خطبه کتاب

خطبه کتاب

بسمه تعالی

‏ ‏

‏     ‏‏کتاب ‏‏آداب الصلوة‏‏ که تاریخ ختم نگارش آن در تاریخ شنبه دوم‏‎ ‎‏ربیع الثانی 1361 ه . ق. (30 فروردین 1321 ه . ش) است، بیان‏‎ ‎‏تفصیلی آداب قلبی و اسرار معنوی نماز است. سه سال پیش از تألیف این‏‎ ‎‏کتاب، در یکی از تصانیف گرانقدر حضرت امام(س) به نام ‏‏سرّالصّلوة‏‏ همین‏‎ ‎‏معانی به طور موجز و به زبان خواص اهل عرفان به نگارش در آمده بود‏‎[1]‎‏، لکن‏‎ ‎‏آن حضرت به این منظور که عدۀ بیشتری از مطالب آن کتاب فایده برند به‏‎ ‎‏تألیف کتاب حاضر به زبانی ساده تر پرداختند:‏

‏پیش از این رساله ای فراهم آوردم که به قدر میسور از اسرار صلوة در آن‏‎ ‎‏گنجانیدم. و چون آن را با حال پ عامه تناسبی نیست، در نظر گرفتم که‏‎ ‎‏سطری از آداب قلبیۀ این معراج روحانی را در سلک تحریر در آورم، شاید‏‎ ‎‏برادران ایمانی را از آن تذکری و قلب قاسی خود را تأثری حاصل آید.‏

کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه VII
‏     ‏‏قبلاً مطاوی کتاب ‏‏آداب الصلوة‏‏ با توضیحات و تصرفات، با عنوان‏‎ ‎‏پرواز در ملکوت‏‏ به چاپ رسید، و پس از آن خود کتاب منتشر گردید، اما چاپهای‏‎ ‎‏قبلی به عللی، که شاید یکی از آنها نداشتن نسخۀ خطی بوده است، به‏‎ ‎‏نحو مطلوب صورت نگرفت؛ از این رو «مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام‏‎ ‎‏خمینی» با رعایت کمال دقت و امانتداری، پس از بررسی نسخه بدلها و‏‎ ‎‏تطبیق با نسخۀ اصل که در اختیار مؤسسه است، به چاپ و نشر این اثر همت‏‎ ‎‏گماشت.‏

‏     کتاب دارای دو مقدمه است که حضرت امام در سال 1363 ه . ش‏‎ ‎‏نگاشته اند و در آنها این اثر را به فرزند گرامیشان، حضرت حجة الاسلام‏‎ ‎‏والمسلمین حاج سید احمد خمینی و خانم فاطمۀ طباطبایی (همسر جناب‏‎ ‎‏حاج سید احمد خمینی) اهدا فرموده اند. متن دستخط این دو مقدمه نیز در این‏‎ ‎‏کتاب چاپ شده است.‏

‏     این چاپ همراه با پاورقیها و توضیحاتی است که در آنها منابع و مآخذ‏‎ ‎‏احادیث و اقوال ذکر گردیده و جملات عربی داخل متن ترجمه شده است؛‏‎ ‎‏همۀ این حواشی ـ بجز معدودی از آنها که حضرت امام خود مرقوم فرموده اند و‏‎ ‎‏با علامت ستاره (*) مشخص شده ـ و همچنین فهارس مختلف این کتاب‏‎ ‎‏توسط این مؤسسه تهیه و تنظیم گردیده است.‏‎[2]‎

‏    ‏‏یکهزار جلد از تیراژ نخستین چاپ همراه با تصویر کامل متن نسخۀ‏‎ ‎


کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه VIII
‏خطی به منظور استفادۀ کتابخانه ها و علاقمندان آثار خطی امام منتشر‏‎ ‎‏گردیده، و در بقیه نمونه ای از دستخط چاپ شده است.‏

‏     از مسئولان و کارکنان «شرکت انتشارات علمی و فرهنگی» که در کار‏‎ ‎‏چاپ این اثر یاور ما بوده اند صمیمانه تشکر می کنیم.‏

