مصاحبه
زمان: 16 آبان 1357 / 6 ذی الحجه 1398
مکان: پاریس، نوفل لوشاتو
موضوع: توبۀ شاه ـ حقوق اقلیتها ـ رابطۀ جمهوری اسلامی با غرب
مصاحبه کننده: خبرنگار روزنامۀ هلندی دی وُلت کرانت
سؤال: [در مورد گفتار شاه و اعتراف به «اشتباهات گذشته» و اینکه اعلام داشته است که «پیام انقلابی» را شنیده است، اینطور به نظر می رسد شما مردم را به قیام خوانده اید. بنابراین راه دیگر و ممکنی را برای رسیدن به یک رژیم دموکراتیک نمی بینید؟]
جواب: اولاً اینکه شاه به اشتباهات گذشته اعتراف می کند چیزی جز فریب و نیرنگ نیست و گمان کرده است به صرفِ اعتراف، ملت از او دست برمی دارد. و دیگر اینکه اگر مجرمی به گناه خود اعتراف نمود، بر حسب اعترافش باید محاکمه و مجازات شود. و دلیل اینکه به دروغ می گوید پیام انقلابی شما را شنیدم این است که اگر شنیده است که حتماً شنیده، پیام ملت به او در برابر مملکت این است که شاه و همۀ خاندان سلطنت باید کنار بروند. بنابراین اگر این پیام را شنیده و می خواهد به پیام ملت عمل کند، چرا کنار نمی رود، و سرنوشت مردم را به دست خودشان نمی سپارد؟ و دائماً خود را با سرنیزه بر مردم تحمیل می کند؟ و آیا در چنین صورت باز هم ما بپذیریم که شاه می خواهد دموکراسی را برقرار کند؟
ــ [حدس می زنید امکان این باشد که ارتش از شاه همان طوری که خواسته اید سرپیچی کند؟ اگر جواب مثبت می دهید، آیا دلایل موجهی برای آن دارید؟ و اگر نه، به نظر شما شانس واقعی این هست که یک قیام مسلحانه ایجاد شود؟]
ــ اینکه مسلم است در میان ارتش، صاحب منصبانی هستند که با حمایتشان از شاه و حمایت شاه از آنان، در غارت مملکت شریک بوده اند، و همچنین در کشتارها و شکنجه ها
صحیفه امامجلد 4صفحه 361
همدست یکدیگر. لیکن سربازان و نیز بسیاری از افسران و درجه داران هستند که هنوز دلهاشان با ملت است و از دست شاه بخصوص به علت تسلط مستشاران امریکایی بر آنان رنج می برند. و اینان به دلیل پیوندی که با مردم دارند، دیر یا زود به آغوش ملت باز می گردند و هم اکنون آثار آن ظاهر شده است.
ــ [به فرض اینکه شاه بپذیرد کنار رود و یا مجبور به کناره گیری شود، چه راهی را باید دنبال کرد تا به جمهوری اسلامی رسید؟ فکر می کنید که در طی این راه به هیچ مشکلی برنخواهید خورد؟]
ــ همان مردمی که دست در دست هم دادند و دلیرانه عرصه را بر شاه تنگ کردند، همانها با هدایت کسانی که همیشه دلسوز آنان بوده اند، نوع حکومت دلخواه خود را انتخاب می کنند. و بدیهی است که چون مسلمانند در همۀ مراحل کار، اسلام تنها ملاک و ضابطۀ نظام اجتماعی و نوع حکومت خواهد بود. و بر این اساس من جمهوری اسلامی را پیشنهاد کرده ام و به رأی عمومی می گذارم. و بدیهی است که هر کاری هرچه مهمتر با مشکلاتی بزرگتر رو به رو خواهد شد.
ــ [اگر انتخابات آزاد شود، آیا مردم را به میانه روی دعوت خواهید کرد؟]
ــ با وجود شاه، هیچ طرحی را نمی پذیریم که جز توطئه چیزی نیست و در صورت سرنگونی شاه، مردم را دعوت می کنیم که به هیچ دولتی رأی ندهند، جز آنکه خود آنان دولت را سر کار آورند.
ــ [یک دولت اسلامی چگونه تشکیل خواهد شد؟]
ــ با طرحی که تدارک دیده ایم، تلاش می کنیم که عموم ملت از همۀ طبقات، آگاهانه و آزادانه نمایندگان خود را انتخاب کنند و سپس نمایندگان دولت را و مسئولین هر مقامی را انتخاب می کنند.
