مصاحبه
زمان: 24 آبان 1357 / 14 ذی الحجه 1398
مکان: فرانسه، نوفل لوشاتو
موضوع: اوضاع عمومی ایران قبل و بعد از انقلاب
مصاحبه کننده: خبرنگار روزنامۀ آلمانی دنیای سوم
سؤال: [آقای خمینی، آیا به نظر شما، با توجه به افزایش فشار بر رژیم شاه، دوران سلطنت وی رو به پایان
است؟]
جواب: یک رژیم شاه با اعمال خشونت و کشتار بی سابقۀ مردم در سال گذشته و با فساد بی حد و حصر، آنچنان کشور را بر هم زده است که جز با رفتن او امکان ندارد راه حلی را که مورد قبول مردم باشد عنوان نمود.
ــ [پس از سرنگونی رژیم شاه، چه نوع حکومتی را پیشنهاد می کنید؟ آیا شما در صدد حفظ نظام سلطنتی در چارچوب قانون اساسی و همچنین حفظ سلطنت پهلوی هستید؟ شما چه نوع حکومتی را ترجیح می دهید؟]
ــ ملت ایران خواستار حکومت اسلامی است، و من جمهوری اسلامی متکی به آرای مردم را پیشنهاد کرده ام. و سلطنت پهلوی و یا نظام شاهنشاهی چیزی است که ملت ایران طی بیش از یک سال گذشته عموماً آن را نفی کرده اند و هرکس با آن موافق باشد، خائن به ملت ایران است.
ــ [خواسته های مردم در مورد درآمد بیشتر و شرایط اجتماعی ـ اقتصادی بهتر، نقش اساسی در موقعیت سیاسی کنونی ایران ایفا می کند. این منافع موجه مردم، چگونه می تواند به دست آید و عملی گردد؟]
ــ با رفتن شاه ترمیم خرابیها ممکن خواهد بود. کشاورزی که بکلی از بین رفته است اصلاح می گردد. درآمد حاصله از نفت که حیف و میل و صرف هزینه های زائد و مضر شده است، به مصرف رفاه حال مردم فقیر خودمان خواهد رسید. توزیع ثروت و درآمدها بر اساس عدالت اسلامی، وضع توده های مردم ما را بهبود خواهد بخشید.
صحیفه امامجلد 4صفحه 505
ــ [برای برنامه های اصلاحی شاه، که به عنوان «انقلاب سفید» یا «انقلاب شاه و مردم» مطرح است، چه اهمیتی قائل هستید؟ امروزه شما دربارۀ اصلاحات ارضی چگونه فکر می کنید و اثرات آن را بر جمعیت روستایی و مهاجرت مداوم آنها چگونه می بینید؟]
ــ اصلاحات ارضی شاه جز برنامه ای برای از بین بردن کشاورزی ایران و تحمیل اقتصاد تک محصولی بر جامعه ما چیزی نبود. به طوری که امروز اکثر نیازهای غذایی ما از خارج وارد می شود. با برهم خوردن وضع کشاورزی دهقانان، دهات و زمینها را رها کرده و به شهرها هجوم آورده اند. سیاست غلط شاه هم در مورد صنایع مونتاژ، نه تنها مشکلی را حل نکرد و زندگی روستاییان مهاجر را، حتی در حد قابل تحمل تأمین ننمود، بلکه کشور را هرچه بیشتر وابسته به اجانب کرد که اثرات سوء اقتصادی آن غیر قابل محاسبه است.
ــ [همزمان با اصلاحات ارضی، سرمایه ای کردن صنایع در ایران نیز به شکل پروژه های موقت صنعتی توسعه پیدا کرده است. تأسیس این صنایع منجر به تغییراتی در تولید و توزیع کالاها می شود. بازاریان تقاضای کاهش تولید کالاهای صنعتی را نکردند، بلکه خواستار بازگشت به شرایط تولیدی سنتی شدند. آیا شما فکر می کنید که با توجه به منافع بازاریان و مصرف کنندگان، توسعۀ کالاهای مصرفی صنعتی چگونه باید سازمان داده شود؟]
ــ سیاست صنعتی رژیم شاه، توسعۀ صنایع مصرفی و مونتاژ و وابسته کردن صنایع به صنایع اجنبی است. سیاست صنعتی دولت جمهوری آینده بر اساس ایجاد صنایع بنیادی و مادر خواهد بود، به طوری که هرگونه وابستگی از بین برود. با ایجاد صنایع بنیادی مادر، توسعۀ کالاهای مصرفی صنعتی نیز به شکلی توأم با آن پیشرفت می کند که منافع مصرف کنندگان ایرانی را مقدم بر هر چیز حفظ خواهد کرد.
