عبادت

‏‏ ‏

‏‏عبادت‏

‏‏ ‏

‏‏     ‏‏فرمود حضرت صادق، علیه السلام: «به خدا قسم نخورد علی بن ابیطالب، علیه السلام،‏
‏‎

‎‏هرگز از دنیا حرامی تا از دنیا رفت، و عرضه نشد بر او دو امری که رضای خداوند در آنها بود،‏‎ ‎‏مگر آنکه آنچه شدیدتر بود بر بدنش اختیار فرمود، و نازل نشد بر رسول خدا، صلّی الله علیه و‏‎ ‎‏آله، شدتی هرگز مگر آنکه آن بزرگوار ‏‏[‏‏او‏‏]‏‏ را خواند برای اطمینانی که به او داشت، و‏‎ ‎‏هیچ کس در این امت عملِ رسول خدا، صلّی الله علیه و آله، را طاقت نداشت غیر از او، همانا‏‎ ‎‏عمل می کرد عملِ شخصِ ترسناک؛ گویی بین بهشت و دوزخ بود، امید ثواب این را و ترس‏‎ ‎‏عِقاب آن را داشت. و هر آینه آزاد فرمود از مال ‏‏[‏‏خود‏‏]‏‏ هزار بنده در راه خدا و نجات از آتش،‏‎ ‎‏بندگانی که با زحمت دست و عرق پیشانی تحصیل فرموده بود. و همانا قوت اهل بیتش را‏‎ ‎‏زَیت و سرکه و خرما قرار داده بود؛ و نبود لباسش مگر کرباس؛ و اگر آستین مبارکش بلند‏‎ ‎‏می آمد قیچی می طلبید و آن را قطع می فرمود. و هیچ کس شبیه تر نبود به او در اولاد گرامیش از‏‎ ‎‏علی بن الحسین(ع) در فقه و لباس. هر آینه وارد شد بر او حضرت باقر، علیه السلام، پسرش.‏‎ ‎‏پس دید او را که رسیده است از عبادت به حدی که نرسیده است احدی دیگر، رنگش از‏‎ ‎‏بیداری شب زرد شده، و سوخته شده بود چشمانش از گریه، و مجروح شده بود جبهۀ‏‎ ‎‏مبارکش، و پاره شده بود بینی او از سجود، و ورم کرده بود ساق‏‏ها و قدمهایش از ایستادن در‏‎ ‎‏نماز. و فرمود حضرت باقر، علیه السلام، نتوانستم خودداری کنم از گریه وقتی که او را‏‎ ‎‏بدین حال دیدم؛ پس گریه کردم برای ترحم به او، و آن حضرت مشغول تفکر بود. پس‏‎ ‎‏توجه فرمود به من بعد از لحظه ای از داخل شدن من، و فرمود: «ای فرزند، به من بده‏‎ ‎‏بعضی از آن صحیفه هایی را که عبادت علی بن ابیطالب، علیه السلام، در آن است». پس‏‎ ‎‏دادم به او. و قرائت فرمود در آن چیز کمی. پس از آن رها کرد آن را از دست مبارکش با‏‎ ‎‏حال انضجارو غصّه و فرمود: «کی قوّت عبادت علی بن ابیطالب، علیه السلام، را‏‎ ‎‏دارد‏‎[1]‎‏؟»(611)‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏     از حضرت مولا معروف است که تیری از پای مبارکش رفته بود که طاقت بیرون‏‎ ‎‏آوردن نداشت، در وقت اشتغال به نماز بیرون آوردند و اصلاً ملتفت نشد.(612)‏

