مستحبات و مکروهات دفن
اما مستحبات چند چیز است:
از آن جمله است: گود کردن قبر تا حد ترقوه یا قامت انسان.
و از آن جمله است: قرار دادن لحد در زمین سخت، به این که زیر دیوارۀ طرف قبلۀ قبر به اندازه جسد میّت کنده شود و میّت را در آن قرار دهند. و در زمین سست شکافی در وسط قبر به صورت نهری کنده و میّت را در آن قرار می دهند و روی آن سقف می زنند.
و از آن جمله این که: قبل از آن که جنازه در قبر قرار داده شود، جنازۀ مرد را در پایین پای قبر و جنازۀ زن را در جلوی قبر در طرف قبله قرار دهند.
و از آن جمله این که: ناگهانی و با شتاب او را در قبر وارد نکنند، بلکه به فاصلۀ دو یا سه ذراع کنار قبر قرار دهند و بعد از صبر مختصر، مقدار کمی جلوتر آورند و صبر کنند، سپس او را در لبۀ قبر قرار دهند تا آمادگی برای سؤال پیدا کند، زیرا قبر دارای هول های عظیم و بزرگی است که از آن ها، به خدا پناه می بریم. سپس او را از تابوت بیرون آورده و با سر اگر مرد باشد و به پهنا اگر زن باشد و با مدارا وارد قبر کنند.
و از آن جمله این که: بعد از قرار دادن در قبر، تمام گره های کفن باز شود.
و از آن جمله این که: گونه اش را بعد از باز کردن صورت، روی زمین قرار می دهند و
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 101
مقداری از خاک به صورت بالش برایش درست می کنند و کمرش را به خشت یا کلوخی تکیه می دهند که به پشت نیفتد.
و از آن جمله این که: لحد را با خشت یا سنگ بپوشانند تا خاک به میّت نرسد و اگر با گل آن را محکم کنند بهتر است.
و از آن جمله این که: کسی که میّت را وارد قبر می کند، با طهارت، سربرهنه، دگمه ها باز شده بدون عمامه و رداء و نعال باشد.
و از آن جمله این که: کسی که زن را وارد قبر می کند و گره های کفن او را باز می نماید، شوهر یا محرم او باشد و با نبود آنان نزدیک ترین خویشان مرد و گرنه زنان سپس مردان غیر محرم باشند، و شوهر از همۀ آن ها اولی است.
و از آن جمله این که: مردم بیگانه (نه خویشان او) با پشت دست خاک روی او بریزند.
و از آن جمله این که: دعاهایی که از معصومین علیهم السلام در کتاب های مفصل و برای مواضع مخصوصی ذکر شده، در هنگام بیرون آوردن از تابوت، و در وقت روبرو شدن با قبر و حین وارد کردن به قبر و بعد از قرار دادن او در قبر و بعد از گذاشتن او در لحد و در وقت اشتغال به مسدود کردن لحد و هنگام بیرون آمدن از قبر و در حال ریختن خاک بر روی او خوانده شود.
و از آن جمله این که: عقاید حقّه ـ اصول دین و مذهب ـ را، بعد از آن که در لحد قرار دادند قبل از آن که مسدود شود، به کیفیتی که از معصومین علیهم السلام وارد شده، به او تلقین نمایند.
و از آن جمله این که: قبر را به اندازۀ چهار انگشت باز یا بسته از زمین بلند کنند.
و از آن جمله است: مربع قرار دادن قبر، به این که آن را مسطح کرده و دارای چهار زاویۀ قائمه قرار دهند. و به صورت کوهان شتر (قوس دار) درآوردن قبر مکروه، بلکه احوط ترک آن است.
و از آن جمله است: پاشیدن آب روی قبر و اولی آن است که رو به قبله نموده از سر میّت شروع کرده و به طرف پای میّت و سپس دور زده و تا سر میّت آب بپاشند، سپس آب اضافی را روی وسط قبر بریزند.
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 102
و از آن جمله این که: دست را با انگشتان باز روی قبر قرار داده به طوری که اثر آن ها در اثر فشار دادن روی قبر بماند و هفت مرتبه سورۀ مبارکۀ انا انزلناه را بخواند و به مانند کیفیت زیر برای او دعا و استغفار نمایند: «اللهم جاف الارض عن جنبیه واصعد الیک روحه ولقّه منک رضواناً واسکن قبره من رحمتک ما تغنیه به عن رحمة من سواک». و مانند: «اللهم ارحم غربته وصل وحدته وآنس وحشته وآمن روعته وافض علیه من رحمتک واسکن الیه من برد عفوک وسعة غفرانک ورحمتک ما یستغنی بها عن رحمة من سواک واحشره مع من کان یتولاّه». و این مستحبات اختصاص به حالت دفن ندارد، بلکه در هنگام زیارت هر میّت مؤمنی در هر زمان و در هر حال، این امور مستحب است، چنان که زیارت قبور، آداب و دعاهای مخصوص دارد که در کتب مفصل ذکر شده است.
و از آن جمله این که: پس از پایان دفن و برگشتن و انصراف تشییع کنندگان، ولیّ میّت یا کسی که ولیّ به او امر می کند، با صدای بلند، اصول دین و مذهبش را، که عبارت از اقرار به توحید و پیامبری خاتم انبیاء صلی الله علیه و آله وسلم و امامت ائمۀ معصومین علیهم السلامو اقرار به آنچه که پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم آورده است و اقرار به رستاخیز و حشر و حساب و میزان و صراط و بهشت و جهنم را ، به او تلقین کند و به سبب این تلقین ان شاء الله از سؤال نکیر و منکر جلوگیری می شود.
و از آن جمله این که: اسم میّت روی قبر یا بر لوح یا سنگی نوشته شود و نزد سر او نصب نمایند.
و از آن جمله این که: خویشان، نزدیک هم دفن شوند.
و از آن جمله است: محکم کردن قبر.
اما مکروهات هم چند چیز است: از آن جمله این که: دفن دو میّت در یک قبر مانند قرار دادن آن ها در یک تابوت مکروه است. و از آن جمله است: فرش کردن داخل قبر با ساج، مگر آن که زمین مرطوبی باشد، و اما کراهت فرش کردن با غیرساج مانند سنگ و آجر مورد تأمل است، اگرچه استحباب قرار دادن میّت بر روی خاک خالی از وجه نیست. و از آن جمله است: وارد شدن پدر در قبر فرزند، زیرا ترس آن است که بی تابی کرده اجرش از بین برود. و از آن جمله این که: خویشان روی او خاک بریزند. و از آن جمله است: مسدود
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 103
کردن و گل کاری کردن قبر با غیر خاک خودش. و از آن جمله است: تجدید بنای قبر پس از بین رفتن آن، مگر قبور انبیاء و اوصیای آنان و صلحا و علما. و از آن جمله است: نشستن بر روی قبر. و از آن جمله است: تخلی در قبرستان. و از آن جمله است: خندیدن در قبرستان. و از آن جمله است: تکیه دادن بر قبر. و از آن جمله است: بدون ضرورت روی قبر راه رفتن. و از آن جمله است: بلند کردن قبر از زمین بیش از چهار انگشت باز.
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 104