ــ [به گفتۀ شاه، قرار است ایران ظرف بیست سال آینده به یک کشور صد درصد غربی تبدیل شود. این موضوع هم به دموکراسی غربی، صرفِ نظر از احزاب کمونیست، و هم به شرایط تولید و سطح زندگی در غرب دلالت دارد. آیا به نظر شما، این مسأله آیندۀ مطلوبی برای ایران دربردارد؟ و شما چه راه حلی پیشنهاد می کنید؟]
صحیفه امامجلد 4صفحه 506
ــ شاه برای اغفال مردم از اینگونه حرفها بسیار گفته و می گوید. و امروز در ایران و در بسیاری از کشورها برای کسی کمترین تردیدی باقی نمانده است که شاه برای سرپوش گذاشتن بر روی جنایات و نیز شکستهای پی درپی خود متوسل به چنین دروغ پردازیها می شود. گذشته از این، ملت ایران با داشتن مکتبی مترقی چون اسلام، دلیلی ندارد که برای پیشرفت و تعالی خود از الگوهای غربی و یا کشورهای کمونیست تقلید کند.
ــ [آیا شما دارای نظریات بخصوصی دربارۀ کاهش تفاوت فاحش زندگی بین مردم شهری و روستایی، بورژوا و کارگر و دهقان هستید؟]
ــ آری، برنامه های اسلامی ما که در آینده به خواست خداوند اعلام و اجرا خواهد شد، به بهترین وجهی می تواند به این امر مهم بپردازد تا سرمشقی برای همۀ مردم جهان باشد.
ــ [شما چگونه می خواهید فساد مالی کنونی و تورم همراه آن را از بین ببرید؟]
ــ چنانچه دست دزدها و غارتگران داخلی و خارجی کوتاه شود و برنامه های اقتصادی بر اساس نیازهای معقول و منطقی جامعه طرح ریزی و اجرا گردد، و نیز قوانین غیر الهی که وسیلۀ دست سودجویان است از میان برود، مسأله ای به نام تورم برای مملکت باقی نخواهد ماند.
ــ [در دولت بدون شاه، شیعه چه نقشی به عهده خواهد داشت؟]
ــ اساساً در تشکیلات حکومتی، شاه و مقام سلطنت زائده ای است که اگر دخالتی در امور نکند ـ که نباید بکند ـ دلیلی بر ماندنش نیست. و اگر دخالت کند که همیشه شاه چنین کرده است و با دخالتش در امر حکومت، حقوق تمامی ملت را پایمال کرده و هنگامی هم که مردم می خواهند حق خود را از وی بگیرند لجاجت می کند و دست به کشتار می زند. اینجاست که شیعه دست به کار می شود و با استمداد از فرهنگ غنی اسلام، چنین نهضت عظیمی بپا می کند، و تا جایگزینی نظامی که منطبق با موازین مورد قبول اسلام است از پای نمی نشیند.
ــ [تشیع در نظر کشورهای غربی به عنوان عنصری محافظه کار در پیشرفت قلمداد شده است. همچنین ما خواسته های شیعیان را مبنی بر کناره گیری زنان از صحنۀ زندگی اجتماعی و نیز بازگشت به قوانین شیعی
صحیفه امامجلد 4صفحه 507
که می خواهد سنت مذهبی مبنای قوانین حکومتی قرار گیرد، همان طوری که در قانون اساسی ـ که به طور غیر قانونی به صورت از بین رفته درآمده ـ نیز ذکر شده است، شنیده ایم. ما همچنین شنیده ایم که تشیع سبک زندگی غربی را برای اینکه با سنتهای مذهبی توافق ندارد رد می کند. آیا ممکن است شما نظر خود را دربارۀ این مسأله بر اساس مذهب تشیع بیان کنید؟]
ــ تشیع که مکتبی است انقلابی و ادامۀ اسلام راستین پیامبر (ص) است همچون خود شیعیان، همیشه مورد حملات ناجوانمردانۀ مستبدین و استعمارگران بوده است. تشیع نه تنها زنان را از صحنۀ زندگی اجتماعی طرد نمی کند، بلکه آنان را در جامعه در جایگاه رفیع انسانی خود قرار می دهد. ما پیشرفتهای دنیای غرب را می پذیریم، ولی فساد غرب را که خود آنان از آن ناله می کنند نه.
ــ [ایرانی بودن، یک موقعیت ملی مستحکمی را به وجود آورده است که تناقضات چندانی را بین اقلیتهای مذهبی از قبیل یهودیها، مسیحیها و یا روحانیون اقلیتها در ایران به وجود نیاورده است. در حکومت مورد نظر شما، روابط بین این اقلیتها چگونه خواهد بود؟]
ــ اسلامی بودن، بیش از ایرانی بودن بین افراد ملت ایران روابط مستحکم برقرار کرده است. اقلیتهای مذهبی نه تنها آزادند، بلکه دولت اسلامی موظف است از حقوق آنان دفاع کند. و دیگر اینکه هر ایرانی حق دارد که مانند همۀ افراد از حقوق اجتماعی برخوردار باشد. مسلمان یا مسیحی و یا یهودی و یا مذهب دیگر فرقی ندارد.
