فهرست تفضیلی مطالب
مقدمه مؤلف 1
مقدمه
نماز را جز صورت ظاهر، باطن و صورت غیبیّه ملکوتیّه است 2
تشویق به تحصیل شرایط روحیّه و کمالات باطنیّه نماز 5
مقاله اولی
در آداب قلبیّه و وظایف باطنیّۀ نماز، بلکه تمام عبادات و مناسک
فصل اوّل
یکی از آداب قلبیّه: توجه به عزّ ربوبیّت و ذلّ عبودیّت، هجرت معنوی
از بیت نفس و منزل دنیا الی اللَّه و رسوله 7
فصل دوم
مراتب چهارگانۀ مقامات اهل سلوک: علم، ایمان، اطمینان، مشاهده 10
کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XIX
فصل سوم
حقیقت و آثار خشوع که از آداب لازمه در جمیع عبادات خصوصاً
نماز می باشد 13
اعتقاد و حلم غیر از ایمان است و مراتب خشوع به حسب مراتب
ایمان است 13
فصل چهارم
ادب «طمأنینه» واثر تکرار عبادات و تکثار اذکار در تحصیل آن 16
فصل پنجم
ادب «محافظت» نماز و عبادات دیگر از تصرّفات شیطانی 19
آثار و نتایج سوء عدم مواظبت و مسامحه در محافظت بر سلوک معنوی 21
فصل ششم
بیان ادب نشاط و بهجت و اینکه عبادت با کسالت و خستگی
در نفس اثری ندارد 23
ادب «مراعات» و رعایت اعتدال در عبادت و رفق و مدارا با نفس و
احتیاجات آن 25
فصل هفتم
ادب «تفهیم» به قلب که نتیجه آن باز شدن زبان قلب است 28
فصل هشتم
ادب «حضور قلب» که نتایج و فواید مهمّۀ عبادات بدون آن حاصل نگردد 31
عبادت بی حضور قلب را در نفس اثری نیست 33
اندرز به خواننده و هشدار نسبت به مکاید و وساوس مختلفۀ شیطان
و نفس امّاره 35
کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XX
فصل نهم
روایاتی راجع به حضور قلب و مراتب آن 37
فصل دهم
دعوت و تشویق به تحصیل حضور قلب 40
موانع و شواغل داخلیّه و خارجیّۀ حضور قلب 42
فصل یازدهم
علاج هرزه گردی خیال و طریقۀ تربیت قوّۀ خیال و واهمه و رام نمودن آن 43
عدم حضور قلب ناشی از سستی ایمان به حیات اخروی و عدم
احساس احتیاج بدان 45
انبیا داعی به دنیا نبوده اند بلکه در صدد تقیید و تحدید اطلاق
شهوت و غضب بوده اند 45
فصل دوازدهم
حبّ دنیا منشأ تشتّت خیال و مانع از حضور قلب است و علاج
این مرض مهلک 47
تتمیم در دعوت به اعراض از دنیا و تقویت «عزم» که اوّلین شرط
سلوک است 52
مقالۀ ثانیه
در مقدّمات نماز و بعضی آداب قلبیّۀ آن
مقصد اوّل
در طهارت
فصل اوّل
در بیان اجمالی «طهور» و مراتب قذارات ظاهریّه و باطنیّه 55
کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XXI
لزوم تطهیر از قذارات معاصی، حبّ دنیا، حب نفس و جهل
مرکّب که منشأ انکار مقامات اهل اللَّه است 56
فصل دوم
بیان مراتب طهور معنوی 59
فصل سوم
روایتی راجع به آداب قلبیّۀ سالک هنگام توجّه به آب برای طهارت 61
فصل چهارم
در طهور با آب و خاک که هر یک صورتی از دو طریق سیر الی اللَّه است 66
فصل پنجم
روایتی درباره آداب وضو به حسب باطن و قلب 68
وصل حدیث نبوی دربارۀ خطیئۀ آدم(ع) و تشریع وضو که برای
اهل سلوک دستور و وسیلۀ طهارت قلبیّه و روحیّه است 70
فصل ششم
معنای «جنابت» و مراد از غسل به نظر اهل معرفت و آداب قلبیّۀ غسل 73
روایتی درباره خطیئۀ آدم(ع) و تشریع غسل بدان علّت 74
فصل هفتم
بیان مقصود از «ازالۀ حدث» به نظر اهل معرفت و اینکه سالک
