حیض

‏‏حیض‏‏ ‏

‏‏خون حیض، خونی سرخ متمایل به سیاهی یا سرخ تازه ای است که دارای فشار و‏‎ ‎‏سوزش و حرارت باشد و اوصاف خون استحاضه بر خلاف حیض است. خون حیض و‏‎ ‎‏استحاضه غالباً دارای این صفات می باشند که در بعضی موارد جهت تشخیص و رفع‏‎ ‎‏اشتباه ـ حیض از استحاضه ـ به وسیلۀ این نشانه ها تمیز داده می شوند، و گاهی هم می شود‏‎ ‎‏که هر یک از این دو دارای صفات آن دیگری باشد. و هر خونی را که دختر بچه قبل از‏‎ ‎‏اتمام نه سالگی ببیند حیض نیست، گرچه صفات آن را داشته باشد. و در جایی که معلوم‏‎ ‎‏نباشد غیر استحاضه است، تردیدی وجود دارد ولی استحاضه بودنش بعید نیست. و‏‎ ‎‏همچنین خونی را که زن یائسه می بیند حیض نیست و در این که استحاضه باشد در جایی‏‎ ‎‏که احتمال آن باشد تردید وجود دارد، هرچند که استحاضه بودنش بعید نیست. و زن‏‎ ‎‏قرشیه بعد از شصت سالگی و غیر قرشیه بعد از پنجاه سالگی یائسه می شود و الحاق زنی‏‎ ‎‏که قرشیه بودنش مشکوک است، به غیر قرشیه، مشکل است. و زنی که بلوغش مشکوک‏‎ ‎‏است محکوم به عدم بلوغ است. و همچنین زنی که یائسه بودنش مشکوک است حکم به‏‎ ‎‏عدم یائسه بودن او می شود. ‏

‏‏مسأله 1 ـ ‏‏اگر از دختری که بلوغش مشکوک است، خونی با صفات حیض خارج‏‎ ‎‏شود پس اگر اطمینان به حیض بودن آن حاصل شود، بعید نیست که حکم به حیض بودن‏‎ ‎
‏‎

‏‏مسأله 2 ـ ‏‏حیض با شیر دادن جمع می شود. و در این که با حاملگی جمع می شود، دو‏‎ ‎‏قول است و اقوی آن است که با حاملگی هم جمع می شود؛ اگرچه وقوع آن نادر است،‏‎ ‎‏پس حکم می شود به حیض بودن خونی که حامله می بیند در صورتی که دارای شرایط و‏‎ ‎‏صفات حیض باشد اگرچه بعد از آشکار شدن حملش باشد، لیکن اگر از عادتش بیست‏‎ ‎‏روز بگذرد و خونی ببیند سزاوار نیست ترک احتیاط کند، به این که بین تروک زن حائض‏‎ ‎‏(کارهایی را که حائض باید ترک کند) و اعمال مستحاضه جمع نماید.‏

‏‏مسأله 3 ـ ‏‏وقتی که خون حیض ـ هرچند با انگشت و مانند آن ـ خارج شود، اگرچه به‏‎ ‎‏مقدار سر سوزن باشد، بدون اشکال، صفت حیض پیدا شده و احکام حیض بر آن مترتب‏‎ ‎‏می شود. همان طور که در بقای صفت حیض و استمرار آن، آلودگی باطن به خون حیض‏‎ ‎‏هرچند اندک باشد ـ به نحوی که اگر پنبه را داخل نماید، آلوده شود ـ بدون اشکال کفایت‏‎ ‎‏می کند، اما اگر خون از محل خود به فضای فرج بریزد به نحوی که می توان آن را با انگشت‏‎ ‎‏و مانند آن بیرون آورد ولی هنوز بیرون نیامده باشد، آیا صفت حیض پیدا شده و احکام آن‏‎ ‎‏مترتب می گردد یا نه؟ محل تأمل و اشکال است، پس احتیاط را ترک نکند به این که بین‏‎ ‎‏تروک زن حائض و افعال زنی که در حال پاکی است جمع نماید و در این صورت بعید‏‎ ‎‏نیست که جایز باشد خون را ولو با وسیله ای بیرون آورد و احکام حائض را اجرا نماید.‏

