مصاحبه
زمان: 18 دی 1357 / 9 صفر 1399
مکان: پاریس، نوفل لوشاتو
موضوع: داراییهای خصوصی شاه ـ سیاستهای حکومت اسلامی ایران
مصاحبه کننده: خبرنگار انگلیسی روزنامۀ اکونومیست
سؤال: [در رأس دولت ایران، برای شما چه کسی یا چه حزبی قابل قبول خواهد بود؟]
جواب: آنچه مهم است باید رئیس حکومت و همۀ آنها که زمام امور را در دست دارند مورد قبول ملت باشند و عمیقاً معتقد به اسلام و متعهد به اجرای آن؛ و من مانند یک فرد رأی خود را به افراد مورد اعتماد خواهم داد.
ــ [آیا شما انتظار انتخابات عمومی پس از سقوط یا خروج شاه را دارید؟]
ــ یکی از مهمترین وظایف اولیۀ جمعی که پس از سقوط شاه مسئولیت امور را به دست می گیرند، فراهم کردن شرایط انتخابات آزاد است که به هیچ وجه اِعمال قدرت و نفوذ از هیچ طبقه و گروهی در انتخابات نباشد.
ــ [شما دربارۀ اصلاحات ارضی، داراییهای خصوصی شاه چه احساس می کنید؟ آیا شما سیاست توزیع املاک را ادامه می دهید؟ آیا شما طرفدار دارایی خصوصی هستید؟]
ــ اصلاحات ارضی شاه، همچنان که از اول معلوم بود و بعداً هم عملاً برای همه روشن شد، چیزی جز نابودی کشاورزی نبود؛ که در نتیجۀ آن سالیانه قسمت مهمی از پول نفت صرف خرید مواد غذایی از خارج و عمدتاً از امریکا شد. ولی ما هرگز این اراضی را به مالکین برنمی گردانیم؛ زیرا آنها نه در تصاحب زمینها و نه در مورد منافع آنها رعایت ضوابط اسلامی را نکرده اند؛ ولی این اراضی را بایر هم نمی گذاریم و با تأمین بهترین وسایل کشاورزی و سایر هزینه های آن، کشاورزان را حمایت می کنیم. و اما در مورد داراییهای خصوصی؛ این مسلّم است که مورد قبول اسلام است ولیکن مجموعۀ قواعد اسلامی در مسائل اقتصادی، هنگامی که در کل پیکرۀ اسلام به صورت یک مکتب
صحیفه امامجلد 5صفحه 382
منسجم ملاحظه شود و همه جانبه پیاده شود، بهترین شکل ممکن خواهد بود؛ هم مشکل فقر را از میان می برد و هم از فاسد شدن یک عده به وسیلۀ تصاحب ثروت جلوگیری می کند و در نتیجه کل جامعه را از فساد حفظ می کند و هم مانع رشد استعدادها و شکوفایی قدرت ابتکار و خلاقیت انسانها نمی شود. و جامعیت و همه جانبه بودن قوانین اسلام آنچنان است که اگر کسی آن را بشناسد، معترف خواهد شد که از حد و مرز فکر بشر بیرون است و ممکن نیست زاییدۀ قدرت علمی و تفکر انسان باشد.
ــ [آیا شما قراردادهایی را که با کشورهای خارجی امضا شده حفظ خواهید کرد یا تضمین خواهید کرد؟ قراردادهای دفاعی و قراردادهای مربوط به نیروگاهها، ساختن راه و راه آهن؟]
ــ اولاً ما از مضمون و مواد مندرج در این قراردادها اطلاعی نداریم. یعنی رژیم شاه هرگز ملت را از مفاد این قراردادها مطلع نکرده و از مردم ایران مخفی نگاه داشته است؛ ولیکن حکومت آینده آنها را مجدداً مورد بررسی قرار می دهد و از آنها آنچه را با منافع و مصالح ملت ما موافق نباشد لغو می کند. ولی ما در نوسازی کشور از همۀ امکاناتی که دولتهای خارجی مایل باشند در اختیار ما بگذارند، با حفظ آزادی و استقلال کشور بر اساس احترام متقابل، از آن امکانات استفاده می کنیم و قراردادهایی منعقد می نماییم.