‏     بر آن حضرت درود می فرستیم و از خداوند بزرگ می خواهیم ما را‏‎ ‎‏توفیق بیشتر در راه خدمت به اسلام عطا فرماید.‏

‏مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س)‏


کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه IX

‏ ‏


کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه X

‏ ‏

کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XI
بسم اللّه الرّحمن الرّحیم

‏ ‏

‏     ‏‏کتاب ‏‏آداب الصلوة‏‏ را، که خود از آن بهره ای نبردم جز تأسّف بر قصور‏‎ ‎‏و تقصیر بر ایّام گذشته که توانایی بر خودسازی داشتم و حسرت و ندامت در‏‎ ‎‏روزگار پیری که دستم تهی و بارم سنگین و راهی بس دراز و پایم لنگ و آوای‏‎ ‎‏رحیل در گوش است، هدیه کردم به فرزند عزیزم «احمد» که از قدرت جوانی‏‎ ‎‏کامیاب است؛ شاید او ان شاءاللّه تعالی از محتویات آن، که از کتاب کریم و‏‎ ‎‏سنّت شریف و افادات بزرگان فراهم شده است، بهره مند شود و به معراج‏‎ ‎‏حقیقی از رهنمایی اهل معرفت راه یابد و دل از این ظلمتکده برکند و به مقصد‏‎ ‎‏اصلی انسانیت، که انبیاء عظام و اولیاء کرام - علیهم صلوات اللّه و سلامه ـ و‏‎ ‎‏اهل اللّه بر آن راه یافتند و دیگران را دعوت فرمودند، توفیق یابد.‏

‏     پسرم، خود را که به فطرت اللّه تخمیر شده ای دریاب و از گرداب‏‎ ‎‏ضلالت امواج سهمگین خودبینی و خودخواهی نجات ده و به سفینۀ نوح که‏‎ ‎‏پرتو ولایت اللّه است رکوب کن که ‏مَنْ رَکَبَهٰا نَجٰی وَ مَنْ تَخَلَّفَ عَنْهٰا هَلَک.‎[3]‎‎ ‎

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏


کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XII
‏     ‏‏فرزندم، کوشش کن که در صراط مستقیم، که صراط اللّه است، ولو‏‎ ‎‏لنگان لنگان حرکت کنی و حرکات و سکنات قلبی و قالبی را رنگ معنویت و‏‎ ‎‏الوهیت دهی و خدمت به خلق را برای آنکه خلق خدا هستند بنمایی. انبیاء‏‎ ‎‏عظام و اولیاء خاص خدا در عین حال که مشابه دیگران اشتغال به کارها‏‎ ‎‏داشته اند، هیچگاه در دنیا وارد نبوده اند؛ چون اشتغالشان بالحق و للحق‏‎ ‎‏بوده؛ در عین حال از رسول ختمی صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت شده که‏‎ ‎‏فرموده است: ‏لَیُغٰانُ عَلیٰ قَلبی وَ اِنّی لاََسْتَغفِرُ اللّه فی کُلِّ یَومٍ سَبْعینَ مَرَّة‎[4]‎‏ ـ شاید‏‎ ‎‏رؤیت حق در کثرت را کدورتْ حساب می فرمود.‏

‏     پسرم، خود را مهیا کن که پس از من بر تو جفاها رود و نگرانیها که از‏‎ ‎‏من دارند به حساب تو گذارند. اگر حساب خود را با خدای خود صاف کنی و‏‎ ‎‏پناه به ذکر اللّه بری، هراسی از خلق به خود راه مده که حساب خلق زودگذر‏‎ ‎‏است و آنچه ازلی است حساب در پیشگاه حق است.‏

‏     فرزندم، پس از من ممکن است پیشنهاد خدمتی بر تو شود، در صورتی‏‎ ‎‏که قصدت خدمت به جمهوری اسلامی و اسلام عزیز است رد مکن؛ و اگر‏‎ ‎‏خدای نخواسته برای هواهای نفسانی و ارضای شهوات است، از آن اجتناب‏‎ ‎‏کن که مقامات دنیوی ارزش آن ندارد که خود را در راه آنها تباه کنی.‏