ــ [نفوذ غرب در ایران دارای اهمیت است. مثلاً چهل هزار مستشار امریکایی به طور دائم در ایران به سر می برند که اغلب در ارتش هستند. سیاست خارجی شما چگونه خواهد بود؟]
ــ حضور مستشاران نظامی امریکایی در ایران به دنبال سیاستهای ضد اسلامی و ضد ملی رژیم ایران است، که علاوه بر هزینۀ هنگفت آن که بر ملت سنگینی می کند، آنان را چنان تسلطی بر ارتش و مقدرات کشور داده است که شرف و حیثیت صاحب منصبان و درجه داران ارتش را به دست آنان لکه دار و نابود کرده است، و ما در اینگونه موارد بر اساس یک سیاست مستقل و آزاد، بدون دخالت قدرتها عمل خواهیم کرد.
ــ [در مقایسه با کشورهای «اوپک» نرخ کنونی نفت در ایران بسیار پایین است. آیا به نظر شما، در مقایسه
صحیفه امامجلد 4صفحه 508
با کالاهای سرمایه ای خریداری شده از غرب، بهای نفت ایران کافی است یا تعدیلاتی باید صورت گیرد؟]
ــ طبقۀ سرمایه دار غرب، به منظور حداکثر سود و نیز تسکین بحرانهای اقتصادی در مصرف نفت، بی نهایت اسراف می کند، بدون آنکه به بحران عظیم و خطرناک آیندۀ جهان به هنگام پایان یافتن این مادۀ حیاتی بیندیشد. بحرانی که از یک سو کشورهای تولید کنندۀ نفت که پس از پایان این منابع عظیم، قدرت خرید خود را از دست می دهند، و از سویی سایر کشورها نیز ناچار خواهند شد بهای غیر قابل تحملی برای انرژی لازم بپردازند. بنابراین مسألۀ نفت، تنها مسألۀ قیمت آن نیست، که هم اکنون غیر عادلانه است. مسأله این است که باید به نفت نقش بایسته و حساب شده در اقتصاد کشورها و به طریق اولی کشورهای نفت خیز داد، و به اقتصاد کشور قابلیت رشد واقعی بخشید، و نه رشد کاذب. ما سیاست نفتی خود را بر این اساس تنظیم خواهیم کرد. در این صورت است که می توانیم به عنوان طرف مساوی دربارۀ قیمت نفت و فرآورده های آن و قیمت کالاهایی که می خریم، به آنچه عدل است عمل نماییم.
ــ [به نظر شما روابط آینده تان با روسیۀ شوروی، کشورهای عضو پیمان ورشو و چین کمونیست چگونه است؟ روابط کنونی این کشورها با ایران ممکن است خیلی سرد توصیف شود.]
ــ در حال حاضر روسیۀ شوروی و چین هر دو خود را با حمایت از شاه در صف مخالفین ملت ایران قرار داده اند. در آینده سیاست خارجی ما بر مبنای اصل حفظ آزادی و استقلال کشور و احترام متقابل خواهد بود. آنها با رعایت این اصل باید تصمیم بگیرند.
ــ [شما برای ایران چه اهمیتی را در خلیج فارس و اقیانوس هند قائل هستید؟]
ــ اهمیت استراتژیکی منطقه غیر از اهمیتی است که برای کسانی که چشم طمع به منطقه دوخته اند دارد. ما بر اساس حفظ آزادی و استقلال بدون قبول نقش ژاندارمی، با سایر مردم منطقه، امنیت آن را حفظ خواهیم کرد و مانع نفوذ ابرقدرتها خواهیم شد.
ــ [روابط شما با برادران عرب مسلمان چگونه خواهد بود؟ این روابط در حال حاضر تا حدودی محدود است.]
صحیفه امامجلد 4صفحه 509
ــ روابط ما برادرانه است، که منشأ آن از مذهبمان است. و تاریخ و فرهنگمان نیز مشترک است. ما همیشه مشکلات یکدیگر را می فهمیم و دشمنانمان نیز مشترک هستند.
ــ [در حال حاضر ممکن است ایران را در مناقشات خاورمیانه، طرفدار اسرائیل نامید. چه اصلاحاتی را پیشنهاد می کنید؟]
ــ رژیم شاه در شرایط فعلی طرفدار اسرائیل است، و من نزدیک بیست سال است که در اعلامیه ها و سخنرانیهای خود با این امر مخالفت کرده و طرفداری خود را از مبارزات بحق ملت عرب و فلسطین اعلام داشته ام.
ــ [چرا شما مجبور شدید عراق را ترک کنید؟ چرا برای ادامۀ تبعید خود، در پاریس اقامت می کنید؟ در صورتی که امکان بازگشت به ایران به شما پیشنهاد شده است چرا پاریس را دوست دارید؟]
ــ عراق تحت فشار شاه، مرا در فشار قرار داد و من وظیفۀ شرعی و الهی خودم دیدم که برای انجام مبارزات خود به ناچار آن کشور را ترک کنم. در فرانسه موقتاً هستم و مکان هم برای من مطرح نیست.
صحیفه امامجلد 4صفحه 510