باید توأم با ازالۀ ارجاس ظاهریّه ازالۀ ارجاس باطنیّه کند 76
لزوم احتراز سالک از افراط و تفریط بعضی از اهل تصوّف و برخی
از اهل ظاهر 79
وصل روایتی راجع به دفع نجاسات از بدن و عبرت گرفتن از آن
کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XXII
در دفع ارجاس باطنیّه 82
مقصد دوم
در شمّه ای از آداب لباس
مقام اوّل (در آداب مطلق لباس)
نفس ناطقۀ انسانیّه دارای سه نشئه است و ظاهر را در باطن
و باطن را در ظاهر اثر است 85
لزوم مراعات حالات قلبیّه حتّی در امور عادّیه، از جمله مادّه و هیئت لباس 87
آثار سوء افراط و تفریط در نوع و شکل پوشش (لباس شهرت) 88
مقام دوم
در پاره ای از آداب لباس مصلّی
باب اوّل (در سرّ طهارت لباس)
سالک باید طهارت لباس ظاهر را وسیلۀ طهارت لباسهای باطنی قرار دهد 90
مراحل تطهیر باطنی و مراتب «تطهیر قلب» که ساتر حقیقی است
و بدون تطهیر آن، طهارات دیگر حاصل نشود 92
مجرّد علم برهانی به توحید فعلی بدون توجه و ریاضات قلبی
نتیجۀ مطلوبه نداده و علوم حتّی علم توحید عملی است 93
باب دوم (در اعتبارات قلبیّۀ ستر عورت)
سالک چون ظاهر و باطن خود را در محضر حق بیند ستر جمیع
عورات ظاهرّیه و باطنیّه کند 94
کشف عورات باطنه در آخرت بمراتب از کشف عورات ظاهره
در دنیا رسواتر است 96
وصل روایتی از امام صادق، علیه السّلام، دربارۀ لباس
[[page XXIII]] ظاهر و لباس باطن 98
مقصد سوم
در آداب قلبیّۀ مصلّی
فصل اوّل (در معرفت مکان)
مکانهای مختلف سالک به حسب نشآت وجودیّه و ادب هر یک از آن امکنه 101
وصل روایتی از امام صادق، علیه السّلام، راجع به ادب دخول در
در مسجد 104
فصل دوم (در بعضی آداب اباحۀ مکان)
آداب قلبیّۀ اباحۀ مکان که باید سالک در مراتب مختلف مکان در رعایت
آن آداب بکوشد تا نماز او از تصرّفات غاصبانۀ ابلیس خارج شود 106
مقصد چهارم
در آداب قلبیّۀ وقت
فصل اوّل
طوایف اهل معرفت و اصحاب «مراقبت» که به قدر معرفت و شوقشان
به مقام مقدس ربوبیّت از اوقات صلوات مواظبت می کنند 108
فصل دوم
ترغیب به مواظبت از اوقات، روش و طریقۀ حصول آن، روایاتی در
احوال ائمۀ معصومین، علیه السّلام، به هنگام نماز 111
آداب قلبیّۀ اوقات 112
مقصد پنجم
در بعضی آداب «استقبال»
کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XXIV
فصل اوّل (در سرّ جملی استقبال)
استقبال صاحبان اسرار غیبیّه و سالکان الی اللَّه که سیر از ظاهر
به باطن و از علن به سرّ ترقّی می کنند 115
فصل دوم (در بعضی آداب قلبیّۀ استقبال)
سالک با استقبال به قبله دو حالت فطری «تنفر از نقص و ناقص»
و «عشق به کمال و کامل» را نمایش می دهد 116
وصل روایتی از امام صادق، علیه السّلام، راجع به آداب استقبال 119
مقالۀ ثالثه
در مقارنات نماز
باب اوّل
در بعضی آداب «اذان» و «اقامه»
فصل اوّل
سرّ و آداب اجمالی اذان و اقامه (آداب حضور) 121
تجلّیات مختلفۀ حق تعالی بر قلوب مختلفه 122
زنهار دادن از یأس از رَوْح و رحمت خدا و اشاره به امکان طیّ
برخی مدارج و مقامات معنویّه برای امثال ما محجوبان 123
آداب حضور و آثار مراعات آنها در قلوب ما 124
فصل دوم
معنای چهار تکبیر سالک در اوّل اذان 125
از آداب مهمّۀ تکبیرات 126