‏‏مسأله 4 ـ ‏‏اگر در اصل بیرون آمدن خون شک کند حکم به عدم آن می شود. همچنین‏‎ ‎‏اگر شک کند آنچه خارج شده، خون است یا از فضولات دیگر، محکوم به طهارت از‏‎ ‎‏حدث وخبث است. و اگر بداند آنچه بیرون آمده خون است ولیکن مردد باشد بین این که‏‎ ‎‏از موضع مخصوص (رحم) بیرون آمده یا از جای دیگر، تنها محکوم به طهارت از حدث‏‎ ‎‏می باشد و در این سه صورت جستجو لازم نیست. و اگر بداند خون (از رحم) خارج شده‏‎ ‎‏ولیکن مشتبه باشد صوری دارد که حکم آن ها در مسائل بعد معلوم می شود.‏

‏‏مسأله 5 ـ ‏‏اگر خون حیض با خون بکارت مشتبه شود، مانند آن که پرده بکارت پاره‏‎ ‎‏شده و خون بسیاری که قطع نمی شود جاری گردد و در این که آن خون از حیض یا از‏‎ ‎
‏‎

‏‏مسأله 6 ـ ‏‏ظاهر آن است که دو علامت یاد شده ـ آلوده شدن اطراف پنبه و یا فرو رفتن‏‎ ‎‏خون در آن ـ در همه جا علامت بکارت و حیض می باشند، حتی اگر در باکره بودن یا افضا‏‎ ‎‏(پاره شدن پرده بکارت) شک شود و در این صورت نیز وجوب آزمایش خالی از‏‎ ‎‏وجه نیست.‏

‏‏مسأله 7 ـ ‏‏اگر خون حیض با خون زخمی که در داخل مجرا است مشتبه شود بعید‏‎ ‎‏نیست آزمایش واجب باشد، پس اگر خون از طرف چپ بیرون بیاید حیض است، وگرنه‏‎ ‎‏خون زخم است. لیکن ترک احتیاط ـ حتی در صورتی که حالت سابقه معلوم باشد ـ‏‎ ‎‏سزاوار نیست. البته اگر آزمایش ممکن نباشد باید بر طبق حالت سابقه عمل نماید و اگر‏‎ ‎‏حالت سابقه را نداند باید بین اعمال زنی که در حال پاکی است و تروک زن حائض‏‎ ‎‏جمع نماید.‏

‏‏مسأله 8 ـ ‏‏حداقل حیض سه روز و حداکثر آن مانند حداقل طهر (پاکی) ده روز است،‏‎ ‎‏بنا بر این هر خونی را که زن کمتر از سه روز و یا بیشتر از ده روز ببیند حیض نیست. و‏‎ ‎‏همچنین است آنچه را که زن بعد از قطع شدن خونی که بر اساس عادت و مانند آن، حکم‏‎ ‎‏به حیض بودن آن شده بود، بدون آن که ده روز فاصله بیفتد، می بیند و نمی توان حکم به‏‎ ‎
‏‎

‏‏مسأله 9 ـ ‏‏بنابر اقوی پی در پی بودن در روزهای سه گانه (حداقل حیض) معتبر است،‏‎ ‎‏بنا بر این سه روز خون دیدن در ضمن ده روز کفایت نمی کند مانند آن که یک روز یا دو‏‎ ‎‏روز خون ببیند و قطع شود سپس قبل از تمام شدن ده روز به مقداری که با آن، سه روز‏‎ ‎‏تکمیل شود خون ببیند، لیکن ترک احتیاط سزاوار نیست به این که هم به وظیفۀ حائض و‏‎ ‎‏هم به وظیفۀ زنی که حائض نیست عمل کند. و در پی در پی بودن خون، استمرار عرفی‏‎ ‎‏کفایت می کند، بنا بر این قطع شدن خون در فواصل مختصری که متعارف بین زن ها است،‏‎ ‎‏ضرر نمی رساند همان طور که ظاهراً تلفیق در روزها کفایت می کند، مثل آن که از ظهر روز‏‎ ‎‏اول تا ظهر روز چهارم خون ببیند.‏