ــ [اولین اقدامات یک دولت اسلامی چه خواهد بود؟]
ــ اولین اقدام، این است که همۀ عوامل فساد و مهمتر اینکه همۀ انگیزه های فساد در زمینه های اجتماعی، اقتصادی و سایر زمینه ها با کمال جدیت باید ریشه کن شود.
ــ [با آنهایی که از نظر شما خائن هستند و آنها که منافع خود را می خواهند چه خواهید کرد؟]
صحیفه امامجلد 4صفحه 362
ــ جوابش همان است که قبلاً گفتم. مردم هرکس و یا هر گروه را برای به دست گرفتن مسئولیتها صالح بدانند انتخاب می کنند و خائنین را محاکمه و مجازات می نمایند.
ــ [جبهۀ ملی با رد کردن سلطنت مشروطه قدم مهمی در جهت شما برداشته. آیا شما نیز به نوبۀ خود حاضرید یک قدم در جهت مخالفین غیر روحانی دولت بردارید؟]
ــ رژیم سلطنتی را بیش از یک سال است که عموم مردم در سراسر ایران بشدت محکوم کرده اند. بنابراین هرکس و یا هر گروه هم سلطنت را رد کند، با ملت هماهنگی کرده است و در صورتی که در این قدم استقامت کند، ملت او را فراموش نمی کند و من خود را در کنار مردم احساس می کنم.
ــ [قانون اساسی 1906، پیش بینی هیأتی از علمای مذهبی را مسئول تطبیق قوانین مجلس با قرآن قرار داده است. آیا در جمهوری اسلامی نیز یک چنین مجمعی پیش بینی می شود؟]
ــ نظارت علمای اسلام چون گذشته بر مجلس تأیید خواهد شد.
ــ [شما برای ایران، برخلاف خواست شاه، یک مدرنیزه کردن واقعی می خواهید. آیا می توانید مشخص کنید که فرق بین این دو مدرنیزاسیون در چیست؟]
ــ بازسازی و نوسازی کشور قطعاً مورد تأیید و از برنامه های ماست. آنچه را که شاه به نام مدرنیزه کردن انجام داده، جز خرابی و ویرانی به بار نیاورده است. نفت، این طلای سیاه را حراج کردن و در عوض، کشور را پر از آهنپاره نمودن، مدرنیزه کردن است؟! به کمک چند صد کارخانه، صنایع مونتاژ وابسته را رواج دادن، مدرنیزه کردن است؟! دهها هزار مستشار نظامی را با هزینه های سرسام آور، بر ارتش و بر مقدرات مملکت مسلط کردن، مدرنیزه کردن است؟! و...
ــ [در جمهوری اسلامی حقوق اقلیتهای مذهبی، نژادی و سیاسی چه خواهد بود؟ آیا حزب کمونیست آزاد خواهد بود؟]
ــ اسلام بیش از هر دینی و بیش از هر مسلکی به اقلیتهای مذهبی آزادی داده است. آنان نیز
صحیفه امامجلد 4صفحه 363
باید از حقوق طبیعی خودشان که خداوند برای همۀ انسانها قرار داده است، بهره مند شوند. ما به بهترین وجه از آنان نگهداری می کنیم. در جمهوری اسلامی کمونیستها نیز در بیان عقاید خود آزادند.
ــ [مشخصاً حقوق زنان در جمهوری اسلامی چه خواهد بود؟ تکلیف مدارس مختلط چه می شود؟ مسألۀ تنظیم توالد و تناسل و سقط جنین چگونه خواهد شد؟]
ــ از نظر حقوق انسانی، تفاوتی بین زن و مرد نیست. زیرا که هر دو انسانند و زن حق دخالت در سرنوشت خویش را همچون مرد دارد. بله در بعضی از موارد تفاوتهایی بین زن و مرد وجود دارد که به حیثیت انسانی آنها ارتباط ندارد. مسائلی که منافات با حیثیت و شرافت زن ندارد آزاد است. سقط جنین از نظر اسلام حرام است.
