اهمیت امر به معروف و نهی از منکر در قرآن و روایات

‏‏اهمیت امر به معروف و نهی از منکر در قرآن و روایات‏

‏‏ ‏

‏‏این دو از والاترین و شریفترین واجبات هستند، و به وسیلۀ این دو‏‎ ‎‏واجب، دیگر واجبات بر پا می شود.‏

‏‏وجوب آن دو از ضروریات دین، و منکر وجوب آن در صورت‏‎ ‎‏توجه به لوازم انکار خود و پذیرش آن، کافر خواهد بود؛ و در قرآن‏‎ ‎‏و روایات شریفه بر این دو فریضه تحریض و ترغیب فراوانی با‏‎ ‎‏تعابیر مختلف شده است:‏

‏‏خداوند متعال در قرآن می فرماید: و باید از شما امتی باشند که‏‎ ‎‏دعوت به خیر نمایند و امر به معروف و نهی از منکر کنند و اینان‏‎ ‎‏رستگارانند؛‏‎[1]‎‏ و در جای دیگر می فرماید: شما بهترین امتی‏‎ ‎‏هستید که برای مردم بیرون آورده شدید تا آنان را امر به معروف و‏‎ ‎‏نهی از منکر کنید و به خدا ایمان آورید؛‏‎[2]‎‏ و آیات دیگر.‏

‏‏از حضرت رضا(ع) نقل شده است که فرمود: پیامبر بارها‏‎ ‎‏می فرمودند: هنگامی که امت من، امر به معروف و نهی از منکر را‏‎ ‎‏واگذارند، پس باید با خدا اعلان جنگ نمایند.‏‎[3]‎

‏
‏‎

‎‏    و از پیامبر نقل شده که فرمود: خدای متعال دشمن دارد مؤمن‏‎ ‎‏ضعیفی را که دین ندارد، پرسیده شد مؤمن ضعیفی که دین ندارد‏‎ ‎‏چه کسی است؟ فرمود: کسی که نهی از منکر نمی کند.‏‎[4]‎

‏‏    ‏‏و باز پیامبر فرمودند: مادامی که امت من، امر به معروف و نهی‏‎ ‎‏از منکر کنند و بر نیکی کمک نمایند بر خیر هستند؛ و زمانی که‏‎ ‎‏چنین نکردند برکات از ایشان گرفته می شود، و بعضی از آنان بر‏‎ ‎‏بعض دیگر چیره خواهند شد، و در آسمان و زمین برای آنان‏‎ ‎‏یاوری پیدا نمی شود.‏‎[5]‎

‏‏    ‏‏و در یکی از سخنرانیها امیرالمؤمنین ـ علیه السلام ـ پس از‏‎ ‎‏حمد و ثنای خدا چنین فرمودند: اما بعد، همانا پیشینیان از شما‏‎ ‎‏هنگامی هلاک شدند که آلوده به معاصی شدند و علمای آنان‏‎ ‎‏(ربانیون و احبار) آنها را نهی نکردند، و از آنجا که ایشان به‏‎ ‎‏معاصی ادامه دادند و احبار و ربانیون آنان را منع نکردند، بلا و‏‎ ‎‏عقوبتها بر آنان نازل شد؛ پس امر به معروف و نهی از منکر کنید و‏‎ ‎‏بدانید که این دو، نه مرگی را نزدیک می کنند و نه سبب بریدن‏‎ ‎‏روزی می شوند.‏‎[6]‎

‏‏    ‏‏و از امام باقر ـ علیه السلام ـ آمده است که: در آخر الزمان قومی‏‎ ‎‏خواهند آمد که در میان ایشان پیروی از دسته ای ریاکار صورت‏‎ ‎‏خواهد گرفت، این قوم قرآن خواندن و عبادت را در ظاهر پیشۀ‏‎ ‎‏خود می سازند، اینان تازه کاران و بیخردانند؛ چرا که آنان امر به‏‎ ‎‏معروف و نهی از منکر را واجب نمی دانند، مگر هنگامی که از‏‎ ‎‏زیان در امان باشند، پیوسته به دنبال یافتن راه چاره و‏
‏‎

‎

‏‏ ‏

‏‏عذری هستند، سپس فرمود: اینان آنگونه هستند، که اگر نماز هم‏‎ ‎‏به آنچه با اموال و بدنهایشان انجام می دهند زیانی برساند، نماز‏‎ ‎‏را هم ترک می کنند، چنانکه بالاترین و شریفترین واجبات را‏‎ ‎‏کنارگذاشتند، همانا امر به معروف و نهی از منکر، واجب‏‎ ‎‏بزرگی است که در پرتو آن دیگر واجبات به پا داشته می شود.‏‎ ‎‏در این حال، خشم خدای ـ عزّوجلّ ـ بر چنین قومی تمام خواهد‏‎ ‎‏شد، و عقاب الهی همۀ آنان را فرا خواهد گرفت و نیکان در‏‎ ‎‏خانۀ نابکاران و خردسالان در کنار بزرگسالان هلاک خواهند‏‎ ‎‏شد.‏‎[7]‎

‏‏    ‏‏همچنین از محمدبن مسلم روایات شد که گفت: امام صادق‏‎ ‎‏ـ علیه السلام ـ به شیعه نوشتند که باید سالمندان و عاقلان به‏‎ ‎‏نادانان و ریاست طلبان توجه کنند و گرنه مشمول لعنت من خواهند‏‎ ‎‏شد و همۀ آنها مورد لعن من قرار خواهند گرفت.‏‎[8]‎‏(1)‏

‏‏ ‏

‏‏*  *  *‏

‏‎

‎

• )) آل عمران  /  104.
• )) آل عمران  /  110.
• )) وسائل الشیعة؛ ج 11: کتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنکر؛ «باب وجوبهما و تحریم ترکهما»،ص 394، ح 5.
• )) همان؛ ص 397، ح 13.
• )) همان؛ ص 398، ح 18.
• )) همان؛ ص 395، ح 7.
• )) همان؛ ص 394، ح 6.
• )) همان؛ ص 395، ح 8.