بسم الله الرحمن الرحیم
مقدمه
از دیدگاه قرآن فلسفۀ نزول انبیا و فرستادگان الهی اقامۀ قسط در جامعه بوده، آنجا که می فرماید «لَقَدْ أَرْسَلْنَا بِالْبَیّناٰتِ وَ أَنزَلْنَا مَعَهُمْ الْکِتَابَ وَ الْمِیزٰانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْط» و خداوند راه رسیدن به این هدف را استفاده از کتاب، میزان و ادله روشن قرار داده است. اما باید گفت آنان در هدف خود توفیق کامل نداشتند و به واسطه وجود زورمداران و مستکبرین و مقاومت دنیا پرستان این هدف الهی در هیچ دوره ای به نحو همه جانبه جامه عمل به خود نپوشید، گرچه همۀ آنها در تأثیرگذاری بر جامعه بشری موفق بوده اند و هر آنچه خیر در این دنیا واقع شده و می شود و هرگونه تربیت صحیحی صورت گرفته و هر انسان اندیشمند و مصلحی قدم به عرصه حیات گذاشته، مستقیم یا غیر مستقیم به برکت هدایت و تعالیم این انسانهای برگزیده بوده است و الاّ بشریت کمتر می توانست معنا و مفهوم صحت و سلامت نفس و انسانیت را درک کند، با توجه به این کلام امام راحل که در شأن و منزلت علی(ع) می فرمایند «اگر چنانچه پیغمبر اسلام(ص) غیر از این موجود تربیت نکرده بود، کافی بود برایش» باید گفت این توفیق را رسولان الهی بدست آورده اند، زیرا آنها آمده بودند همۀ مردم را همچون علی بن ابیطالب(ع) تربیت کنند ولی نشد. و همۀ گرفتاریهای بشریت امروز هم از همین ناحیه است.
اگر می بینیم انسان امروز با این که خود را عالم و آگاه می داند و به انواع علوم و فنون مسلح شده، در منجلاب پستی و گرفتاریهای خود ساخته دچار است و هر چه تلاش می کند کمتر
کتابسیمای معصومین (ع) در اندیشه امام خمینی (س)صفحه ا
نتیجه می گیرد، به واسطه دور افتادن از مکتب انبیاست. و اگر اندیشمندان و مصلحان که با قصد و نیت خالص پا به میدان گذاشته و خواسته اند مشکلات و معضلات فرهنگی، سیاسی، اجتماعی جامعۀ بشری را حل کنند ناموفق بوده اند برای این است که هر کدام گوشه ای از تعالیم مکتبهای انبیا را برگرفته اند و به این لحاظ بیشتر حرکتها و قیامهای آنان یا در نطفه خفه شده و یا پس از یافتن قدرت و حاکمیت بر جامعه، این حرکتها به وسیلۀ خود مؤسسین یا جانشینان آنها به انحراف گراییده است.
پس تنها کسانی می توانند به معنای واقعی کلمه مصلح باشند و بشریّت را از منجلاب فساد نجات دهند که به تمام زوایای حیات و مکتب انبیا آشنا بوده و هدف و مقصد غایی خود را نجات محرومان و رها کردن مظلومان از دست ظالمان قرار دهند و در یک کلمه، قیام آنان قیام به قسط باشد.
امام خمینی(ره) از نادر افرادی بود که مکتب انبیا را به درستی می شناخت و به تمامی زوایای آن آشنایی کامل داشت. از اوج عرفان و عمق شهود و معرفت الهی انبیا تا برهانی ترین استدلالها و براهین فلسفی برگرفته از تعالیم آنها، و از ژرفای فقه و اصول و ریزترین احکام و مبانی شرعی تکالیف و وظایف عبادی و حقوق فردی و جمعی تا انواع سیاستهای کشورداری و شیوه های مدیریت و ادارۀ حکومت و عرصۀ پیچیده مناسبات بین المللی و ترفندهای استعماری و استکباری، پهنۀ وسیع معرفت نظری و تجربۀ عملی وی را تشکیل می داد.