ــ [آیا شما می خواهید ماندن تکنیسینها و مستشاران را در ایران ببینید؟ مستشارانی از امریکا (45000 نفر)، آلمان غربی (13000 نفر)، بریتانیا (1000 نفر)، فرانسه (7500 نفر) و ژاپن (7000 نفر).]
ــ در مورد هر یک از این گروهها و نقش آنها در ایران و میزان احتیاج کشور به آنها، حکومت آینده مطالعه و بررسی می کند و تصمیم می گیرد. حکومت آینده هیچ تعهدی جز در برابر ملت و حفظ منافع و مصالح آنها ندارد.
ــ [شما اخیراً (اوایل دسامبر 78) اظهار داشتید که: «تمام قراردادهایی که علیه منفعت ملی باشد به رسمیت شناخته نخواهد شد»؛ منظورتان کدام قراردادهاست؟ و «منفعت ملی» را چطور تعریف می کنید؟]
ــ تصور نمی کنم وقتی گفته می شود منافع ملت، ابهامی در آن باشد. مثلاً امروز هیچ ایرانی تردید ندارد در اینکه قرارداد خرید میلیاردها دلار اسلحه و ساختن پایگاه نظامی برای امریکا از پول نفت ایران و حضور هزاران مستشار نظامی امریکایی در ایران با هزینه های
صحیفه امامجلد 5صفحه 383
سرسام آور آن، به نفع ملت ایران نیست و اینگونه قراردادها که به دست شاه با دولتهای خارجی منعقد شده است کم نیست.
ــ [آیا شما ترتیبات یا قراردادهای بازرگانی، تجارتی و داد و ستد فعلی را با غرب ادامه خواهید داد؟ سیاست تجارتی شما چیست؟]
ــ ما همان طور که از تولیدات داخلی کشور به هر دولتی که مشتری آن باشد می فروشیم و صادر می کنیم، همان طور هم هرچه را که در داخل به آن نیاز داشته باشیم از خارج می خریم. ولی در همۀ این تجارتها بر مبنای دو طرف مساوی عمل خواهیم کرد و حاضر نیستیم که دولتی بخواهد مبادلات اقتصادی را اهرمی برای نفوذ سیاسی و تحمیل اغراض استعمارگرانۀ خود قرار دهد.
ــ [چرا شما از روابط شاه با امریکا و غرب انتقاد می کنید؟]
ــ ما با مأموریت شاه از طرف قدرتهای استعمارگر ـ برای تأمین منافع آنها و نابودی کشور به قیمت حفظ تاج و تخت لرزان و حکومت غیر متکی به ملت ـ مخالف هستیم. ما با روابط شاه با خارج، که به قیمت از بین رفتن استقلال کشور و آزادی ملت ما شده است، مخالفیم.
ــ [نقش ارتش را در جمهوری اسلامی چگونه می بینید؟]
ــ هیچ کشورْ بی نیاز از نیروی نظامی و ارتش نیست ولی ارتش باید پاسدار استقلال و امنیت کشور باشد نه حافظ یک دیکتاتوری مستبد، و مطرود تمامی ملت و مأمور قتل عام فرزندان کشور.
ــ [نظر شما دربارۀ رهبری ارتش در حال حاضر چیست؟]
ــ امروز ارتش از خود استقلالی ندارد. رهبری ارتش ایران امروز به دست چند صاحب منصب و مأمور شاه زیر نظر مستشاران خارجی است.
ــ [نظر شما دربارۀ دکتر شاپور بختیار چیست؟]
ــ دولت او، مانند دولتهای گذشتۀ شاه، غیر قانونی است و از طرف ملت محکوم است.
ــ [آیا شما قصد دارید که «حزب توده» را پیش یا پس از برقراری یک جمهوری اسلامی، قانونی
صحیفه امامجلد 5صفحه 384
سازید؟]
ــ امروز هیچ دسته ای در ایران به اندازۀ «حزب توده» منفور نیست؛ سوابق بسیار بدی در ایران دارد.