‏‏مسأله 10 ـ ‏‏مقصود از «روز»، ما بین طلوع فجر و غروب آفتاب است، پس شب ها از‏‎ ‎‏این سه روز بیرون است، بنا بر این اگر زنی از طلوع فجر تا غروب آفتاب خون ببیند و قطع‏‎ ‎‏شود و سپس دو روز دیگر ـ در ضمن ده روز ـ مثل روز اول خون ببیند، نزد مجتهدی که‏‎ ‎‏پی در پی بودن را معتبر نمی داند، کافی است (وحائض می باشد)، ولی بنابر اعتبار پی در پی‏‎ ‎‏بودن که اقوی است اگر ابتدای بیرون آمدن خون، اول روز باشد فقط دو شب میانی، جزء‏‎ ‎‏سه روز حساب می شود (که باید در این دو شب هم خون قطع نشود) ولی اگر ابتدای‏‎ ‎‏بیرون آمدن آن، اول شب و یا به صورت تلفیق باشد، مانند مثال گذشته، هر سه شب جزء‏‎ ‎‏سه روز محسوب می شود.‏

‏‏مسأله 11 ـ ‏‏زن حائض، یا صاحب عادت است یا صاحب عادت نیست. و دومی یا‏‎ ‎‏مبتدئه است و آن زنی است که هرگز خون حیض ندیده است و یا مضطربه است و آن زنی‏‎ ‎‏است که چندین بار حیض دیده ولی عادت معیّنی پیدا نکرده است و یا ناسیه است و آن‏‎ ‎
‏‎

‏‏مسأله 12 ـ ‏‏بدون اشکال یک مرتبه خون دیدن بر خلاف عادت، موجب از بین رفتن‏‎ ‎‏عادت نمی شود. همان طور که اگر دو مرتبه مثل هم خون ببیند، بدون اشکال عادت اولش‏‎ ‎‏از بین رفته و عادت دیگری پیدا می کند. و اگر مکرراً بر خلاف عادتش خون ببیند ولیکن‏‎ ‎‏مثل هم نباشند، در این که عادت اولش از بین برود دو قول است؛ و قول اقوی آن است که‏‎ ‎‏در صورتی که مکرراً بر خلاف عادتش خون ببیند، به طوری که عرفاً بگویند این زن ایام‏‎ ‎‏مشخصی ندارد، عادت اولش از بین می رود. اما اگر دو مرتبه (بر خلاف عادتش) خون‏‎ ‎‏ببیند و مثل هم نباشند، در بقای عادت اولش تأمل است.‏

‏‏مسأله 13 ـ ‏‏صاحب عادت وقتیه ـ خواه صاحب عادت عددیه هم باشد یا نباشد ـ به‏‎ ‎‏محض دیدن خون در وقت عادتش باید به احکام حائض عمل کند. بنا بر این باید عبادت‏‎ ‎‏را ترک کند، چه خون اوصاف حیض را داشته باشد یا نداشته باشد، وهمچنین است اگر‏‎ ‎‏یک یا دو روز یا بیشتر قبل از عادت و یا بعد آن خون ببیند، به طوری که گفته شود وقت‏‎ ‎‏حیض وعادتش جلو و یا عقب افتاده است، پس اگر بعداً معلوم شود که حیض نبوده چون‏‎ ‎‏خونی را که دیده کمتر از حداقل حیض (سه روز) بوده است، باید عبادت هایی را که ترک‏‎ ‎‏کرده قضا نماید. اما زنی که صاحب عادت وقتیه نیست به محض دیدن خون در صورتی‏‎ ‎‏که دارای صفات حیض باشد، باید به احکام حائض عمل کند. و اگر دارای صفات حیض‏‎ ‎‏نباشد باید با جمع بین تروک حائض و اعمال مستحاضه احتیاط کند، پس اگر این خون سه‏‎ ‎‏روز ادامه پیدا کرد آن را حیض قرار می دهد، و اگر از سه روز بیشتر شد تا ده روز، اضافه را‏‎ ‎‏نیز حیض قرار می دهد، بنا بر این به وظایف حائض اکتفا می کند و نیازی به رعایت اعمال‏‎ ‎‏مستحاضه ندارد، اگرچه ترک احتیاط سزاوار نیست.‏