ــ [گفته اید که در جمهوری اسلامی ایران به صادرات گاز و نفت به کشورهای غربی ادامه داده و تکنولوژی آنها را وارد خواهید کرد، تحت چه شرایطی؟]
ــ ما نه چاههای نفت را می بندیم و نه درهای مملکت را به روی خود می بندیم و نه کشور را به بازار مصرف هرچه که غرب می سازد و می خواهد به ما تحمیل کند تبدیل می کنیم. ما از نفت استفاده خواهیم کرد، ولی دلیلی ندارد که همیشه صادرکنندۀ آن باشیم. ما چیزی را که نداریم و به آن نیاز داریم، از خارج می خریم، ولی چرا خود تولید کنندۀ مایحتاج خود نباشیم؟ سیاست ما همیشه بر مبنای حفظ آزادی و استقلال و حفظ منافع مردم است که این اصل را هرگز فدای چیزی نمی کنیم.
ــ [شما وابستگی بسیار بزرگ ایران را به کشورهای غربی بخصوص امریکا، مشخص کرده اید. چگونه فکر می کنید که به آن پایان دهید؟]
ــ ملتی که برای به دست آوردن آزادی و استقلال کشته می دهد، برای حفظ و پاسداری از آن صبر و استقامت و رنج را می پذیرد.
ــ [آیا نظرِ ملی کردن خصوصاً کمپانیهای نفتی را دارید؟]
ــ ما هر قراردادی را که به ضرر ایران باشد، به نفع ایران لغو خواهیم کرد.
ــ [آیا خارجیها و بخصوص امریکایی ها را از ایران بیرون خواهید کرد؟ اگر جواب مثبت است، خطر این
صحیفه امامجلد 4صفحه 364
نیست که کمبود تکنیسین و متخصصین پیدا کنید، بخصوص در صنایع نفت؟]
ــ ما دشمن غیر ایرانی نیستیم، ولی کسانی که بودن آنان را به ضرر ملت بدانیم، به آنان اجازۀ اقامت نمی دهیم. ما به قدر کفایت از نیروی انسانی ماهر برخورداریم.
ــ [آیا نمی ترسید که امریکا، جمهوری اسلامی را براندازد؟ و همین طور روسیه؟ چه اقداماتی برای جلوگیری از یک چنین احتمالی خواهید کرد؟]
ــ در حال حاضر نهضت اسلامی ایران علیه شاه، چیزی کمتر از رویارویی با امریکا و شوروی نیست که مستقیم و غیر مستقیم از او حمایت می کنند.
ــ [در مورد تعویض لحن مطبوعات شوروی در مورد اینکه اوضاع ایران به وضوح به هم خورده، چه فکر می کنید؟]
ــ شوروی با سیاستهای فرصت طلبانۀ خود در بسیاری از جاها حیثیت خود را از دست داده است. و او به خیال این است که همیشه می توان از آب گل آلود استفاده کرد. ما دست سودجویان شوروی را از ایران قطع خواهیم کرد.
ــ [نظر شما در مورد دلیل امریکا که می گوید اگر اوضاع ایران آشفته شود، شوروی از آن بهره برداری می کند، تا بتواند راهی به خلیج فارس باز کند، چیست؟]
ــ امریکا سخن متناقض زیاد گفته است. چندی پیش بود که کارتر گفت: می گویند شوروی در ناآرامیهای ایران دخالت دارد. حرف کارتر صحیح نیست و اگر ایران مستقل باشد، بر طبق ضوابط، کنترل خلیج فارس را به عهده می گیرد.
ــ [به فرض اینکه خیزش ایرانیان گسترش نیابد و اینکه شاه واقعاً اقدام به آزادی کند و در طی یک رفراندم ایرانیان رأی به ماندن حکومت سلطنتی یامشروطۀ سلطنتی بدهند، چه خواهید کرد؟]
ــ انقلاب ایران یک نهضت اسلامی است که ادامه دارد و با رفتن یا ماندن شاه نیز ادامه دارد. اگر شاه لجاجت کند و کنار نرود، نهضت همچنان ادامه خواهد داشت. اصولاً حکومت مشروطۀ سلطنتی، مورد تنفر شدید مردم است. از طرفی شاه محال است به مردم ستمدیدۀ ایران آزادی دهد. آیا تظاهرات و اعتصابات سراسر ایران رفراندمی علیه شاه نیست؟
صحیفه امامجلد 4صفحه 365