‏     بارالها، احمد و تبارش و متعلّقانش، که از بندگان تو و تبار رسول‏‎ ‎‏اکرمند، اینان را در دنیا و آخرت سعادتمند فرما و دست شیطان رجیم را از‏‎ ‎‏آسیب به آنها کوتاه فرما.‏

‏     خداوندا، ما ضعیف و ناتوانیم و عقب افتاده از قافلۀ سالکان، تو خود‏‎ ‎‏از ما دستگیری فرما. رَبَّنا عٰامِلْنٰا بِفَضْلِکَ وَ لاٰ تُعٰامِلْنٰا بِعَدْلِک. والسلام علی‏‎ ‎‏عباد اللّه الصّٰالحین.‏

‏23 ربیع الاول 1405 ـ 25 آذر 1363‏

‏روح اللّه الموسوی الخمینی‏

‏ ‏

‏ ‏

کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XIII

کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XI
بسمه تعالیٰ

‏افسوس که عمر در بطالت بگذشت‏  ‎ ‎‏با بار گنه بدون طاعت بگذشت‏

‏فردا که به صحنۀ مجازات روم‏  ‎ ‎‏گویند که هنگام ندامت بگذشت‏

‎ ‎

‏     کتاب‏‏ آداب الصلوة‏‏ را، که به دختر عزیزم فاطی‏‎[5]‎‏، که خدایش از‏‎ ‎‏مصلّین قرار دهد، اعطا می نمایم، از تاریخ اتمام آن بیش از چهل سال‏‎ ‎‏می گذرد. و قبل از آن ـ به چند سال ـ کتاب ‏‏سرّ الصلوة‏‏ را اتمام نمودم. و از آن‏‎ ‎‏سالها تاکنون بیش از چهل سال می گذرد و من نه اسرار صلوة را دریافتم، و نه‏‎ ‎‏به آداب آن پرداختم، که یافتن غیر از بافتن است و ساختن جدا از پرداختن. و‏‎ ‎‏این کتابها حجتی است از مولیٰ بر این عبد بی مایه. و به خدای تعالی پناه‏‎ ‎‏می برم از آنکه مشمول آیۀ شریفۀ کمرشکن ‏لِمَ تَقُولُوَن مٰا لا تَفْعَلُونَ. کَبُرَ مَقْتاً‎ ‎عِندَاللّه اَنْ تَقْولُوا ما لا تَفْعَلُون‎[6]‎‏ باشم، و پناهی جز رحمت واسعه اش ندارم.‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏

‏ ‏


کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XII
‏     و تو ای دخترم، امید است که توفیق به کار بستن آداب این معراج بزرگ‏‎ ‎‏الهی را داشته باشی و به راهنمائی این براق الهی از بیت مظلم نفسْ هجرت‏‎ ‎‏کنی الی اللّه . و به خدای بزرگ پناه می دهم تو را از آنکه مطالعۀ این اوراق بر‏‎ ‎‏تعلّقات نفسانیه ات نیفزاید و تو را چون نویسنده ملعبۀ شیطان نکند.‏

‏     دخترم، هر چند در تو بحمداللّه لطافت روحی یافتم که امید آن است که‏‎ ‎‏هدایت اللّه شامل حالت شود و با عنایت او جلّ و علا از چاه عمیق طبیعت‏‎ ‎‏خلاص شوی و به صراط مستقیم انسانیت راه یابی، لکن از کید شیطان و نفس‏‎ ‎‏خطرناکتر از آن غافل مباش و به خدای بزرگ پناهنده شو اِنَّه  رَحیمٌ بِعِبٰادِه.‏

