مصاحبه
زمان: 16 آذر 1357 / 6 محرّم 1399
مکان: پاریس، نوفل لوشاتو
موضوع: کیفیت دولت اسلامی ـ نفی سازش با کمونیسم ـ رابطه با امریکا
مصاحبه کننده: خانم جورجی گایر از روزنامۀ لوس آنجلس تایمز
سؤال: [حضرت آیت الله از اینکه به من این فرصت را برای مصاحبه داده اید تشکر می کنم. شکل دولت اسلامی، که شما برای آینده در نظر دارید چگونه است و آیا این یک شکلی است در سوسیالیزم اسلامی و آیا دولت اسلامی شما، چگونه می خواهد یک کشور صنعتی نوین را اداره بکند؟]
جواب: اما شکل حکومت ما، جمهوری اسلامی است. جمهوری به معنای اینکه متکی بر آرای اکثریت است و اسلامی برای اینکه متکی به قانون اسلام است. و دیگر حکومتها اینطور نیستند که تکیه بر قانون اسلام داشته باشند. اما ادارۀ مملکت، کارشناسانی هستند که الآن در انزوا هستند و در زمان حکومت شاه، از باب اینکه انسانهایی امین بوده اند از صحنه برکنار مانده اند، از باب اینکه با شاه نمی خواستند همراهی بکنند. اینها کارشناسانی هستند که کار را انجام خواهند داد.
ــ [حضرت آیت الله ، آیا شما علاقه ای یا اهمیتی به همکاری با عناصر مارکسیستی می دهید و آیا بین هدفهای جنبش شما و مارکسیستها هیچ سازگاری وجود دارد؟ و آیا نسبت به مقاصد شوروی در ایران نگران هستید؟]
ــ هدفهای ما با هدفهای آنها مختلف است. ما متکی بر اسلام هستیم و بر توحید، و آنها مخالف با هر دو آنها هستند. احکام ما احکام اسلام است و آنها اسلام را نمی پذیرند، و لذا ما به آنها نه تنها علاقه مند نیستیم که همکاری هم نداریم و نخواهیم داشت. اما راجع به شوروی، نه، ما نگرانی نداریم. برای اینکه، ملتی که خودش سرپای خودش زندگی می کند کسی نمی تواند در امور آن دخالت کند.
ــ [حضرت آیت الله ، در گزارشهای مطبوعاتی آمده است که دولتهای لیبی و جبهۀ ملی آزادیبخش فلسطین حرکتهای ضد شاه را در ایران تقویت مالی می کنند. ممکن است حضرتعالی بفرمایید که سازمان آزادیبخش فلسطین و لیبی و سایر کشورها و احزاب کمونیست تا چه مقدار جنبش شما را
صحیفه امامجلد 5صفحه 181
کمک می کنند؟]
ــ ما به کمک مالی آنان احتیاجی نداریم و به کمکهای دیگر از قبیل کمکهای تبلیغاتی هم که احتیاج هست، هیچ کس کمکی نکرده است. و اما احزاب کمونیست و کشورهای دیگر چون آن دو، هیچ کاری برای ما نکرده اند. این است استقلال به معنای عالی کلمه.
ــ [حضرت آیت الله ، انتظار شما چیست؟ چه موقعی این تضاد و جنگ به پایان خواهد رسید؟ و آیا این جنگ و نتیجۀ این جنگ را چگونه انتظار دارید؟ آیا این جنگ را جنگ مقدسی می دانید؟]
ــ اما جنگ ما جنگ مقدسی است؛ برای اینکه برای اسلام است، برای خداست. و چیزی که برای خدا باشد مقدسترین امور است. و اما نتیجۀ ما، تا وقتی که نتیجۀ آخر که عبارت از کوتاه شدن دست اجانب و رفتن رژیم سلطنتی تحقق پیدا نکند، دست از مبارزات خود برنمی داریم. مردم به غیر آن راضی نیستند.
ــ [به نظر حضرتعالی، حکومت اسلامی شما با مسائل بانکی و مسئلۀ بهره چگونه برخورد خواهد کرد؟ با مسئلۀ صنایع چگونه برخورد خواهد کرد؟ آیا حضرتعالی در افکار خودتان با عربستان سعودی نزدیکتر هستید یا لیبی؟ یا تصور می فرمایید که یک چیزی است متفاوت از همۀ اینها؟]
ــ اما راجع به بهرۀ بانکی، ما بانکهایی که بی بهره باشد باید تأسیس کنیم. ما بهره ها را جایز نمی دانیم. اما راجع به صنایع، صنایع را در ایران به بهترین وجه پایه گذاری خواهیم کرد. و اما آنچه که امروز به عنوان صنایع است در ایران، مونتاژی بیش نیست و اصولاً به درد نمی خورد.
ــ [راجع به لیبی چه؟]
ــ آن مسئلۀ دیگری است. ما در مسائل اسلامی که آنان به آنها عمل می کنند موافقت داریم.
ــ [روابط دولت اسلامی حضرت آیت الله با امریکا چگونه خواهد بود؟ آیا شما فروش نفت را به غرب ادامه می دهید، و روابط شما با شوروی چگونه خواهد بود؟]
ــ ما با تمام دولتها، در صورتی که دخالت در امور داخلی ما نکنند و برای ما احترام متقابل قائل باشند، با احترام رفتار می کنیم و نفت را هم هرکس مشتری است به او می فروشیم. ما از زیاده روی و غلط رویهایی که راجع به نفت بوده است و چیزهایی که خلاف مصلحت ملت بوده است، جلوگیری می کنیم، و الاّ نفت را می فروشیم.