امام(س) با استفاده از این جامعیت در عصری که دین به فراموشی سپرده شده بود و تقریباً، و همۀ قدرتهای مادی و معنوی دنیا روزگار دین را پایان یافته تلقی کرده، در فکر جایگزین برای آن بودند، توانست امتی را بیدار کند و حکومتی را بنیان نهد که ریشه در تفکرات دینی داشته و قانونش قانون الهی باشد. و علی رغم همدلی و هماهنگی قدرتهای مادی و معنوی جهان کفر و لشکرکشی همه جانبه آنان علیه نهضت این ملت، سرافراز و پیروز از میدان بیرون آید.
به این لحاظ امام به معنای واقعی کلمه بزرگترین احیاگر تفکر دینی در عصر حاضر به شمار می رود و اندیشه و عمل او نه تنها مسلمین و دین اسلام را جان تازه ای بخشید بلکه سایر مکاتب و گرایشها و مذاهب الهی و تجدید حیات یافتند، و تمامی محرومان و مستضعفان با
کتابسیمای معصومین (ع) در اندیشه امام خمینی (س)صفحه ب
الهام از انقلاب اسلامی ایران، در گوشه و کنار جهان سربرافراشتند و از سوی دیگر، بزرگترین و قدرتمندترین اندیشه و تفکر مادی به زباله دان تاریخ سپرده شد.
از میان مجموعه ابعاد شخصیتی حضرت امام(س)، یکی از برجسته ترین وجوهی که ایشان را از سایر عالمان و متفکران جهان اسلام ممتاز می کند نگرشی است که به تاریخ داشته و برداشتی است که از حیات و قیام انبیا و اولیای معصوم دارند. اگر بخواهیم شاخصهای عمدۀ این بینش را به طور خلاصه بیان کنیم باید به موارد زیر اشاره کنیم:
انبیا از قشر حاکم و مرفه و قدرتمند جامعه نبوده اند بلکه خاستگاه اجتماعی آنها اقشار ستمدیده و طبقۀ محروم و مستضعف جامعه بوده است.
اطرافیان و حامیان واقعی انبیا و اولیای الهی قشر مستضعف و تودۀ محروم جامعه بوده و آنان هرگز از طرف زورمندان مورد حمایت قرار نگرفته اند. بلکه برعکس همیشه با آنها درگیر بوده اند.
دین افیون توده و ساخته و پرداختۀ قدرتمندان و حاکمان نبوده است تا به وسیله آن مردم و افراد تحت ستم رام بشوند، بلکه ادیان الهی برای نجات ستمدیدگان و محرومان از دست ستمگران نازل شده اند و هرگونه تعبیر و برداشتی غیر از این، مخالف هدف رسولان و معصومین است.
وظیفۀ اصلی انبیا و اولیای الهی قیام به قسط و اقامۀ عدل بوده، و همۀ آنان بدون استثنا علیه قدرتهای ظالم عصر خود قیام کرده اند و برای مبارزه با آنها و دعوت مردم به طریق حق از همه راههای ممکن بهره برده اند. از دعوت سرّی و مخفیانه گرفته تا دعوت علنی و برافراشتن پرچم مخالفت با آنها و شمشیر کشیدن و کشتن و کشته شدن و از بیانات حماسی گرفته تا کلام عرفانی و اخلاقی و ادعیه برای برانگیختن مردم علیه ظالمین و زنده نگاه داشتن روح ایمان و اعتقاد در قلب مردم و بالاخره از هر فرصتی و هر وسیله ای برای مبارزه بهره می جسته اند.
همۀ انبیا و اولیای الهی در زمانی که توانسته اند و امکانات فراهم شده، تشکیل حکومت داده و مدیریت جامعه را بر عهده گرفته اند و به تمام معنای کلمه دیانت همراه با سیاست بوده و هیچ کدام کنار ننشسته تا به ذکر و ورد مشغول باشند، بلکه هدف و مقصود آنها تشکیل حکومت و هدایت جامعه به سمت حق و عدل بوده است.