‏
‏‎

‏‏مسأله 15 ـ ‏‏اگر زنی سه روز متوالی خون ببیند و به مقدار کمتر از ده روز خونش قطع‏‎ ‎‏شود، سپس سه روز یا بیشتر خون ببیند، در صورتی که همۀ روزهایی که خون دیده با‏‎ ‎‏روزهایی که در وسط آن ها پاک بوده از ده روز بیشتر نباشد تمامی روزهایی که خون دیده‏‎ ‎‏حیض است و روزهای پاکی وسط هم ملحق به آن است؛ چه آن دو خون یا یکی از آن ها‏‎ ‎‏اوصاف حیض را داشته باشد یا نداشته باشد، و چه صاحب عادت بوده و آن دو خون یا‏‎ ‎‏یکی از آن ها با عادتش مصادف شود یا نه، و در صورتی که مجموع آن دو خون و پاکی‏‎ ‎‏میان آن دو بیشتر از ده روز باشد و هر کدام از آن دو خون و نقاء (پاکی) کمتر از ده روز‏‎ ‎‏باشد، پس اگر صاحب عادت است و یکی از آن دو خون در عادت بوده فقط همان را‏‎ ‎‏حیض قرار می دهد نه دیگری را، همچنین اگر قسمتی از روزهای یکی از آن دو خون در‏‎ ‎‏عادت باشد نه دیگری فقط همان خون را حیض قرار می دهد نه خون دیگری را. و‏‎ ‎‏همچنین اگر صاحب عادت عددیه است و عدد یکی از آن دو خون مساوی عادتش باشد‏‎ ‎‏باید همان را حیض قرار دهد نه دیگری را، و این موافقت و مساوات خون با عدد صاحب‏‎ ‎‏عادت عددیه، بنابر اقوی مقدم است بر تمیز و تشخیص به اوصاف (که یکی دیگر از‏‎ ‎‏راه های شناخت و اثبات حیض است). و اگر زن صاحب عادت نیست یا هیچ یک از آن‏‎ ‎‏دوخون و یا قسمتی از یکی از آن دو در عادت نباشد (در این صورت) آن خونی را که‏‎ ‎‏دارای صفات حیض است باید حیض قرار دهد نه دیگری را. و اگر صاحب عادت وقتیۀ‏‎ ‎‏عددیه است و مقداری از یکی از آن دو خون در وقت عادت بوده ولیکن عدد ایام خون‏‎ ‎‏مساوی عدد عادت نباشد و عدد ایام خون دوم به مقدار عادت بوده ولیکن در غیر وقت‏‎ ‎‏عادت واقع شود در هر دو خون باید با جمع بین تروک زن حائض و اعمال مستحاضه‏‎ ‎‏احتیاط کند. و اگر اوصاف هر دو خون یکی است و هیچ یک از آن دو ـ نه همه اش و نه‏‎ ‎‏بعضش ـ در وقت عادت واقع نشود و مساوی عدد عادت هم نباشد، بنابر احتیاط‏‎ ‎
‏‎

‏‏مسأله 16 ـ ‏‏صاحب عادت اگر بیشتر از عادتش خون ببیند و از ده روز تجاوز نکند تمام‏‎ ‎‏آن حیض است.‏

