مصاحبه با تلویزیون «سی.بی.اس» امریکا درباره سخنرانی شاه و تغییر دولت

‏‏مصاحبه‏

‏‏زمان: 15 آبان 1357 / 5 ذی الحجه 1398‏

‏‏مکان: پاریس، نوفل لوشاتو  ‏

‏‏مناسبت: سخنرانی شاه و تغییر دولت‏

‏‏مصاحبه کننده: خبرنگار تلویزیون «سی. بی. اس» امریکا‏

‏‏سؤال: ‏‏[‏‏واکنش حضرتعالی دربارۀ آخرین مسئله ای که اتفاق افتاده ـ تغییر دولت و سخنرانی شاه ـ‏‎ ‎‏چیست؟‏‏]‏

‏‏جواب: ‏‏تغییر دولتها تأثیری در نهضت عمومی مردم ایران ندارد. دولتها، چه دولت نظامی‏‎ ‎‏باشند و چه دولتهای دیگر، نمی توانند مسائل را حل کنند؛ یعنی قیامی که از مردم صادر‏‎ ‎‏شده، این قیام را بشکنند. حرفهای شاه هم حرفهایی است که دیگر ملت از او نمی پذیرند.‏‎ ‎‏این مطالبی که حالا گفته و تعهدی که داده است، آغاز سلطنتش هم این تعهد را داد و‏‎ ‎‏قسم خورد؛ تعهد را داد و خلاف کرد. اکنون دیگر این تعهدات اثری ندارد. ایشان بدون‏‎ ‎‏اینکه خودشان را خیلی زحمت دهند، باید بروند تا ملت خودش تکلیف کشور را تعیین‏‎ ‎‏کند.‏‎[1]‎

‏‏ــ     ‏‏[‏‏چگونه می خواهید شاه را برکنار کنید؟ با قیام مسلحانه یا با قرار دادن ارتش در کنار مردم؟ چگونه؟‏‏]‏

‏‏ــ     ‏‏ما امیدواریم احتیاجی به قیام مسلحانه نیفتد و با همین اعتصابات و تظاهرات و اظهار‏‎ ‎‏انزجار ملت، مسائل حل شود. و امید این را داریم ارتش هم که از خود این ملت است و‏‎ ‎‏ملت برادر اوست، پشت به ملت نکند و در کنار ملت قرار گیرد. لکن اگر این شکل‏‎ ‎‏مبارزات ملت مفید واقع نشد و لازم آمد یک طور دیگر عمل شود، ممکن است ما‏‎ ‎‏تجدید نظر کنیم.‏

‏‏ــ     ‏‏[‏‏شما با شاه چه خواهید کرد؟ آیا قبول دارید که نفی بلد شود یا باید محاکمه گردد؟‏‏]‏

‏
‏‎

‎‏ــ     ‏‏اگر شاه فرار کند که دست ما به او نمی رسد؛ ولی اگر او را دستگیر کنیم بر حسب قوانین و‏‎ ‎‏احکام حکومت اسلامی رفتار خواهیم کرد. اگر چنانچه مرتکب قتل شده باید او را‏‎ ‎‏قصاص کنند و اگر امر به قتل کرده حبس ابد خواهد شد. و علی ای حال، حکومت وی‏‎ ‎‏باید از بین برود و خودش هم به واسطۀ خیانتها و جنایتهایی که کرده است باید محاکمه‏‎ ‎‏شود.‏

‏‏ــ     ‏‏[‏‏دولت پیشنهادی شما چگونه خواهد بود و چه کسی آن را اداره خواهد کرد؟‏‏]‏

‏‏ــ     ‏‏راجع به چگونگی دولت و رژیم، پیشنهاد ما جمهوری اسلامی است و چون ملت، ملت‏‎ ‎‏مُسْلم است و ما را هم خدمتگزار خود می داند، از این جهت حدس می زنیم به پیشنهاد ما‏‎ ‎‏رأی دهد. ما از طریق رفراندم با ملت، یک جمهوری اسلامی تشکیل می دهیم. و اما‏‎ ‎‏شخص؛ این تابع آرای مردم است و الآن شخص معینی در نظر نیست.‏

‏‏ــ     ‏‏[‏‏رابطۀ یک دولت اسلامی و دولت امریکا در آینده چگونه خواهد بود؟‏‏]‏

‏‏ــ     ‏‏باید ببینیم امریکا خودش در آینده چه نقشی دارد. اگر امریکا بخواهد همان طور که حالا‏‎ ‎‏با ملت ایران معامله می کند با ما رفتار کند، نقش ما با او خصمانه است. و اگر چنانچه‏‎ ‎‏امریکا به دولت ایران احترام بگذارد، ما هم با همان احترام متقابل عمل می کنیم و با او به‏‎ ‎‏طور عادلانه، که نه به او ظلم کنیم و نه به ما ظلم کند، رفتار خواهیم کرد و اشکالی پیش‏‎ ‎‏نمی آید.‏

‏‎

‎

• ـ پس از آنکه دولت جعفر شریف امامی نتوانست در مقابل موج انقلاب مقاومت کند، کنار رفت و شاه در یک نطق رادیو ـ تلویزیونی ضمن اعتراف به گناهان گذشته و عذرخواهی از مردم و استمداد از روحانیون، به جبران اشتباهات خود ملتزم شد؛ ولی روز بعد کابینۀ نظامی غلامرضا ازهاری روی کار آمده و به کشت و کشتار مردم ادامه داد.