کتابسیمای معصومین (ع) در اندیشه امام خمینی (س)صفحه ج
خون بر شمشیر پیروز است و نباید منتظر آماده شدن ابزار و وسایل و امکانات بود بلکه باید قیام کرد وامکانات را به دست آورد. قیام به حق و قیام لله تنها موعظۀ خداوند، است و همۀ معصومین بدواً تنها و بی هیچ یار و یاوری در مقابل زورگویان ایستاده اند و در این راه تا مرز شهادت به پیش رفته اند.
سطح زندگی و مقدار بهره وری بزرگان و اولیای دین از امکانات دنیوی همیشه در سطح پایین ترین قشرهای جامعه بوده و کسانی که تلاش می کنند زندگانی مادی و مرفّه خود را به معصومین منتسب کنند راهی خلاف پیموده و تهمت بزرگی به آنان نسبت داده اند.
محور و بنیان اصلی حکومت انبیا و اولیا قانون و ضوابط الهی بوده و در این راه از کوچکترین تخلف چشم پوشی نمی کرده اند و همه افراد اعم از منسوبین و سایرین و حتی افرادی که به دین دیگری معتقد بوده ولی در تحت حکومت آنها زندگی می کرده اند در برابر قانون برابر بوده اند.
ظلم پذیری و پذیرش ستم در مکتب انبیا مطرود است. کسانی که سعی می کنند با استناد به بعضی روایات و اخبار متشابه یا جعلی این اتهامها را به برخی از انبیا و اولیا نسبت دهند، راهی خلاف سیرۀ انبیا می پیمایند.
رفاه مادی و زندگی راحت و مرفه و کشور گشایی مقصد و مقصود انبیا نبوده، بلکه هدف غایی و نهایی آنان، رساندن انسان به سمت کمال انسانیت بوده و همۀ افعال و اعمال دیگر مقدمه آن محسوب می شده است.
و سرانجام آنکه، وعده الهی حق است و عاقبت پیروزی از آن مستضعفین خواهد بود. در نهایت راه پر تلاش و خونبار انبیا و اولیا و صلحا و مجاهدین به همت این مبارزان حق طلب به پایان رسیده، و مکتب رهایی بخش انبیای الهی توسط مهدی موعود(عج) سراسر گیتی را فرا خواهد گرفت.
ویژگیهای این مجموعه:
این مجموعه که در حوزه معاونت پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) استخراج و تنظیم شده، مشتمل بر چهاربخش است.
کتابسیمای معصومین (ع) در اندیشه امام خمینی (س)صفحه د
بخش اول: تحت عنوان «تاریخ و سنتهای آن» به مباحثی کلی همچون مسیر تاریخ، اهداف عالی در تاریخ و وعدۀ تاریخ پرداخته شده است.
بخش دوم: که عنوان «تاریخ انبیا» گرفته است، درچهار فصل تنظیم شده و به مباحثی همچون صفات، دعوت، مبارزات و زندگانی انبیا اختصاص داده شده است.
بخش سوم: به پیامبر اکرم(ص) اختصاص یافته و مطالب آن در چهار فصل تنظیم شده است. در این فصول مجموعه دیدگاههای امام پیرامون شخصیت پیامبر(ص)، بعثت، شیوۀ حکومت و جنگهای آن حضرت گردآوری شده است.
بخش چهارم: تحت عنوان «تاریخ اهل بیت(ع)» به چهار فصل تقسیم شده است و در آن دیدگاههای امام پیرامون ابعاد شخصیتی و سجایای اخلاقی حضرت زهرا(س) و ائمۀ اهل البیت(ع) جمع آوری شده است.