‏‏مسأله 17 ـ ‏‏زنی که عادتش در هر ماه یک مرتبه است اگر در یک ماه با فاصلۀ حداقل‏‎ ‎‏پاکی (ده روز) دو مرتبه خون ببیند، پس اگر یکی از آن دو خون در وقت عادت است آن را‏‎ ‎‏حیض قرار می دهد، و خون دیگر را هم اگر اوصاف حیض داشته باشد حیض قرار‏‎ ‎‏می دهد و اما اگر دارای صفات استحاضه باشد باید با جمع بین تروک زن حائض و اعمال‏‎ ‎‏مستحاضه احتیاط کند. و اگر هر دو خون در غیر وقت عادت باشند، باید هر دو را حیض‏‎ ‎‏قرار دهد؛ چه هر دو اوصاف حیض را داشته باشند، چه هر دو فاقد اوصاف باشند و چه‏‎ ‎‏یکی دارای اوصاف و دیگری فاقد آن باشد، اگرچه در خون دوم در صورت دوم (جایی‏‎ ‎‏که هر دو خون فاقد اوصاف حیض می باشد) و در خونی که فاقد اوصاف حیض است در‏‎ ‎‏صورت سوم (جایی که فقط یکی از آن ها دارای اوصاف حیض می باشد) سزاوار نیست‏‎ ‎‏که احتیاط ترک شود.‏

‏‏مسأله 18 ـ ‏‏زن مبتدئه و مضطربه و زنی که عادتش ده روز است اگر قبل از ده روز خون‏‎ ‎‏ظاهراً قطع شود و احتمال دهند که خون در باطن باقی مانده است واجب است استبراء‏‎ ‎‏نمایند به این صورت که پنبه و مانند آن را داخل نموده کمی صبر نمایند سپس آن را بیرون‏‎ ‎‏آورند، پس اگر پنبه پاک بیرون آمد باید غسل کرده نماز بخوانند و اگر پنبه آغشته ـ هر چند‏‎ ‎‏به زردی ـ بیرون آمد، باید صبر کنند تا پاک شوند یا ده روز بگذرد، پس اگر از ده روز‏‎ ‎‏تجاوز نکرد همۀ آن حیض است و اگر تجاوز کرد حکم آن در آینده بیان می شود. و زنی‏‎ ‎‏که عادتش کمتر از ده روز است اگر قبل از پایان عادتش خون ظاهراً قطع شود باید استبراء‏‎ ‎‏کند، پس اگر پنبه پاک بود، غسل کرده نماز می خواند وگرنه باید تا پایان عادتش صبر کند،‏‎ ‎
‏‎

‏‏مسأله 19 ـ ‏‏اگر بیش از ده روز خون ببیند ـ کم باشد یا زیاد ـ حیض او با پاکی اش‏‎ ‎‏(طهرش) مختلط شده است، پس اگر در وقت و عدد دارای عادت باشد باید خونی را که‏‎ ‎‏در روزهای عادت دیده اگرچه اوصاف حیض را نداشته باشد حیض قرار داده و بقیه‏‎ ‎‏هرچند دارای صفات حیض باشد، استحاضه است، و اگر هیچ گونه عادتی ـ نه وقتیه و نه‏‎ ‎‏عددیه ـ نداشته باشد به این که مبتدئه و یا مضطربه در وقت و عدد و یا ناسیه وقت و عدد‏‎ ‎‏باشد، پس در صورتی که رنگ خون مختلف باشد که مقداری سیاه یا قرمز و مقداری زرد‏‎ ‎‏باشد، باید به «تمیز» رجوع کند، بنا بر این خونی را که صفات حیض دارد باید حیض و غیر‏‎ ‎‏آن را استحاضه قرار دهد، مشروط بر این که آنچه که دارای صفات حیض است کمتر از سه‏‎ ‎‏روز و بیشتر از ده روز نباشد و به شرط آن که خون دیگری که دارای صفات حیض باشد‏‎ ‎‏پس از خونی که دارای صفات حیض نبوده و از ده روز کمتر است با خون اول معارض‏‎ ‎‏نباشد، مثل آن که پنج روز خون سیاه و پنج روز زرد و سپس پنج روز خون سیاه ببیند. و اگر‏‎ ‎‏خونی که دارای اوصاف حیض است کمتر از سه روز یا بیشتر از ده روز باشد، در این‏‎ ‎‏صورت به طور مطلق اوصاف خون را نادیده گرفتن و او را فاقد «تمیز» دانستن، محل‏‎ ‎‏اشکال است و بعید نیست که در مثال گذشته لازم باشد خون اول را که دارای صفات‏‎ ‎‏حیض است، حیض قرار داده آن را تا مقداری که وظیفه اش می باشد ـ هفت روز طبق‏‎ ‎‏روایات و یا مطابق عادت زنان خویشاوند ـ اضافه یا کم می نماید (یعنی اگر خون کمتر یا‏‎ ‎‏بیشتر از این وظیفه بود آن را تا مقدار این وظیفه حیض قرار می دهد). و اگر خون به یک‏‎ ‎
‏‎

