهی: در واقع جنگ حق و باطل است. آن نیروهایی که می خواهند در روسیه نظام عادلانه برقرار شود و مردم ما زیر پرچم اسلام مجتمع شوند با نیروهایی که بعد از فروپاشی اتحاد شوروی سابق، کشور را قبضه کرده اند درگیری دارند. شوروی سابق، دولت بسیار قدرتمندی بود. در آن دوران با اینکه دین و مذهب مورد ستیز قرار داشت ولی حداقل یک اخلاقی داشتیم، یک اخلاق سوسیالیستی حاکم بود. ولی بعد از فروپاشی اتحاد شوروی ما وارد یک مرحله بی اخلاقی
حضورج. 75صفحه 181
و بی دینی شدیم که اخلاق مردم ما را بکلی نابود کرد. الان به مرحله ای رسیده ایم که نه دین داریم و نه اخلاق. در شوروی سابق، بانوان ما بلاخره عفت داشتند ولی امروز سیل فرهنگ و تمدن غربی و بیگانه بد اخلاقی را زیاد کرده و فساد را گسترش داده است. می توان گفت اخلاق ما بکلی ویران شده است. امروزه آشنایی ما با انقلاب اسلامی ایران و توضیح خصوصیات این رخداد بزرگ بسیار سخت تر شده است.
حضور: یک جمعبندی کلی از مطالعات خودتان درباره امام خمینی و انقلاب اسلامی بفرمایید.
عباداللهی: من بعضی از آثار امام خمینی را مانند کتاب "ولایت فقیه" و "کشف اسرار" مطالعه کرده و با آنها آشنایی دارم. من بعضی از کتابهای امام خمینی را به صورت مکرر مطالعه کرده ام. در تاریخ معاصر ایران، امام خمینی اولین کسی است که مجموعه ای از افکار مذهبی- سیاسی را ارائه کردند که بر اساس آن تأسیس یک نظام جدید امکانپذیر شد. قبل از ایشان علمایی بودند که دیدگاههای سیاسی داشتند و مطالبی در این خصوص بیان کرده اند ولی دیدگاههای آنها به صورت مرتب و منظم بیان نشده است.
باور من این است که سیستماتیک بودن نظرات امام خمینی از ماهیت عرفانی اندیشه او نشأت می گیرد. احیای اسلام در ایران با احیای عرفان مساوی بود. در آن زمان یک عرفان سیاسی بوجود آمد که امام خمینی از بنیانگذاران آن بود. این عرفان سیاسی توانست یک نسل جدید از علمای انقلابی را پرورش دهد که وارد صحنه سیاسی جامعه شدند و یک انقلاب بی نظیری را برپا کردند که انعکاس آن در گوشه و کنار دنیا قابل مشاهده است. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی کل دنیا عوض شده است. مسلمانان یک روحیه جدید پیدا کردند و نیروهایشان مضاعف شد. ما باید این بی نظیری انقلاب اسلامی را در عمق نظرات عرفانی امام خمینی بجوییم. نظر من این است.
حضور: گرایش مسلمانان روسیه نسبت به امام و انقلاب اسلامی ایران چگونه است؟
حضورج. 75صفحه 182
عباداللهی: قبل از صدور نامه امام خمینی خطاب به گورباچف تأثیر انقلاب اسلامی در روسیه محسوس بود. من سنم زیاد نیست ولی این مسأله را بررسی کرده ام و به این نتیجه رسیده ام که خیلی از شخصیت های برجسته مسلمانان روسیه از طریق انقلاب اسلامی ایران با اسلام آشنا شدند. در اتحاد شوروی مردم اصلاً از دین جدا شده بودند و هیچ راهی برای مطالعه دین و علوم دینی نداشتند. تعداد نمازخوانها در میان مسلمانان خیلی کم بود. می توان گفت کمتر از یک درصد کل جامعه ما، ولی بر اثر انقلاب اسلامی، اتحاد شوروی که یک کشور سوسیالیستی و به اصطلاح انقلابی بود- یعنی مقامات و سازمانهای ما- علاقه زیادی به انقلاب اسلامی نوخاسته ایران پیدا کردند و در رادیو و تلویزیون اخباری از این انقلاب پخش می شد. مثلاً رئیس جمهور تاتارستان که یکی از رهبران مسلمانان روسیه محسوب می شد و برخلاف آنکه خودش خیلی متدین و مذهبی نبود ولی از حقوق مسلمانان روسیه دفاع می کرد. او اعتراف کرد که فقط از طریق آنچه رسانه ها درباره انقلاب اسلامی ایران پخش می کردند متوجه شد که اسلام دینی جدای از زندگی
حضورج. 75صفحه 183
مردم نیست و یک دین سیاسی است و می تواند جامعه را متحول کند. به قول خودش بر اثر انقلاب اسلامی ایران نظرش در باره اسلام کاملاً عوض شد. همینطور مثلاً "ولی الله کوبف" که ایشان نیز یکی از رهبران مسلمانان تاتارستان است اعتقاد دارد انقلاب اسلامی ایران باعث شد که مردم تاتارستان علاقه زیادی به دین خود و مسائل اجتماعی ایران پیدا کنند. چنین چیزی برای تحولات روحی مسلمانان تاتارستان بویژه بعد از فروپاشی اتحاد شوروی خیلی مهم است.
