فصل اول

‏‏فصل اوّل‏‏ ‏

‏‏ ‏

‏‏     ‏‏بدان که شهادت به وحدانیّت و رسالت در اذان و اقامه، که از متعلّقات‏‎ ‎‏نماز و مُهیّئات ورود در آن است، و در «تشهّد» که خروج از فناء به بقاء و از‏‎ ‎‏وحدت به کثرت و در آخر نماز است، عبد سالک را متذکّر کند که حقیقت‏‎ ‎‏صلوةْ حصول توحید حقیقی، و شهادت به وحدانیّت از مقامات شامله است،‏‎ ‎‏که با سالک از اول صلوة تا آخر آن است. و نیز در آن، سرّ «اوّلیّت» و‏‎ ‎‏«آخریّت» حقّ جل و علا است. و نیز در آن سرّ عظیمی است که سفر سالک‏‎ ‎‏من اللّه و الی اللّه است: کَما بَدَأَکُمْ تَعوُدوُن.‏‎[1]‎‏ پس، سالک باید در همۀ‏‎ ‎

‏
‏‎

‏‏     و در شهادت به رسالت نیز اشاره به آن شاید باشد که دستگیری ولیّ‏‎ ‎‏مطلق و نبیّ ختمی در این معراجِ سلوکی از مقامات شامله است، که باید‏‎ ‎‏سالک در تمام مقامات متوجّه آن باشد و سرّ ظهور «اوّلیّت» و «آخریّت» که از‏‎ ‎‏مقامات ولایت است، از برای اهلش واضح گردد.‏

‏‏     و باید دانست که فرق است بین «شهادت» در اول نماز، و «شهادت» در‏‎ ‎‏تشهد؛ زیرا که آن، شهادت قبل از سلوک است و شهادت تعبّدی یا تعقّلی‏‎ ‎‏است، و این شهادت پس از رجوع است و آن شهادت تحقّقی یا تمکّنی‏‎ ‎‏است. پس «شهادت» تشهّد را خطر عظیم است، زیرا که در آن دعوی تحقّق‏‎ ‎‏و تمکّن است و دعوی رجوع به کثرت است بی احتجاب. و چون این مقام‏‎ ‎‏شامخ برای امثال ما حاصل نیست، بلکه با این حال که اکنون داریم متوقع نیز‏‎ ‎‏نیست، ادب در حضرت باری آن است که قصور خود و ذلّت و نقص و عجز و‏‎ ‎‏بیچارگی خویش را در نظر آریم و با حال شرمساری به بارگاه قدس متوجّه شده‏‎ ‎‏عرضه داریم:‏

‏‏     بارالها، ما از مقامات اولیاء و مدارج اصفیاء و کمال مخلصین و سلوک‏‎ ‎‏سالکین، حظّی جز الفاظی چند نداریم؛ و از جمیع مقامات به قیل و قال‏‎ ‎‏قناعت نمودیم که نه از آن کیفیّتی حاصل شود نه حال. بار خدایا، حبّ دنیا و‏‎ ‎‏تعلّقات آن ما را از بارگاه قدس و محفل انس تو محجوب نموده؛ مگر تو‏‎ ‎‏با لطف خفیّ خود از ما افتادگان دستگیری فرمایی و جبران ماسبق را فرمایی،‏‎ ‎‏تا بلکه از خواب غفلت انگیخته شده راهی به محضر قدس پیدا کنیم.‏

‏‎ ‎

‏‎

• ))  پاورقی 211.