‏     دخترم، اگر از مطالعۀ این اوراق خدای نخواسته نتیجه حاصل نشود‏‎ ‎‏مگر خودنمائی و مجلس آرائی و سر توی سرها آوردن، بهتر است از مطالعۀ‏‎ ‎‏آن صرف نظر بلکه احتراز کنی که مبادا چون من گرفتار تأسّف شوی. و اگر‏‎ ‎‏ان شاءاللّه خود را مهیّا کنی که از مطالبی که از کتاب و سنّت و اخبار اهل بیت‏‎ ‎‏عصمت و افادات اهل معرفت اخذ شده است به جان استفاده کنی و استعداد و‏‎ ‎‏لطافت قریحه ای را که خداوند عطا فرموده به کار اندازی، بسم اللّه ، این گوی و‏‎ ‎‏این میدان. امید است در این معراج انسانی و معجون رحمانی دل از غیر‏‎ ‎‏خالی کنی و با آب حیات قلب را شستشو دهی و چهار تکبیر زده خود را از خودی‏‎ ‎‏برهانی تا به دوست برسی: ‏وَ مَنْ یَخْرُجْ مِنْ بَیْتِهِ مُهٰاجِراً اِلیَ اللّه وَ رَسُولِهِ ثُمَّ‎ ‎یُدْرِکْهُ الْمَوتُ فَقَدْ وَقَعَ اَجْرُهُ عَلَی اللّه .‎[7]‎

‏    ‏‏بارالها، ما را مهاجر الی اللّه و رسوله قرار ده و به فنا برسان؛ و فاطی و‏‎ ‎‏احمد را توفیق خدمت عنایت کن و به سعادت برسان.‏

‏والسّلام‏

‏2 صفر المظفّر 1405‏

‏روح اللّه الموسوی الخمینی‏


کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XIII

s413_Page_1

کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XIV

s413_Page_2

کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XV

s413_Page_3

کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XVI
s413_Page_4

کتابآداب الصلوة - آداب نمازصفحه XVII

  • )) متن کامل و منقح کتاب سرّالصلوة با تصویر نسخۀ خطی آن و توضیحات و فهارس مختلف سال گذشته از سوی این مؤسسه منتشر گردید.
  • )) اعدادی که در کنار صفحات متن چاپی (سمت چپ) قرار دارد شمارۀ صفحات نسخۀ خطی است که با شماره صفحات چاپی معادل است. به خوانندگان محترم توجه می دهیم که حضرت امام در شماره صفحات نسخۀ خطی دو شمارۀ 172 و 278 را سهواً دو بار مرقوم فرموده اند، و همچنین پس از شمارۀ 263 شمارۀ 267 نهاده اند. ممکن بود در ترتیب شماره گذاری بر روی صفحات چاپی ترتیب صحیح این اعداد رعایت شود، اما علاوه بر آنکه این کار پیدا کردن صفحات دستخط را اندکی دشوار می ساخت، ممکن بود خواننده هنگام قرائت کتاب این توضیح را از یاد ببرد و در پیدا کردن صفحه ای از دستخط دچار سرگردانی شود؛ ناگزیر در شماره گذاری بر روی صفحات چاپی به همان ترتیب که حضرت امام شماره نهاده اند صفحات را شماره گذاری کردیم؛ یعنی دو شمارۀ 172 و 278 دو بار آمده و پس از شمارۀ 263 شماره 267 نهاده شده است.
  • )) «هر کس که بر آن(کشتی ولایت) سوار شد نجات یافت، و هر که از آن روی گردانید هلاک شد.»
  • )) «گاه بر دلم غباری می نشیند و من هر روز هفتاد بار از خدا آمرزش می خواهم.» مستدرک الوسائل، «کتاب الصلوة»، «ابواب الذّکر»، باب 22، حدیث 1.
  • )) فاطمۀ طباطبائی، همسر حضرت حجة الاسلام والمسلمین حاج سیداحمد خمینی.
  • )) «چرا چیزی به زبان می گویید و در عمل خلاف آن می کنید؟ (بترسید که) خدا را سخت به غضب می آورد اینکه سخنی بگویید و خلاف آن عمل کنید.»(صف / 1، 2).
  • )) «و هر گاه کسی از منزلش برای هجرت به سوی خدا و رسول او بیرون آید و در سفر مرگ وی در رسد، پس اجر و ثواب او بر خداست.»(نساء /100).