ــ [چگونه شما قصد دارید تشکیل این جمهوری را با رفراندم به انجام رسانید؟]
ــ اصل لزوم تشکیل جمهوری اسلامی را ملت ایران در رفراندم تاسوعا و عاشورا در سراسر کشور اعلام کرده اند و پس از سقوط شاه، نمایندگان ملت در مجلسْ مراحل قانونی آن را انجام خواهند داد و قانون اساسی این جمهوری را تدوین و تکمیل خواهند کرد.
ــ [آیا شما قصد دارید که آزادی سخن، آزادی اجتماعات و آزادی مطبوعات و آزادی عبادات را تضمین کنید؟]
ــ ما به خواست خدای تعالی در اولین زمان ممکن و لازم برنامه های خود را اعلام خواهیم نمود. ولی این بدان معنی نیست که من زمام امور کشور را به دست بگیرم و هر روز نظیر دوران دیکتاتوری شاه، اصلی بسازم و علی رغم خواست ملت به آنها تحمیل کنم. به عهدۀ دولت و نمایندگان ملت است که در این امور تصمیم بگیرند؛ ولی من همیشه به وظیفۀ ارشاد و هدایتم عمل خواهم کرد.
ــ [آیا شما آمادگی دارید که یک کمونیست یا وزیری با گرایشات کمونیستی را در یکی از مقامات، دفاع ملی، امور داخلی یا روابط خارجی ببینید؟]
ــ اگر ملت به جمهوری اسلامی رأی داده اند دیگر وزیر غیر مسلمان را نخواهند پذیرفت.
ــ [آیا شما قصد تحریم نفت برای امریکا و متحدانش را دارید؟ و اگر چنین است کجاها را برای صدور نفت ایران در نظر خواهید گرفت؟]
ــ ما تا رفتن شاه از صدور نفت به خارج جلوگیری می نماییم. بعد از رفتن شاه به هر کشوری که مایل باشیم نفت را می فروشیم و در مقابل، پول می گیریم نه اسلحه.
ــ [نقش روحانیت و رهبران مذهبی را در دولت آینده چگونه می بینید؟ و روابط شما با قدرتهای عادی غیر نظامی چگونه خواهد بود؟]
صحیفه امامجلد 5صفحه 385
ــ روحانیون در حکومت آینده نقش ارشاد و هدایت دولت را دارا خواهند بود.
ــ [آیا کسانی از اطرافیان شما هستند که همدردی و علاقه به کمونیسم و سوسیالیسم مارکسیستی داشته باشند؟]
ــ خیر! ابداً! هرگز!
ــ [نظر شما دربارۀ اتحاد جماهیر شوروی و اقلیتهای مسلمان در آسیای مرکزی چیست؟]
ــ اتحاد جماهیر شوروی هم یکی از کشورهایی است که منابع کشور ما را به تاراج می برد؛ او گاز ایران را می برد، او همیشه طرفدار شاه بوده است. ما به تمام اقلیتهای مذهبی احترام می گذاریم، در هر کجا که باشند.
ــ [سیاست شما نسبت به روسیه چیست؟ احساسات شما دربارۀ مارکسیسم روسی چیست؟]
ــ سیاست ما نسبت به روسیه مثل سیاست ما نسبت به امریکا و سایر کشورهاست. ما براساس احترام متقابل به تمام کشورها احترام می گذاریم.
ــ [احساسات شما دربارۀ برقراری دولت انقلابی در افغانستان چیست؟ همچنین ارتباطش با ایران؟]
ــ افغانستان کشوری است که در همسایگی ما واقع است و مسلمان است. ما با ملت افغانستان روابط دوستانه داریم. آنان برادران ما هستند.
ــ [آیا شما اسلام و مارکسیسمِ منکر خدا را سازگار می بینید؟]
ــ خیر! به هیچ وجه!
ــ [آیا شما مشتاق پستی برای خودتان در دولت آینده هستید؟]
ــ خیر.
صحیفه امامجلد 5صفحه 386