قسمتی از حدیث «معراج» راجع به تکبیرات اول اذان 127
کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XXV
فصل سوم
مقصود از شهادت به قصر الوهیّت در حق (اشهد ان لا اله الا اللَّه)
و بعضی آداب این شهادت 130
تنبیه عرفانی مراتب «شهادت» 131
وصل روایتی راجع به اذان گفتن در معراج پیامبر و آنچه از
آن روایت استفاده می شود 133
فصل چهارم (در بعضی آداب «شهادت» به رسالت و اشاره به شهادت به ولایت)
سیر الی اللَّه بدون وساطت اولیای نعم که خود، راه یافته اند و سلوک
را به پایان برده اند ممکن نیست، با نقل روایاتی به این معنی 135
آداب شهادت به رسالت و ارتباط شهادت به رسالت با اذان و اقامه و نماز 137
نکتة عرفانیة آنچه از حدیث معراج راجع به عجز ملائکه از
مشاهده جمال احمدی(ص) استفاده می شود 139
فرع فقهی و اصل عرفانی بیان استحباب شهادت به ولایت و اشاره به
اینکه هر یک از شهادت به توحید، رسالت و ولایت منطوی در
دیگری است 140
فصل پنجم
معنی و بعضی از آداب «حیّعلات» و قدقامت الصلوة 142
وصل و تتمیم نقل روایاتی به این مضمون که با اذان و اقامۀ
نمازگزار ملائکه پشت سر او نماز می گزارند 144
باب دوم
در «قیام»
فصل اوّل (در سر جملی قیام)
به نظر اهل معرفت قیام اشاره به توحید فعلی است وضعاً 146
کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XXVI
فصل دوم
برخی از آداب «قیام» 147
چند روایت راجع به کیفیت قیام اولیاء دین به نماز و شرط تمامیّت
نماز و اداء حق آن 149
جلالت شأن امام سجّاد و امر به تعلّم ادب عبودیّت و کیفیّت
سلوک از ائمّۀ دین، علیه السّلام 152
وعظ و اندرز 152
مقصود عمدۀ انبیاء و کتب سماوی و نتیجۀ مطلوبه از عبادات
و شرط حصول این نتیجه 153
نکوهش آنان که دعوت به صورت و قشر شریعت می کنند و مردم
را از آداب باطنیّه باز می دارند 154
باب سوم
در سرّ «نیّت» و آداب آن
فصل اوّل (در حقیقت نیّت)
تعریف «نیّت» و بیان اینکه نیّت لازمۀ فعل اختیاری است و وسوسۀ
در نیّت از دامهای شیطان است 156
نکوهش مبتلایان به وسواس در اعمال و عبادات 157
علاج مرض وسواس 159
فصل دوم
بیان ادب مهمّ «اخلاص»، حقیقت و مراتب این ادب 160
استفادۀ جمیع مراتب اخلاص از آیۀ شریفۀ و من یخرج من
بیته مهاجراً الی اللَّه و رسوله... 161
فصل سوم
بعضی از مراتب اخلاص نیّت و تصفیۀ عمل که بر اهل اللَّه لازم است 164
[[page XXVII]]فصل چهارم
نکوهش و ردّ بر یک طایفه از نادانان و محرومان از معارف الهیه
و مدارج کمالیّه که مقامات اهل معرفت را انکار می کنند 166
اشاره به طایفۀ دیگری که مقامات اهل معرفت را منکر نیستند اما
اشتغال به دنیا از تحصیل علمی و عملی بازشان داشته است 168
علمای سوء که به اصطلاحات و عبارات اکتفا نموده اند و چند
روایت راجع به ایشان 168
جمیع علوم حتی علم توحید، عملی است و مخلوق را مؤثّر دانستن
و در صدد جلب قلوب مردم برآمدن منافی با توحید است 171
فصل پنجم (بعضی درجات دیگر اخلاص)
تصفیۀ عمل از رؤیتِ استحقاقِ ثواب و اجر در مقابل آن 173
تصفیۀ عمل از استکثار و خوشنودی و اعتماد و دلبستگی بدان 174
اهتمام شدید اولیای دین، علیه السّلام، به عبادت خدا و اظهار