حضور: تأثیر انقلاب اسلامی ایران در عامه مردم کشور شما تا چه حدودی است؟
عباداللهی: آن تأثیر ظاهراً در وضع فعلی زیاد نیست. اکثر مردم ما آن طور که باید متدین نشدند. اساساً با توجه به شرایط وقت، آنها که مسلمان هستند و اقلیتی از مردم، انقلاب اسلامی ایران برایشان خیلی جالب و تعجب انگیز بود، بخصوص پیر مرد بودن امام خمینی در زمان وقوع انقلاب. کسی باورش نمی شد که یک پیرمرد هشتاد ساله بتواند انقلاب برپا کند. همین موضوع باعث شد که خیلی ها در باره انقلاب اسلامی ایران، تحقیق کنند و سعی کنند بفهمند که رهبری انقلاب اسلامی در ایران چگونه بود که پیرمردی بر خلاف ضعف جسمانی و فیزیکی خود دارای آنچنان قوت و قدرت روحی باشد که بتواند انقلابی را رهبری کند.
حضور: اساساً تصویرسازیهایی که در روسیه از انقلاب اسلامی می شود جنبه مثبت دارد یا منفی؟
عباداللهی: هم تصویرهای مثبت هست و هم تصویرهای منفی. در زمان شوروی سابق، مورخین آن زمان بنا به اندیشه های مارکسیستی- لنینیستی خود انقلاب اسلامی ایران را یک پدیده ظاهراً انقلابی می دانستند که ماهیت آن ضد انقلابی است. زیرا این انقلاب بر اساس ایدئولوژی برگرفته از اسلام صورت پذیرفت که از دیدگاه آنان قابل قبول نبود. ولی بعد از فروپاشی شوروی، نظرات دیگری پیدا شدند. البته الان رسانه های کشور ما بیشتر در دست ثروتمندان یهودی و صهیونیست است و آنها سعی می کنند دیدگاههای خود را بر مردم ما تحمیل کنند و افکار عمومی
حضورج. 75صفحه 184
را طبق خواست خودشان شکل دهند. اغلب مردم ما نیز تحت تأثیر رسانه ها هستند.
ما باید میان این گونه نظرات و نظرات کارشناسان و ایران شناسان تفکیک قائل شویم. ایران شناسان روسیه که قبلاً همه شان معتقد به سوسیالیسم بودند و در عین حال آشنایی چندانی با اسلام نداشتند انقلاب اسلامی ایران را یک پدیده کاملاً سیاسی تلقی می کردند و ماهیت دینی و مذهبی آن را نادیده می گرفتند ولی صاحب نظران مسلمان روسیه دیدگاه مخصوص به خود را دارند و به ماهیت انقلاب اسلامی توجه می کنند. البته طرح مسأله انقلاب اسلامی به طور رسمی در رسانه های دولتی روسیه، مجاز نیست. کسی این انقلاب را مطرح نمی کند. در واقع به علت بعضی شرایط که عرض کردم بسیاری از مردم روسیه اطلاع زیادی از انقلاب اسلامی ایران ندارند. آنهایی که با این انقلاب آشنایی دارند بیشتر متخصصین علوم انسانی و اعضای محافل آکادمیک هستند.
حضور: از لحاظ آماری مسلمانان روسیه چه وضعیتی دارند و جایگاه امروز آنان در جامعه روسیه چه صورتی دارد؟
عباداللهی: تعداد مسلمانان روسیه تقریباً 20 میلیون نفر است. اکثریت این مسلمانان پیرو مکتب
حضورج. 75صفحه 185
تسنن می باشند و حدود 10 در صد آنها شیعه هستند. آذریهای جنوب داغستان یا آذری هایی که طی حدود 15 تا 20 سال گذشته به روسیه بویژه کلانشهرهای روسیه مهاجرت کرده اند بیشتر شیعه هستند. امروزه دولت روسیه به مسلمانان احترام می گذارد و در هر منطقه مسلمان نشین، اداره دینی مسلمانان وجود دارد که تمام امور دینی آنها را مدیریت می کند. برای این ادارات مسایل و مشکلاتی هم وجود دارد. مثلاً گسترش وهابی گری که طی چهار یا پنج سال اخیر در روسیه مطرح شده است. دولت روسیه برای حل و فصل این موضوع اقدام می کند و سعی بر این است که ریشه های وهابی گری را در میان جوانان مسلمان از بین ببرند. البته نظر شخصی من این است که دولت نباید در این گونه مسائل دخالت کند. مسلمانان خودشان می دانند چه چیزی برایشان خوب است و چه چیزی بد. مسلمانان خودشان باید با انحرافات مذهبی و ایدئولوژیکی در میان خودشان مبارزه کنند.
