موازین شرعی و اخلاقی در امر و نهی
رعایت مراتب امر و نهی
همۀ ما همّمان صرف این باشد که اگر یک کسی هم خطا می کند برادرانه بروند بهش حالی کنند که این کار درست نبوده است، تو باید چه بکنی، اگر باورش نیامد و دیدید که آدم صحیحی نیست، آن وقت باید به مراکزی که هستش گفته بشود تا جلویش را بگیرند.(454)
20/3/59
* * *
هتک حرمت مسلمانان و اشاعه فحشا
مؤکداً تذکر داده می شود که اگر برای کشف خانه های تیمی و مراکز جاسوسی و افساد علیه نظام جمهوری اسلامی از روی خطا و اشتباه به منزل شخصی یا محل کار کسی وارد شدند و در آنجا با آلت لهو یا آلات قمار و فحشا و سایر جهات انحرافی مثل مواد مخدره برخورد کردند، حق ندارند آن را پیش دیگران افشا کنند، چرا که اشاعۀ فحشا از بزرگترین گناهان کبیره است و هیچ کس حق ندارد هتک حرمت مسلمان و تعدی از ضوابط شرعیه نماید. فقط باید به وظیفۀ نهی از منکر به نحوی که در اسلام مقرر است عمل نمایند و حق جلب یا بازداشت یا ضرب و شتم صاحبان خانه و ساکنان آن را ندارند، و تعدی از حدود الهی ظلم است و موجب تعزیر و گاهی تقاص می باشد.(455)
24/9/61
* * *
رعایت موازین شرعی در امر و نهی
اصل آن مسئله ای را که من گفتم برای این بود که ایران را برگردانیم
کتابامر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 235
به یک مملکت اسلامی، همه چیز اسلامی بشود...
البته آنی که ما می گوییم این است که به مردم، مردم عادی به خیال اینکه توی خانه شان، خودش توی خانه اش بخواهد یک کاری بکند حقی ندارد کسی برود، بداند هم که در جوف منزلش یک کاری می کند این نهیش می کنند؛ اگر یک وقت بریزند توی خانه اش، نه، این حق نیست. همچه چیزی نمی شود، یک کار خلافی را با یک کار خلافتری ما بخواهیم جلویش را بگیریم، موازین دارد، نهی از منکر موازین دارد، امر به معروف موازین دارد.(456)
7/11/61
* * *
رعایت شرایط امر به معروف و نهی از منکر
س ـ [آیا با اینکه می بینیم مردم در آشغالیها و زباله ها نان و برنج و گوشت و... می ریزند وظیفۀ ما نسبت به این امور چیست؟ با اینکه اسراف و تبذیر و بی احترامی به نعمتهای الهی است.]
ج ـ با مراعات شرایط، امر به معروف و نهی از منکر نمایید.(457)
* * *
رعایت شرایط امر و نهی
س ـ [با مجروحانی که بر اثر عدم اعتقاد کامل، نماز را برپا نمی دارند، به عنوان یک پرستار چگونه باید رفتار کرد؟]
ج ـ وظیفه، امر به معروف و نهی از منکر است با مراعات مقرّرات آن.(458)
* * *
کتابامر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 236
رعایت موازین اسلامی در امر و نهی از منکر
س ـ [آیا دختری با شرط رعایت کردن موازین اسلامی، می تواند پسری را راهنمایی و کمک کند؟]
ج ـ با مراعات موازین اسلامی، مانع ندارد.(459)
* * *
عدم مبارزه با غیر توطئه گران
س ـ [امروزه که در مناطق و کشورهای مختلف، مسلمانان مشغول مبارزه با طاغوت و کفر جهانی هستند، اگر در افرادی نقاط ضعفی مشاهده شود، ولی موضع گیری در مقابل مبارزین و انقلابیون نداشته باشند، آیا جایز است با آنان در جهت ضعفی که دارند مبارزه شود، یا آنکه به منظور حفظ وحدت باید از نقاط ضعف چشم پوشی کرد؟ و اساساً چه ضابطه ای می تواند ملاک تقدیم وحدت بر خط مبارزه یا بالعکس باشد؟]
ج ـ اگر انقلاب اسلامی را تضعیف نمی کنند و توطئه بر ضد جمهوری اسلامی ندارند، در امانند و نباید با آنان مبارزه کرد.(460)
* * *
رعایت محبت در امر و نهی
پس از اینهمه امتحانات و تربیتهای روحانی، برای چه خدای تعالی او را تهیه کرد؟ برای دعوت و هدایت و ارشاد و نجات دادن یک نفر بندۀ طاغی یاغی که کوس اَنَا رَبُّکُمُ الاَْعْلیٰ می کوفت، و آنهمه فساد در ارض می کرد. ممکن بود خدای تعالی او را به صاعقۀ غضب بسوزاند، ولی رحمت رحیمیّه برای او دو پیغمبر بزرگ
کتابامر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 237