عجز و تقصیرشان از قیام به حق عبادت او 175
باب چهارم
در تفسیر سُوَرِ مبارکۀ «حمد»، «توحید»، «قدر»
مصباح اوّل
در آداب مطلقۀ قرائت قرآن شریف
فصل اوّل (ادب تعظیم)
تحریف قرآن به تنزّل آن از غیب مطلق به شهادت مطلقه است
و فهم حقیقت قرآن جز برای نبیّ ختمی و خلّص از اولیا،
علیه السّلام، حاصل نمی شود 180
جهات مختلفه عظمت قرآن کریم 182
[[page XXVIII]] فصل دوم
منزلت، مقاصد و مطالب قرآن کریم و جامعیّت و روش مخصوص بیانی آن 184
فصل سوم (راه استفاده از قرآن)
برای بهره برداری از قرآن کریم باید تعلیم و تعلّمِ مقصود اصلی
آن را منظور داشت 191
معنای واقعی تفسیر قرآن با توجّه به مقصد اصلی این کتاب الهی 192
فصل چهارم (موانع و حجب استفاده از قرآن)
حجاب خودبینی و توقّف در علوم فرعیّۀ مربوط به قرآن 195
حجاب آراء فاسده و عقاید باطلۀ عامیانه، از جمله این پندار که راه
معرفةاللَّه مسدود و دم زدن از لقاءاللَّه کفر است 196
حجاب اشتباه استفاده از قرآن با تفسیر به رأی که ممنوع است 199
حجاب معاصی که قلب را از ادراک حقایق حاجب شود 201
حجاب حبّ دنیا 201
فصل پنجم
ادب «تفکّر» در قرائت قرآن، تفکّر ممدوح در قرآن، آثار تفکّر در آیات 203
فصل ششم
ادب «تطبیق» قاری جمیع معارف، اعمال و احوال خود را با آیاتی که
تلاوت می کند 206
خاتمة روایاتی راجع به فضیلت قرآن، تعلیم وتعلّم و آداب قرائت آن
و تدّبر در آن 209
مصباح دوم
شمّه ای از آداب قرائت در نماز
کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XXIX
فصل اوّل
مراتب و مدارج قرائت و طوایف قاریان 213
ارکان چهارگانۀ آداب عبودیّت در قرائت «حمد»: «تذکّر»
«تحمید»، «تعظیم»، «تقدیس»، «تمجید» 215
تکمیل علاوه بر حمد، دیگر احوال و افعال نماز نیز بین حقّ و عبد
تقسیم شده است 219
فصل دوم (بعض آداب استعاذه)
«استعاذه» از آداب مهمّۀ قرائت خصوصاً قرائت در نماز است 220
«اخلاص» از آداب مهمّۀ استعاذه است، و مقصود از آن
خلوص هویت انسانیّه می باشد 221
انحصار این مرتبه از خلوص در اولیای کمّل نباید موجب توقّف
دیگران در مرتبۀ خلوص صوری عملی باشد 223
آثار اخلاص صورت ملکیّۀ انسانیه برای خدا 224
دو ادب و شرط دیگر «استعاذه»: ایمان و توکّل 226
تتمیم و نتیجه شرط حصول حقیقت استعاذه که بدون آن استعاذه
فقط لفظیه بوده نتیجه معکوس می دهد 227
فصل سوم (ارکان استعاذه)
ارکان چهارگانۀ «استعاذه»: مستعیذ، مستعاذمنه، مستعاذبه، مستعاذله 228
دو مقامی که انسان در آن مستعیذ نیست و دو مقام که در آن مستعیذ است 230
بیان حقیقت «شیطان»، مظاهر و دامهای آن 230
مقامات و مراتب استعاذه 232
فصل چهارم (در بعض آداب «تسمیه»)
دخول در منزل «تسمیه» بدون استعاذه میسور نیست و حقیقت
تسمیه متناسب با درجۀ قوت سلوک حاصل شود 234
کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XXX
ذکر اسباب حصول حقیقت «تسمیه» 236
امر به معروف و نهی از منکر باید به منظور خیرخواهی و اصلاح طلبی
انجام شود نه خودنمایی و تحمیل امر و نهی 237
انبیاء و اولیاء، علیه السّلام، سعادت فرد و جامعه را در نظر داشته اند
و امر به معروف و نهی از منکر باید با این نظر انجام شود 237