حضور: انگیزه اصلی شما در انتخاب موضوع رساله خودتان درباره شهید مطهری چه بود؟
عباداللهی: عامل و انگیزه اصلی من این بود که چند تایی از کتابهای آیت الله مطهری را در کتابخانه دانشگاه خودمان پیدا کردم و آنها را خواندم. بعد از آشنایی با این کتابها تصمیم گرفتم درباره شخصیت شهید مطهری بیشتر مطالعه و بررسی کنم و اندیشه های ایشان موضوع رساله من باشد. باید عرض کنم نقش امام خمینی در کتابهای علمی و در آثار ایران شناسان روسیه جایگاهی دارد و تا حدودی منعکس شده است ولی نقش آیت الله مطهری، کمرنگ است و می توان گفت در کتابهای مربوط به انقلاب اسلامی ایران بیش از چند سطری در باره ایشان نوشته نشده است. من خواستم این خلأ را در حد مقدور پر کنم.
البته اساتید ما، در رشته تاریخ که من تحصیل می کنم بیشتر اساتید یهودی هستند. اکثر اساتید معتبر روسیه یهودی هستند. آنها نظر چندان مثبتی به انقلاب اسلامی ایران ندارند. ولی بلاخره طرح مرا پذیرفتند. من به طور مستند و بر اساس روشهای علمی این مسأله را بررسی می کنم و طرح خود را به صورت مستدل بیان کردم و آنها چاره ای جز قبول طرح نداشتند.
حضورج. 75صفحه 186
ان شاء الله به این کار ادامه می دهم و بعد از اتمام کار خود، کتاب را منتشر خواهیم کرد. این اولین کتاب راجع به شخصیت آیت الله مطهری به زبان روسی در روسیه خواهد بود. ان شاءالله.
حضور: درباره امکان اتحاد مؤثر مسلمانان چه نظری دارید؟
عباداللهی: من بر این باورم که تمام کشورهای اسلامی می توانند با هم متحد شوند و یک وحدت بزرگ اسلامی را ایجاد کنند. اگر نخبگان کشورهای اسلامی درک کنند که وحدت یک ضرورت درجه اول برای همه مسلمانان است و در این راه تلاش کنند چنین وحدتی امکان پذیر خواهد بود. ولی به نظر می رسد امروزه نخبگان مسلمانان این ضرورت را آنچنان که باید درک نمی کنند. به این جهت مسلمانان کشورهای اسلامی آمادگی متحد شدن و ایجاد وحدت اسلامی را ندارند.
حضور: چه راههایی در این زمینه به نظر شما می رسد؟
عباداللهی: راهی که به نظر من می رسد این است که مسلمانان برای ایجاد وحدت واقعی بایستی به اصل خودشان، به دین خودشان بازگردند. مردم ایران که انقلاب اسلامی را به پیروزی
حضورج. 75صفحه 187
رساندند به اصل خود بازگشته اند. مسلمانان دیگر کشورها نیز بایستی به فرهنگ خود بازگردند، نه اینکه صرفاً انقلاب اسلامی را تبلیغ کنند. زیرا انقلاب اسلامی به صورت تغییر نظام سیاسی به انجام رسید. اول باید در دلهای مردم انقلاب صورت گیرد. اول باید خود مردم خودشان را تغییر دهند، خودشان را عوض کنند و بدین ترتیب راهی برای انقلاب اسلامی پیدا کنند.
حضور: در خاتمه چنانچه سخن دیگری درباره امام خمینی دارید بیان بفرمایید.
عباداللهی: من فکر می کنم امام خمینی یک شخصیت بی نظیری است و برای همه مسلمانان دنیا در حکم یک متفکر و عالم و عارف برجسته مطرح است. آشنایی با شخصیت این بزرگوار بدون آشنایی کامل با وضعیت اسلام در ایران ممکن نمی باشد. باید در کشورهای اسلامی شخصیتهایی همانند امام خمینی ظهور کنند و مردم آن کشورها را به سوی رستگاری و تدین و دینداری بکشانند تا ملتهای مسلمان سرنوشت خودشان را خودشان رقم بزنند. من بر این باورم که با مرور زمان در کشورهای اسلامی چنین شخصیت هایی پیدا خواهند شد. ان شاء الله.
حضورج. 75صفحه 188