احکام اموات
کسی که نشانه های مرگ را در خود می بیند باید حقوق واجب مردم و خدا را ادا کند و اماناتی را که در نزد او است به صاحبان آن ها رد نماید و یا در صورتی که اطمینان به عمل به وصیت داشته باشد، به رد کردن آن ها وصیت نماید. و همچنین در صورتی که قدرت مالی داشته باشد باید به واجباتی که در حال حیات نیابت بردار نیستند مانند نماز و روزه و حج ـ البته حج غالباً نیابت بردار نیست ـ و مانند آن ها، وصیت کند. و در اموری مانند نماز و روزه که بر ولیّ میّت واجب است مخیّر است او را آگاه ساخته یا وصیت کند.
مسأله 1 ـ بر او (کسی که نشانه های مرگ را در خود می بیند)، نصب قیّم برای بچه های صغیرش واجب نیست، مگر آن که آن ها و حقوقشان در صورت نبود قیّم تباه شوند، پس اگر نصب کرد باید منصوب، امین باشد، و همچنین کسی را که برای ادای حقوق واجب تعیین می کند باید امین باشد.
مسأله 2 ـ بنابر احتیاط، بلکه خالی از قوت نیست، واجب است ـ به وجوب کفایی ـ مسلمانی را که در حال احتضار و جان دادن است، مرد باشد یا زن، کوچک باشد یا بزرگ،
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 75
رو به قبله قرار دهند، به این ترتیب که او را به پشت خوابانده و کف دو پا و صورتش را رو به قبله نمایند، به طوری که اگر بنشیند صورتش رو به قبله باشد. و احتیاط (واجب) آن است که مادامی که از محل احتضار نقل داده نشده به همان کیفیت رو به قبله باشد. و اما رعایت رو به قبله بودن در تمام حالات تا بعد از فراغ از غسل بنابر اقوی لازم نیست اگرچه احتیاط (مستحب) رعایت آن است. و اما بعد از غسل تا وقت دفن، بهتر بلکه احتیاط (مستحب) آن است که او را مانند حالتی که بر او نماز خوانده می شود، بگذارند.
مسأله 3 ـ مستحب است به کسی که در حال جان دادن است، شهادتین و اقرار به دوازده امام علیهم السلام و کلمات فرَج تلقین شود و در صورتی که جان دادنش سخت شود به شرط آن که موجب اذیّت او نباشد، به جایی که نماز می خوانده منتقل شود و برای آن که زودتر راحت شود، سوره یس و صافات نزد او خوانده شود. و همچنین مستحب است پایین آوردن پلک چشم ها و بر هم نهادن دهان و بستن چانه و کشیدن (صاف نمودن) دو دست او در دو پهلویش و کشیدن (صاف کردن) پاهایش، و پوشاندن او با روانداز، و روشن کردن چراغ نزد او در شب و اطلاع دادن به مؤمنین تا بر جنازه اش حاضر شوند. و مستحب است تعجیل در آماده کردن او برای دفن، مگر آن که حال او (از لحاظ مرده یا زنده بودن) مشتبه باشد که باید تا حصول یقین به مرگ او منتظر باشند. و مسّ او در حال جان دادن و قرار دادن چیز سنگینی روی شکمش و تنها گذاشتن او مکروه است، وهمچنین حاضر شدن جنب و حائض نزد او در حال جان دادن مکروه است.
ترجمه تحریر الوسیله امام خمینی(س)ج. 1صفحه 76