کتاب طهارت

مستحبات و مکروهات دفن

مستحبات و مکروهات دفن

‏اما مستحبات چند چیز است:‏

از آن جمله است: ‏گود کردن قبر تا حد ترقوه یا قامت انسان.‏

و از آن جمله است: ‏قرار دادن لحد در زمین سخت، به این که زیر دیوارۀ طرف قبلۀ قبر‏‎ ‎‏به اندازه جسد میّت کنده شود و میّت را در آن قرار دهند. و در زمین سست شکافی در‏‎ ‎‏وسط قبر به صورت نهری کنده و میّت را در آن قرار می دهند و روی آن سقف می زنند.‏

و از آن جمله این که: ‏قبل از آن که جنازه در قبر قرار داده شود، جنازۀ مرد را در پایین‏‎ ‎‏پای قبر و جنازۀ زن را در جلوی قبر در طرف قبله قرار دهند.‏

و از آن جمله این که: ‏ناگهانی و با شتاب او را در قبر وارد نکنند، بلکه به فاصلۀ دو یا سه‏‎ ‎‏ذراع کنار قبر قرار دهند و بعد از صبر مختصر، مقدار کمی جلوتر آورند و صبر کنند، سپس‏‎ ‎‏او را در لبۀ قبر قرار دهند تا آمادگی برای سؤال پیدا کند، زیرا قبر دارای هول های عظیم و‏‎ ‎‏بزرگی است که از آن ها، به خدا پناه می بریم. سپس او را از تابوت بیرون آورده و با سر اگر‏‎ ‎‏مرد باشد و به پهنا اگر زن باشد و با مدارا وارد قبر کنند.‏

و از آن جمله این که: ‏بعد از قرار دادن در قبر، تمام گره های کفن باز شود.‏

و از آن جمله این که: ‏گونه اش را بعد از باز کردن صورت، روی زمین قرار می دهند و‏‎ ‎


ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 101
‏مقداری از خاک به صورت بالش برایش درست می کنند و کمرش را به خشت یا کلوخی‏‎ ‎‏تکیه می دهند که به پشت نیفتد.‏

و از آن جمله این که: ‏لحد را با خشت یا سنگ بپوشانند تا خاک به میّت نرسد و اگر با‏‎ ‎‏گل آن را محکم کنند بهتر است.‏

و از آن جمله این که: ‏کسی که میّت را وارد قبر می کند، با طهارت، سربرهنه، دگمه ها باز‏‎ ‎‏شده بدون عمامه و رداء و نعال باشد.‏

و از آن جمله این که: ‏کسی که زن را وارد قبر می کند و گره های کفن او را باز می نماید،‏‎ ‎‏شوهر یا محرم او باشد و با نبود آنان نزدیک ترین خویشان مرد و گرنه زنان سپس مردان‏‎ ‎‏غیر محرم باشند، و شوهر از همۀ آن ها اولی است.‏

و از آن جمله این که: ‏مردم بیگانه (نه خویشان او) با پشت دست خاک روی او بریزند.‏

و از آن جمله این که: ‏دعاهایی که از معصومین ‏‏علیهم السلام‏‏ در کتاب های مفصل و برای مواضع‏‎ ‎‏مخصوصی ذکر شده، در هنگام بیرون آوردن از تابوت، و در وقت روبرو شدن با قبر و‏‎ ‎‏حین وارد کردن به قبر و بعد از قرار دادن او در قبر و بعد از گذاشتن او در لحد و در وقت‏‎ ‎‏اشتغال به مسدود کردن لحد و هنگام بیرون آمدن از قبر و در حال ریختن خاک بر روی او‏‎ ‎‏خوانده شود.‏

و از آن جمله این که: ‏عقاید حقّه ـ اصول دین و مذهب ـ را، بعد از آن که در لحد‏‎ ‎‏قرار دادند قبل از آن که مسدود شود، به کیفیتی که از معصومین ‏‏علیهم السلام‏‏ وارد شده، به او‏‎ ‎‏تلقین نمایند.‏

و از آن جمله این که: ‏قبر را به اندازۀ چهار انگشت باز یا بسته از زمین بلند کنند.‏

و از آن جمله است: ‏مربع قرار دادن قبر، به این که آن را مسطح کرده و دارای چهار‏‎ ‎‏زاویۀ قائمه قرار دهند. و به صورت کوهان شتر (قوس دار) درآوردن قبر مکروه، بلکه‏‎ ‎‏احوط ترک آن است.‏