‏‏مسأله 20 ـ ‏‏بنابر احتیاط (واجب) ـ اگر اقوی نباشد ـ زنی که فاقد «تمیز» است به محض‏‎ ‎‏دیدن خون باید آن را حیض قرار دهد و با نداشتن نزدیکان ـ بدان صورت که در مسألۀ‏‎ ‎‏قبل گذشت ـ باید هفت روز را حیض قرار دهد، و بعید نیست با داشتن چنین خویشانی‏‎ ‎‏واجب باشد از نظر عدد، مقدار عادت آن ها را حیض قرار بدهد. و در هر صورت اگر‏‎ ‎‏خون بیش از یک ماه ادامه پیدا کند باید بین ماه ها هماهنگی ایجاد کند، که اگر در ماه اول،‏‎ ‎‏روز اول آن خون ببیند، باید در ماه های بعدی هم همان وقت را حیض قرار دهد و اگر در‏‎ ‎‏نیمۀ آن خون ببیند باید در ماه های بعدی نیز، وسط ماه را حیض قرار دهد.‏

‏‏مسأله 21 ـ ‏‏زنی که فقط دارای عادت وقتیه است اگر بیش از ده روز خون ببیند، باید‏‎ ‎‏وقت عادتش را حیض قرار دهد و در عدد، اگر تمیزی باشد که امکان مراعات آن در وقت‏‎ ‎‏عادت باشد باید رجوع به آن تمیز نماید، وگرنه به عادت خویشان نزدیکش بدان شرط که‏‎ ‎‏گذشت رجوع کند و با نداشتن چنین نزدیکانی یا نبودن شرایطی که گفته شد، باید هفت‏‎ ‎‏روز را در وقت عادتش حیض قرار دهد. و زنی که فقط دارای عادت عددیه است، باید از‏‎ ‎‏نظر عدد، عادتش را حیض قرار دهد و از نظر وقت، اگر تمیزی باشد که موافق با عدد‏‎ ‎‏باشد، باید رجوع به آن تمیز نماید و همچنین است اگر خون تمیز داشته ولی با عدد‏‎ ‎‏عادتش مطابق نباشد که در این صورت اگر خون دارای تمیز، کمتر از عادتش باشد، باید تا‏‎ ‎‏مقدار عادتش بر آن افزوده و آن را هم حیض قرار دهد، و اگر خون دارای تمیز بیشتر از‏‎ ‎‏عدد عادتش باشد، باید فقط به مقدار عادتش حیض قرار دهد. و اگر به هیچ وجه تمیز‏‎ ‎‏نداشته باشد، باید ـ چنان که گذشت ـ عدد عادتش را از اول دیدن خون قرار دهد.‏

‏‎ ‎

‏‎ ‎

‏‎