فصل پنجم (اجمالی از تفسیر «حمد» و شمه ای از آداب تحمید و قرائت)
متعلّق «باء» بسم اللَّه و مراد از «اسم» و «اللَّه»، مقصود از ابتداء
هر سوره به بسم اللَّه و مراد از «اللَّه»، «رحمن» و «رحیم» 240
آنچه باید سالک در موقع تسمیه به قلب بفهماند 243
تحقیق عرفانی معنای «رحمن» و «رحیم» و وجه تقدم رحمن بر رحیم 247
بحث و تحصیل جواب به اشکالی که به اطلاق اوصافی مانند «رحمن»
و «رحیم» بر خدای تعالی شده است و توضیح راجع به وضع الفاظ 248
معنای الحمدللَّه، فطری بودن انحصار حمد در خدای تعالی و مراتب
حمد بر حسب عرفان مقامات حامدین 251
نقل و تحقیق توضیح راجع به متکلّم بودن خدای تعالی و السنه ای
که او خود را بدان حمد و مدح می کند 254
حیاتْ ساری در تمام دار وجود است و تسبیح موجودات تسبیح
نطقی شعوری است نه تکوینی ذاتی 255
تتمیم روایاتی راجع به فضیلت و جامعیّت جملۀ شریفۀ الحمدللَّه 256
معنای «ربّ» (در ربّ العالمین) و اینکه از اسماء افعالیه است
یا صفاتیّه و اشاره به اقسام سه گانۀ اسماء خدای سبحان
(ذاتیّه، صفاتیه و افعالیّه) 257
تنبیه اقوال و احتمالات دربارۀ مراد از «عالمین» در ربّ العالمین 260
تنبیه آخر
دو جهت تناسب مقام ربوبیّت عالمیان با تحمید 261
به حسب فعل مطلق برای فعل حق تعالی غایتی جز ذات مقدّسش نیست 262
کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XXXI
جامعیّت قرآن کریم اعجاز بزرگ آن است 263
ایقاظ ایمانی دو مرتبۀ «ربوبیّت» حق تعالی: ربوبیّت تکوینی
و ربوبیّت تشریعی 264
دو مقام و مرتبه اسماء حق تعالی و دو مرتبه تجلّی رحمت رحمانیّه
و رحیمیّه خدای تعالی (الرحمن الرحیم) 266
در آیۀ مالک یوم الدّین قرائت «مالک» ثابت است نه «مَلِک»
تحقیق حِکَمی کیفیّت مالکیّت حق تعالی و اینکه مالکیّت
او همۀ عوالم را علی السّواء است 269
وجه اختصاص به ماکیّت یوم الدین در مالک یوم الدین 271
الهام عرشی اشاره به معانی و اطلاقات «عرش» و اینکه سورۀ «حمد» تا
مالک یوم الدین مشتمل بر عرش و حدانیّت است و اشاره به حَمَلۀ آن دارد 272
تنبیه عرفانی احتمال آنکه ترتیب ذکر «ربّ»، «رحمن»، «رحیم»
و «مالک» اشاره به کیفیّت سلوک و دایرۀ سیر سایرین باشد 274
تنبیه ادبی معنای «دین» 275
مرحله ای که سالک حقیقتاً می گوید: ایّاک نعبد و ایّاک نستعین و بیان اینکه
حصر استعانت در این کلام نیز مانند حصر عبادت، حقیقی، است 276
تنبیه اشراقی نکتۀ التفات از غیبت به خطاب در سورۀ مبارکۀ «حمد»
تحقیق عرفانی نکته و وجه اینکه نعبد و نستعین به صیغۀ متکلّم
مع الغیر آورده شده است 279
تنبیه و نکتة وجه تقدم ایّاک نعبد بر ایّاک نستعین و مراد از «استعانت» 280
فائدة عرفانیة مراتب حصر عبادت و استعانت (ایّاک نعبد و ایّاک نستعین)
به حسب حالات و مقامات مختلف سالکین 281
ایقاظ ایمانی شرط حقیقی بودن عبادات و اذکار 282
فرع فقهی ردّ قول کسی که قصد انشاء در مثل ایّاک نعبد و ایّاک نستعین
را مجاز ندانسته است 283
فائدة معنای «عبادت» و بیان اینکه طایفۀ شیعۀ اثناعشریه در عبادت
خالص و توحید و تقدیس حق تعالی ممتازند 284
[[page XXXII]] مقامی که سالک در آن مقام می گوید: اهدناالصّراط المستقیم...