صحیفه امامجلد 5صفحه 182
ــ [روابط شما با شوروی چگونه خواهد بود؟]
ــ همان طور که با امریکا، فرقی ندارد. روابط مثل هم است.
ــ [در مورد مسائل اجتماعی، حضرت آیت الله حضور زنان را در دانشگاه و یا کار کردن آنان در جامعه چگونه می بینید؟آیا برای آنها شما محدودیتهایی قائل می شوید که الآن در جامعه کنونی وجود ندارد. و نظرحضرتعالی در مورد کنترل موالید و تحصیل زنان و مردان در دانشگاه به صورت مخلوط چیست؟]
ــ زنان در جامعۀ اسلامی آزادند و از رفتن آنان به دانشگاه و ادارات و مجلسیْن به هیچ وجه جلوگیری نمی شود. از چیزی که جلوگیری می شود فساد اخلاقی است که زن و مرد نسبت به آن مساوی هستند و برای هر دو حرام است. راجع به موالید، تابع آن است که حکومت چه تصمیمی بگیرد.
ــ [ممکن است راجع به تاریخچه و نمای تاریخی جنبش تاریخی خودتان و توسعه اش در طی پانزده سال گذشته از زمانی که در تبعید بودید، برای من شرح دهید؟ چگونه در سازمان دادن چنین جنبش بسیار مؤثری اقدام کردید و سازمان دهندگان این جنبش چه کسانی بودند و چه نوع از روابط و تأمینهای مختلف که برای دنیا باور کردنی نیست وجود داشته و دارد؟]
ــ اصل جنبش و مقدمات آن طولانی است. ولی آنقدر که به طور اختصار می توانم بگویم این است که شاه از ابتدای سلطنت غاصبانه اش جنایتهای بیشماری کرد و مواردی هم پیش آمد که قدرت آن پیدا شد که او را از مملکت بیرون کنند که مع الأسف سستی کردند. شروع مبارزات پانزده سالۀ اخیر بدین صورت بود که شاه برخلاف مصلحت ملت کارهایی انجام داد. ابتدا علمای اسلام مخالفت کردند و این مخالفت به گرفتاری شبانۀ من انجامید. در 15 خرداد 42 از قراری که می گویند، پانزده هزار نفر کشته شدند. قریب یک سال در زندان و حصر بودم. پس از آزادی به مبارزاتم ادامه دادم و مفاسد و جنایات شاه را افشا نمودم، تا اینکه یکی از خیانتهای بزرگ شاه یعنی قضیۀ کاپیتولاسیون پیش آمد و شاه، مستشاران امریکایی را مصونیت داد. از این جهت که این قضیه مخالف مصالح اسلام و کشور بود، من با آن شدیداً مخالفت نمودم و به دنبال آن شبانه دستگیر شدم و مستقیماً به ترکیه تبعید شدم. یک سال در ترکیه بودیم. پس از آن ما را تحویل عراق دادند و قریب چهارده سال در عراق بودیم. در طول این مدت من در مواقع
صحیفه امامجلد 5صفحه 183
مختلف، جنایات شاه را چه در اعلامیه و چه در خطابه اعلام می کردم و هر فاجعه ای را گوشزد می نمودم و هرگز ساکت ننشستم و بعد هم که به اینجا آمدم. و اما سازمان دادن نهضت اسلامی همگانی ملت ایران، این نهضت جنبشی است که همۀ مردم را شامل می شود و از آنها و مردم سرچشمه می گیرد، و اعتقادش به این است که این نهضت را تا به ثمر رسیدن باید ادامه داد. البته ما روحانیون، مردم را هدایت کردیم و تمام جرایم رژیم را افشا کردیم و روشنگری روحانیون، بحمدالله مفید واقع شد و مردم روشن شدند، و یک تحول فکری برای جامعۀ ایران به وجود آمد، به طوری که همه با هم یکصدا به دنبال یک راه و مقصد در حرکتند، و آن نابودی این دودمان و برچیده شدن نظام شاهنشاهی و برقراری حکومت اسلامی است و این هدف در سراسر ایران حکمفرماست. در مرکز، همین مطلب را می خواهند، در شمال و جنوب و شرق و غرب هم همین موضوع را طالبند. همه فریاد استقلال، آزادی، حکومت اسلامی را سر داده اند و می خواهند. چرا نخواهند؟! شاه تمام مخازن زیرزمینی و روی زمینی آنان را به غارت داده است. استقلال سیاسی، نظامی، اقتصادی و فرهنگی آنان را بر باد داده است. آنان می خواهند و همگی می خواهیم که شاه را به جزای اعمالش برسانیم و این صدای مجازات شاه در سراسر ایران طنین انداخته است. شاه غیر از اینکه برود هیچ چاره ای ندارد، البته اگر به دست مردم نیفتد. امریکا و سایر کشورهایی که از او پشتیبانی می کنند، خطاکار و در اشتباهی بزرگ هستند و این پشتیبانی برای خودشان بسیار مضر است و باید در این امر تجدید نظر کنند.
ــ [آیا از طرف مقامات امریکایی، هیچ نوع تماسی با حضرتعالی گرفته شده است؟]
ــ خیر.
ــ [پس از پایان اقامت در فرانسه، کجا خواهید رفت؟]
ــ تصمیم نگرفته ام.
صحیفه امامجلد 5صفحه 184