و از آن جمله است: ‏پاشیدن آب روی قبر و اولی آن است که رو به قبله نموده از سر‏‎ ‎‏میّت شروع کرده و به طرف پای میّت و سپس دور زده و تا سر میّت آب بپاشند، سپس آب‏‎ ‎‏اضافی را روی وسط قبر بریزند.‏


ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 102
و از آن جمله این که: ‏دست را با انگشتان باز روی قبر قرار داده به طوری که اثر آن ها در‏‎ ‎‏اثر فشار دادن روی قبر بماند و هفت مرتبه سورۀ مبارکۀ انا انزلناه را بخواند و به مانند‏‎ ‎‏کیفیت زیر برای او دعا و استغفار نمایند: ‏«اللهم جاف الارض عن جنبیه واصعد الیک روحه ولقّه‎ ‎منک رضواناً واسکن قبره من رحمتک ما تغنیه به عن رحمة من سواک»‏. و مانند: ‏«اللهم ارحم غربته وصل‎ ‎وحدته وآنس وحشته وآمن روعته وافض علیه من رحمتک واسکن الیه من برد عفوک وسعة غفرانک‎ ‎ورحمتک ما یستغنی بها عن رحمة من سواک واحشره مع من کان یتولاّه»‏. و این مستحبات اختصاص‏‎ ‎‏به حالت دفن ندارد، بلکه در هنگام زیارت هر میّت مؤمنی در هر زمان و در هر حال، این‏‎ ‎‏امور مستحب است، چنان که زیارت قبور، آداب و دعاهای مخصوص دارد که در کتب‏‎ ‎‏مفصل ذکر شده است.‏

و از آن جمله این که: ‏پس از پایان دفن و برگشتن و انصراف تشییع کنندگان، ولیّ میّت‏‎ ‎‏یا کسی که ولیّ به او امر می کند، با صدای بلند، اصول دین و مذهبش را، که عبارت از اقرار‏‎ ‎‏به توحید و پیامبری خاتم انبیاء ‏‏صلی الله علیه و آله وسلم‏‏ و امامت ائمۀ معصومین ‏‏علیهم السلام‏‏و اقرار به آنچه که‏‎ ‎‏پیغمبر ‏‏صلی الله علیه و آله وسلم‏‏ آورده است و اقرار به رستاخیز و حشر و حساب و میزان و صراط و بهشت و‏‎ ‎‏جهنم را ، به او تلقین کند و به سبب این تلقین ان شاء الله از سؤال نکیر و منکر‏‎ ‎‏جلوگیری می شود.‏

و از آن جمله این که: ‏اسم میّت روی قبر یا بر لوح یا سنگی نوشته شود و نزد سر او‏‎ ‎‏نصب نمایند.‏

و از آن جمله این که: ‏خویشان، نزدیک هم دفن شوند.‏

و از آن جمله است: ‏محکم کردن قبر.‏

‏اما مکروهات هم چند چیز است: از آن جمله این که: دفن دو میّت در یک قبر مانند‏‎ ‎‏قرار دادن آن ها در یک تابوت مکروه است. و از آن جمله است: فرش کردن داخل قبر با‏‎ ‎‏ساج، مگر آن که زمین مرطوبی باشد، و اما کراهت فرش کردن با غیرساج مانند سنگ و آجر‏‎ ‎‏مورد تأمل است، اگرچه استحباب قرار دادن میّت بر روی خاک خالی از وجه نیست. و از‏‎ ‎‏آن جمله است: وارد شدن پدر در قبر فرزند، زیرا ترس آن است که بی تابی کرده اجرش از‏‎ ‎‏بین برود. و از آن جمله این که: خویشان روی او خاک بریزند. و از آن جمله است: مسدود‏‎ ‎


ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 103
‏کردن و گل کاری کردن قبر با غیر خاک خودش. و از آن جمله است: تجدید بنای قبر پس‏‎ ‎‏از بین رفتن آن، مگر قبور انبیاء و اوصیای آنان و صلحا و علما. و از آن جمله است:‏‎ ‎‏نشستن بر روی قبر. و از آن جمله است: تخلی در قبرستان. و از آن جمله است: خندیدن‏‎ ‎‏در قبرستان. و از آن جمله است: تکیه دادن بر قبر. و از آن جمله است: بدون ضرورت‏‎ ‎‏روی قبر راه رفتن. و از آن جمله است: بلند کردن قبر از زمین بیش از چهار انگشت باز.‏

‎ ‎

ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 104