و معانی «صراط»، الذین انعمت علیهم، «مغضوب علیهم» و «ضالین» 286
تنبیه اشراقی و اشراق عرفانی بیانی عرفانی راجع به هادی بودن
خدای تعالی به صراط مستقیم و اینکه هر موجودی صراط خاصّ
به خود دارد و صراط آدمی طولانی و ظلمانیترین صراطهاست 288
تنبیه ایمانی مقامات و مراتب دهگانۀ هدایت و توضیحی برای اهل
ظاهر و اهل باطن در مورد ملازمۀ ظاهر و باطن شریعت 289
تنبیه عرفانی هر یک از موجودات عوالم را مبدأ و معادی و سیر و
صراطی است و صراط انسان از اسفل سافلین تا اعلی علّیین
می باشد و صراط انسان کامل صراط منعَم علیهم است 292
نقل کلام لزیادة اِفهام اقسام نعمتهای الهیّه 294
خاتمة سورۀ مبارکۀ «حمد» مشتمل است بر جمیع مراتب وجود
و جمیع مراتب سلوک و به طریق اشاره جمیع مقاصد قرآن 296
تتمة بعضی روایات شریفه در فضل سورۀ مبارکۀ «حمد» 298
فصل ششم
اشتمال سورۀ مبارکۀ «توحید» و آیات اوّل سورۀ شریفۀ «حدید» بر
اسرار و دقایق بیسابقه و روایتی بدین مضمون که سورۀ «توحید»
برای متعمّقین آخرالزمان نازل شده 301
منشأ حکمت و عرفان اسلامی، قرآن و حدیث است نه حکمت یونان 303
مفاد بسم اللَّه سورۀ «توحید» و اشارات هو، اللَّه، احد 305
تنبیه حکمی توضیحی راجع به صفات ثبوتیّه و سلبیّۀ حق تعالی
و احتمال اینکه اللَّه احد اشاره بدانها باشد 307
تنبیه عرفانی جامعیّت و اکمل و اشرف بودن اسلام و قرآن و بیان اینکه
سورۀ شریفۀ «توحید» نیز از جوامع کلم و برای هر گروهی
به نوعی قابل استفاده است 308
تفسیر حکمی شش برهان برای حق تعالی که از اشارۀ «هو»
[[page XXXIII]] به صرف الوجود و هویت مطلقه استفاده می شود 312
حکمة مشرقیة اشتمال سورۀ مبارکۀ «توحید» بر جمیع شئون
الهیه و مراتب تسبیح و تنزیه و نسب حق تعالی 313
تتمیم روایاتی در توضیح و تفسیر سورۀ شریفۀ «توحید» 314
خاتمة روایاتی راجع به فضیلت سورۀ مبارکۀ «توحید» 316
فصل هفتم (در شمه ای از تفسیر سورۀ مبارکۀ «قدر»)
وجه صحت اسنادافعال کمالیّه به خدا و به خلق 318
نکته اینکه به صیغۀ جمع فرمود: انّا انزلناه فی لیلة القدر 320
اجمالی از کیفیّت نزول قرآن، هفت مرتبۀ تنزّل حقیقت غیبیّه بر
قلب طائفه ای از سالکان برگزیده 322
اشاره بر سرّ ذکر ضمیر غایب «ه» در انّا انزلناه 323
اقوال و احتمالات دربارۀ وجه تسمیه «لیلةالقدر» 324
رجحان این احتمال که شرافت یا نحوست زمانها و مکانها بالعرض و به
جهت وقوع برخی وقایع و حصول برخی امور در آنها است نه بالذّات 325
بیان مراتب «قضا و قدر» در توجیه اینکه با وجود تقدیر امور در علم
حق تعالی معنی تقدیرامور در هر سال و در شبی معیّن چیست 326
بیان حقیقت «لیلةالقدر» و انطباق آن بر حقیقت و بنیۀ محمّدیّه،
صلّی اللَّه علیه و آله 328
روایات مختلف راجع به تعیین «لیلةالقدر» و وجه جمع بین آنها 330
تنبیه عرفانی معنای انا انزلناه فی لیلةالقدر با توجّه به تعلّق بسم اللَّه سورۀ
«قدر» به خود آن سورۀ 332