می فرستد، و در عین حال، سفارش او را می فرماید که با او با کلام نرم لیّن گفتگو کنید؛ باشد که به یاد خدا افتد و از کردار خود و عاقبت امر بترسد. این دستور امر به معروف و نهی از منکر است. این کیفیت ارشاد مثل فرعون طاغوت است. اکنون تو نیز که می خواهی امر به معروف و نهی از منکر کنی و خلق خدا را ارشاد کنی، از این آیات شریفۀ الهیّه، که برای تذکّر و تعلّم فرو فرستاده شده، متذکّر شو و تعلم گیر ـ با قلب پر از محبّت و دل با عاطفه با بندگان خداوند ملاقات کن و خیر آنها را از صمیم قلب طالب شو؛ و چون قلب خود را رحمانی و رحیمی یافتی، به امر و نهی و ارشاد قیام کن تا دلهای سخت را برق عاطفۀ قلبت، نرم کند و آهن قلوبْ به موعظت آمیخته با آتش محبتت، لیّن گردد؛ و این وادی غیر از وادی بغض فی اللّه و حبّ فی اللّه است که انسان باید با اعدای دین عداوت داشته باشد.(461)
* * *
تأثیر رحم و محبت در امر و نهی
باب امر به معروف و نهی از منکر از وجهۀ رحمت رحیمیّه است. پس، بر آمر به معروف و ناهی از منکر لازم است که به قلب خود از رحمت رحیمیّه بچشاند، و نظرش در امر و نهی خودنمایی و خودفروشی و تحمیل امر و نهی خود نباشد؛ زیرا که اگر با این نظر مشی کند، منظور از امر به معروف و نهی از منکر، که حصول سعادت عباد و اجرای احکام اللّه در بلاد است، حاصل نشود؛ بلکه گاه شود که از امر به معروفِ انسان جاهل، نتیجۀ معکوسه حاصل شود، و چندین منکر سربار شود برای یک امر و نهی جاهلانه که از روی خواهش نفسانی و تصرّف شیطانی واقع شود؛
کتابامر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 238
و اما اگر حسّ رحمت و شفقت و حق نوعیّت و اخوتْ انسان را به ارشاد جاهلان و بیدار کردن غافلان وادار کند، کیفیّت بیان و ارشاد، که از ترشّحات قلبِ رحیمانه است، طوری شود که قهراً تأثیر در موادّ لایقه بسزا کند و قلوب صلبۀ سخت را نیز از آن استکبار و استنکار فرو نشاند.(462)
* * *
رعایت لطف و رحمت در انکار منکر
سزاوار است که آمر به معروف و ناهی از منکر در امر و نهی و مراتب انکار خود مانند پزشک معالج مهربان یا پدر مهربان، مراعات مصلحت شخص آلوده به گناه را بنماید و انکار او لطف و رحمت برای مرتکب، و بلکه بر همه امّت باشد؛ و سزاوار است قصد او تنها خدا و رضایت او باشد، و عمل خود را از آمیخته شدن با هواهای نفسانی و اظهار بزرگی، حفظ کند، و نفس خود را منزه نداند و برای آن برتری و بزرگی بر مرتکب قاتل نباشد، چه بسا مرتکب منکر هر چند مرتکب گناهان بزرگ، صفات پسندیده ای داشته باشد که خدا او را به خاطر این صفات دوست دارد، گرچه به واسطۀ ارتکاب گناه عملش مبغوض خداوند است، و ای بسا امر و نهی کننده به عکس او باشد (صفاتی را داراست که مورد رضایت خداوند نیست) هر چند بر خود او مخفی است.(463)
* * *
عمل و کردار علما، بالاترین امر و نهی
از بزرگترین مصادیق امر به معروف و نهی از منکر و شریفترین و دقیقترین و شدیدترین آنها از نظر تأثیر، و دلنشین ترین آنها
کتابامر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 239
بویژه اگر آمر و ناهی از علمای دین و سران مذهب باشد، آن امر به معروف و نهی از منکری است که از شخصی صادر شود که خود، لباس معروف چه واجب و چه مستحب را به تن کرده باشد، و از منکر بلکه از مکروه دور باشد؛ یعنی خود عامل به معروف و تارک منکر باشد، و کسی باشد که به اخلاق انبیا و اهل معنویت آراسته باشد، و از اخلاق نادانان و اهل دنیا بدور باشد تا با عمل و روش و اخلاقش، آمر و ناهی باشد و مردم به او اقتدا کنند، و اگر ـ العیاذ باللّه ـ خلاف این باشد و مردم ببینند عالمی که مدعی جانشینی پیامبران و رهبری امت است، آنچه را می گوید، عمل نمی کند، این وضع موجب ضعف عقیدۀ مردم، و جرأت پیدا کردن آنان بر گناهان، و بدگمانی ایشان نسبت به علمای گذشته خواهد شد. به همین جهت، بر علما خصوصاً سران مذهب لازم است از مواضع و موارد تهمت دوری کنند؛ و از بزرگترین موارد تهمت، نزدیک شدن به پادشاهان ستم و رؤسای ستمگر می باشد؛ و بر امت اسلامی لازم است که اگر عالمی را اینچنین دیدند، کار او را با احتمال صحت، حمل بر صحت نمایند (و بگویند این کار او به خاطر مصلحتی بوده) و اگر احتمال صحت نسبت به کار او نمی دهند، باید از او دوری کنند و او را طرد کنند؛ زیرا او غیر روحانی است که به لباس روحانیون درآمده، و شیطانی است که در لباس علماست. که از امثال او و شرّ آنها برای اسلام به خدا پناه می بریم.(464)
***
کتابامر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه امام خمینی (س)صفحه 240