‏‏*  *  *‏

‏
‏‎

‎

‏‏     و جناب مولی الموحّدین، علیه الصّلوة و السلام، وقتی که وقت نماز می شد به خود‏‎ ‎‏می پیچید و متزلزل می شد. از آن حضرت سؤال شد: «چه می شود تو را یاامیرالمؤمنین؟»‏‎ ‎‏می فرمود: «آمد وقت امانتی که حق تعالی عرضه داشت بر آسمانها و زمین و آنها ابا‏‎ ‎‏کردند از حمل آن و برحذر شدند‏‎[2]‎‏ از آن».(613)‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏     آن سروری که یک ضربت یوم الخندقش به تصدیق رسول الله (ص) افضل از جمیع‏‎ ‎‏عبادات جن و انس است‏‎[3]‎‏ با آن همه عبادات و ریاضات که علیّ بن الحسین، که اعبد‏‎ ‎‏خلق الله است، اظهار عجز می کند که مثل او باشد،‏‎[4]‎‏ اظهار عجز و تذلّلش و اعتراف به‏‎ ‎‏قصور و تقصیرش از ما بیشتر و بالاتر است.(614)‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏     علی بن ابیطالب، علیه السلام، با حور و قصور چه سر و کاری دارد؟ آن سرور را با‏‎ ‎‏هواهای نفسانیّه و شهوات حیوانیّه چه تناسب است؟ کسی که عبادتش عبادت احرار‏‎ ‎‏است، جزای او جزای تجّار نخواهد بود.(615)‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏     ظاهر نماز علی بن ابیطالب، علیه السلام، و نماز فلان منافق در اجزاء و شرایط ‏‏[‏‏و‏‏]‏‎ ‎‏صورت ظاهری عمل هیچ تفاوتی ندارد، لیکن آن یک با آن عمل معراج الی الله کند و‏‎ ‎‏صورتش ملکوت اعلی است؛ و دیگری با آن عمل به جهنم سقوط کند و صورتش‏‎ ‎‏ملکوت اسفل است و از شدت ظلمت شبیه ندارد. به واسطۀ چند قرص نان جوین که‏‎ ‎‏خانوادۀ عصمت(ع) در راه خدا می دهند، چندین آیه خدای تعالی در مدح آنها فرو‏
‏‎

‎‏می فرستد‏‎[5]‎‏ جاهل گمان می کند دو سه روز گرسنگی و غذای خود را به فقرا دادن امر‏‎ ‎‏مهمی است. با این که صورت این قبیل اعمال از هرکس می شود صادر شود و چیز مهمی‏‎ ‎‏نیست، اهمیت آن به واسطۀ قصد خالص و نیت صادقانه است.(616)‏

‏‏*  *  *‏

‏‏ ‏

‏‏     ‏‏ورود چندین آیۀ شریفه از سورۀ مبارکۀ «هَلْ اَتیٰ» در مدح علی، علیه السلام، و اهل بیت‏‎ ‎‏طاهرینش، علیه السلام، به واسطۀ چند قرص نان و ایثار آنها نبوده، بلکه برای جهات باطنیّه و‏‎ ‎‏نورانیّت صورت عمل بوده، چنانچه در آیۀ شریفه اشاره ای به آن فرموده، آنجا که فرماید: «اِنَّماٰ‏‎ ‎‏نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ الله لاٰ نُریدُ مِنْکُمْ جَزاءً وَ لاٰ شُکوُراً‏‎[6]‎‏» بلکه یک ضربت علی، علیه السلام، که‏‎ ‎‏افضل از عبادت ثقلین می باشد‏‎[7]‎‏ نه به واسطۀ همان صورت دنیایی عمل بوده که کسی دیگر اگر‏‎ ‎‏آن ضربت را زده بود باز افضل بود، گرچه به ملاحظۀ موقعیّت مقابلۀ کفر و اسلام خیلی انجام‏‎ ‎‏این عمل مهمّ بوده که شاید شیرازۀ لشکر اسلام از هم پاشیده می شد، ولی عمدۀ فضیلت و کمال‏‎ ‎‏عمل آن حضرت به واسطۀ حقیقت خلوص و حضور قلب آن حضرت بوده در انجام این وظیفۀ‏‎ ‎‏الهیّه. و لهذا مشهور است که وقتی غضب بر آن حضرت مستولی شد به واسطۀ جسارت آن‏‎ ‎‏ملعون، از کشتن او خودداری فرمود تا آنکه عمل به هیچ وجه شایبۀ انیت و جنبۀ یلی الخلقی‏‎ ‎‏نداشته باشد؛ با آنکه غضب آن ولیّ الله مطلق غضب الهی بود، ولی باز عمل را خالص فرمود از‏‎ ‎‏توجه به کثرت، و یکسره خود را فانی در حقّ فرمود و عمل به دست حقّ واقع شد، و چنین عمل‏‎ ‎‏در میزان سنجش بر نیاید و مقابلت چیزی با آن نکند.‏‏(617)‏

‏‏*  *  *‏

‏‎ ‎

‏‎

‎

• )) ارشاد؛ ص 255ـ256، «باب ذکر طَرْف من اخبار علی بن الحسین(ع)».
• )) مستدرک الوسائل؛ «کتاب الصلوة»، «ابواب افعال الصلوة»، باب 2، ح 14.
• )) بحارالانوار؛ ج 39، ص 1ـ2.
• )) بحارالانوار؛ ج 46، ص 75.
• دهر /  22ـ25.
• )) «ما فقط برای رضای خدا شما را اطعام می کنیم و هیچ پاداش و سپاسی از شما نمی خواهیم.» (دهر / 9).
•     )) ضَرْبَةُ عَلِیٌ یَوْمَ الَخْنَدقِ اَفْضَلُ مِنْ عبٰادَةِ الثَّقَلَیْن.