تتمة بعضی روایات وارده در فضیلت «لیلةالقدر» 333
معنای و ماادریک ما لیلةالقدر و جمع معنای آن با احتمال اینکه
باطن «لیلةالقدر» حقیقت و بنیۀ خود پیغمبر اکرم است 335
چند احتمال دربارۀ لیلةالقدر خیر من الف شهر 337
تنبیه عرفانی ذات مقدس نبی ختمی(ص) لیله و یوم قدر است 337
[[page XXXIV]]تفسیر آیۀ شریفۀ تنزل الملائکة و الروح فیها... با بیان چند امر: ذکر
صنوف ملائکة و اشاره به حقیقت آنها (تجرّد یا تجسّم) 338
احتمالات در مقصود از «روح» 340
کیفیّت تنزّل ملائکة اللَّه بر ولیّی امر 342
«لیلة القدر» لیلۀ مکاشفۀ رسول خدا و ائمّۀ هدی، علیهم السّلام،
است و جمیع امور تقدیر شدۀ سالانۀ خلایق بر ایشان کشف می گردد 343
معنای سلام هی حتی مطلع الفجر 344
تنبیه عرفانی مقصود از «فجر» لیلةالقدر و سلام بودن شب قدر تا آن فجر 344
خاتمة سورۀ «قدر» متضمن نسب اهل بیت، علیهم السّلام،
است و روایاتی در فضیلت این سوره 345
اعتذار از پرداختن به مطالب غامض عرفانی و بیان انطباق مطالبِ
آورده شده با قرآن و حدیث و براهین عقلیه 346
باب پنجم
در شمّه ای از آداب و اسرار «رکوع»
فصل اوّل مفاد و اشارات تکبیر قبل از رکوع، و ادب آن 348
فصل دوم بیان ادب انحنای رکوعی، بیان دو امری که نماز متقوّم به آن دو است
و در سه مقام (قیام، رکوع، سجود) حاصل می شوند 349
فصل سوم
رکوع صلوة معراج رسول اللَّه(ص) 351
فصل چهارم
روایتی از امام صادق، علیه السّلام راجع به لطایف و اسرار رکوع
کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XXXV
و سجود و آداب قلبیّۀ آن 352
فصل پنجم
سرّ رفع رأس از رکوع و آداب آن 354
باب ششم
در اشارۀ اجمالیه به اسرار و آداب سجود
فصل اوّل
سر جملی سجود و آداب قلبیّۀ آن 356
فصل دوم
روایتی از امام صادق، علیه السّلام، در بارۀ آداب سجود 357
فصل سوم
مفاد و معنای هیئت و حال و ذکر سجود و فرق «تسبیح» و «تحمید»
در رکوع و سجود 359
فصل چهارم
احوال ساجد در وقت سجود 361
باب هفتم
در اشارۀ اجمالیّه به آداب «تشهّد»
فصل اوّل
معنی اثر شهادت به توحید و رسالت در اذان و اقامه و در تشهّد، و فرق
شهادت در اوّل نماز و در تشهّد 362
[[page XXXVI]] فصل دوم
روایتی از امام صادق، علیه السّلام، راجع به آداب «تشهّد» 363
باب هشتم
در آداب سلام
فصل اوّل
مقامی که مصلّی در آن مقام «سلام» می گوید و شرط حقیقی بودن سلام او 366
فصل دوم
روایتی از امام صادق، علیه السّلام، پیروان معنا و سرّ سلام نماز و آداب آن 367
خاتمۀ کتاب
در آداب بعضی از امور داخله وخارجۀ نماز
فصل اوّل
اسرار و آداب قلبیّۀ «تسبیحات اربعه» و ارکان چهارگانۀ آن (تسبیح،
تحمید، تهلیل، تکبیر) 370
فصل دوم
آداب قلبیّۀ «قنوت»، فضیلت ادعیۀ وارده در قنوت، و حال و مقام
نمازگزار در قنوت 373
فصل سوم
فضیلت تعقیب نماز، برخی تعقیبات مأثوره، آداب تعقیبات
خصوصاً هنگام صبح، ادعیۀ خاصّ هر روز 377
ختم و دعا 380
[[page XXXVII]]
[[page XXXVIII]]