در تنظیم این مجموعه کوشیده ایم:
1. عبارتها را با توجه به پیام صریح و اصلی آنها ذیل نزدیکترین عنوان انتخابی بیاوریم و از تکرار آنها در سایر عناوین خودداری کنیم، به همین دلیل در بسیاری از موارد ممکن است مطلبی که ذیل یک عنوان خاص آمده حاوی پیامی مربوط به عنوان دیگر نیز باشد که به استثنای موارد معدود در عنوان بعدی تکرار نشده است. لذا محققین محترم برای احصای نقطه نظرات حضرت امام در خصوص هر عنوان، نمی توانند به موارد ذکر شده ذیل همان عنوان اکتفا نمایند، بلکه مراجعه به سایر عناوین این مجموعه اجتناب ناپذیر است.
2. تنها مباحث مربوط به تاریخ و سیرۀ انبیا و اولیا گردآوری شده و مطالب مرتبط با مباحث کلامی و فلسفی ومقامات معنوی انبیا و اولیا در مجموعه موضوعی دیگری تحت عنوان «نبوت و ولایت» در دست تهیه و تنظیم است. همچنین بعضی از مباحث این کتاب به صورت جداگانه در مجموعه های موضوعی دیگر نیز به چاپ رسیده، یا خواهد رسید. به عنوان مثال مطالب مربوط به حضرت زهرا(س) در کتاب «جایگاه زن در اندیشه امام خمینی(س)»، مطالب مربوط به امام حسین(ع) در کتاب «قیام عاشورا در کلام و پیام امام خمینی(س)» و مطالب مرتبط با مسجد به عنوان «دارالحکومۀ پیامبر» که در کتاب «امام در
کتابسیمای معصومین (ع) در اندیشه امام خمینی (س)صفحه ه
سنگر نماز» آورده شده و مطالب مربوط به امام زمان(عج) در مجموعه ای مستقل در دست تهیه و تنظیم است. لذا در این مجموعه فقط گزیده ای از این مباحث انتخاب شده و خواستاران تفصیل بیشتر می توانند به آثار فوق مراجعه کنند.
3. سعی شده است از آوردن نمونه هایی که از جهت محتوا تکراری محسوب می شود ولی حضرت امام در مناسبتهای گوناگون به آن اشاره داشته اند پرهیز شود ودر هر مورد گویاترین و صریحترین متن انتخاب شده است.
4. در تنظیم قطعات منتخب داخل هر یک از فصول و عناوین فرعی، ترتیب و توالی تاریخی صدور آنها از حضرت امام(س) ملاک بوه است نه توالی منطقی مطالب.
5. تاریخ صدور پیامها و سخنرانیهای حضرت امام مأخوذ از مجموعۀ «صحیفه امام» در ذیل هر قطعه ذکر شده و مشخصات کامل مآخذ بر اساس شماره مسلسل ذکر شده در پایان هر قطعه در انتهای کتاب آورده شده است.
6. به استثنای مجموعۀ صحیفۀ امام، شمارۀ صفحات کلیۀ مآخذ در انتهای کتاب بر اساس کتب چاپ شده توسط این مؤسسه و قطعات منتخب از کتاب «شرح حدیث عقل و جهل» از نسخه خطی موجود در آرشیو این مؤسسه استخراج شده و لذا شماره صفحات ذکر شده در فهرست مآخذ منطبق بر این نسخه است.
از خداوند متعال خواهانیم، تا حضرت روح الله ، این پیرو صادق مکتب انبیا و اولیای الهی را در جوار خاتم و افضل پیامبران خود، حضرت محمد مصطفی(ص) مسکن دهد. و به ما نیز این توفیق را عطا فرماید که بتوانیم رهپوی صادق آن امام همام باشیم و به کسانی که در راه برقراری حکومت عدل و قسط قیام کرده و تمام تلاش خود را صرف اجرای مقاصد انبیا می نمایند توان هر چه بیشتر عنایت فرماید، و انقلاب اسلام ایران این یادگار آن عزیز سفر کرده و حاصل تلاش و کوشش همۀ اولیای الهی را به انقلاب بزرگ مهدی موعود(عج) متصل بفرماید.
معاونت پژوهشی
مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی (س)
کتابسیمای معصومین (ع) در اندیشه امام خمینی (س)صفحه و