مصاحبه با خبرنگاران امریکایی (اشغال لانۀ جاسوسی و گروگان ها)

‏‏مصاحبه‏

‏‏زمان: 28 آبان 1358 / 28 ذی الحجه 1399‏

‏‏مکان: قم‏

‏‏موضوع: اشغال لانه جاسوسی، مسئله گروگانها و روابط ایران و امریکا‏

‏‏مصاحبه کننده: خبرنگاران امریکایی ‏

‏‏سؤال: ‏‏[‏‏برخلاف کلیۀ قراردادهای بین المللی، شما عده ای از گروگانها را در ایران نگه داشته اید. آیا آنها‏‎ ‎‏را آزاد خواهید کرد؟ و کی؟‏‏]‏

‏‏جواب: ‏‏قراردادهای بین المللی اقتضا می کند که جاسوس در یک مملکتی به اسم سفیر باشد یا‏‎ ‎‏به اسم کاردار سفیر باشد! یا نه؟ اگر سفرایی باشند، اشخاصی باشند که در یک مملکتی‏‎ ‎‏خیانت نخواهند بکنند، جاسوسی نمی خواهند بکنند، اسباب حکومت نمی خواهند‏‎ ‎‏فراهم کنند، اینها هستند که گروگان گرفتنشان صحیح نیست. و اما اینکه ملت ما عمل کرده‏‎ ‎‏است، این گرفتن یک دسته جاسوس است که این جاسوسها به حسب قواعد باید بازرسی‏‎ ‎‏و محاکمه شوند. و باید بر حسب قوانین ما با آنها عمل بشود. و اما آنچه که کارتر کرده‏‎ ‎‏است برخلاف قوانین بین المللی است. برای اینکه مجرم‏‎[1]‎‏ به یک کشور باید بیاید در‏‎ ‎‏همان کشور محاکمه بشود و یک کشوری حق ندارد مجرم را نگه دارد و پناه بدهد و‏‎ ‎‏برخلاف قوانین بین المللی است. این کارتر است که برخلاف قوانین بین المللی رفتار‏‎ ‎‏کرده است نه ما.‏

‏‏ــ     ‏‏[‏‏کارتر کاملاً روشن کرده است که شاه را به ایران برنمی گرداند. در حالی که دیپلماتها و خانواده هایشان‏‎ ‎‏از این جریان سخت ناراحت هستند. آیا محلی برای مذاکره وجود دارد؟‏‏]‏

‏‏ــ     ‏‏تا مادامی که این مجرم برنگردد و آقای کارتر به قوانین بین المللی احترام نگذارد، این‏‎ ‎‏جاسوسها را ما نمی توانیم برگردانیم. ما چنانچه بعد از آمدن شاه هم جاسوسها را‏‎ ‎‏برگردانیم این برای این است که یک تخفیفی به آنها داده ایم. و الاّ اینها باید محاکمه‏
‏‎

‎‏بشوند و در همین جا بر حسب قانون ما با آنها رفتار بشود.‏

‏‏ــ     ‏‏[‏‏آیا تنها شرطی که شما می گذارید برای این مسئله، همین است. یعنی برگشتن شاه؟‏‏]‏

‏‏ــ     ‏‏تنها شرط، برگشتن شاه است. و این روی تخفیفی است که ما به اینها می دهیم.‏

‏‏ــ     ‏‏[‏‏ایران و امریکا در حال جنگ اقتصادی و سیاسی هستند و در عین حال ایران قبول نمی کند که هیچ گونه‏‎ ‎‏نماینده ای را از نمایندگان امریکا بپذیرد و با آنها صحبت کند. علت این مسئله چیست؟‏‏]‏

‏‏ــ     ‏‏این جنگ اقتصادی و سیاسی است که آقای کارتر به وجود آورده است. و ما نه از جنگ‏‎ ‎‏سیاسی او واهمه داریم و نه از اقتصادی. بلکه اعتقاد داریم که جنگ سیاسی حتماً به ضرر‏‎ ‎‏امریکاست و جنگ اقتصادی به ما ضرری نمی رساند. و مع ذلک تا شاه برنگردد و مجرم‏‎ ‎‏را به ما برنگرداند و کارتر سر به قوانین بین المللی فرود نیاورد، ما نمی توانیم برای‏‎ ‎‏مذاکرات راه پیدا کنیم. ما در آقای کارتر انساندوستی را سراغ نداریم. ‏

‏‏ــ     ‏‏[‏‏از شما نقل کرده اند که فرموده اید، رابطه داشتن با امریکا به مصلحت ایران نیست. آیا این امکانپذیر‏‎ ‎‏است که در یک لحظه ای از زمان شما تصمیم بگیرید که تمامی روابط با امریکا را قطع بکنید و تمام‏‎ ‎‏امریکاییان را و نیز این گروگانها را به امریکا برگردانید؟‏‏]‏

‏‏ــ     ‏‏امکان دارد این معنا. باید مطالعه بشود. این نحو روابطی که امریکا با ما تاکنون داشته است‏‎ ‎‏و این طور سفارتخانه ای که امریکا در ایران داشته است، اینها قابل قبول نیستند. و اما اگر‏‎ ‎‏این محل جاسوسی تبدیل بشود به محلی که سفارتخانۀ صحیح در آن باشد و آن طور‏‎ ‎‏روابطی که امریکا تاکنون با دولت ایران در رژیم سابق داشته است آن نباشد و ما صلاح‏‎ ‎‏بدانیم که بعضی روابط محفوظ باشد و دولت صلاح ببیند که بعضی از روابط محفوظ‏‎ ‎‏باشد این مانع ندارد. محفوظ می ماند.‏

‏‏ــ     ‏‏[‏‏منظور بیشتر این بود که اگر روابط قطع شود، بلافاصله گروگانها برمی گردند؟ یا نه؟‏‏]‏

‏‏ــ     ‏‏باید ملاحظه کنیم که اینها سفیر بودند و مأمور سفارتخانه بودند یا اینکه اشخاصی بودند‏‎ ‎‏که برای جاسوسی آمدند. البته جاسوسها را ما نمی توانیم برگردانیم و هیچ قواعدی اقتضا‏‎ ‎‏نمی کند که جاسوس را برگرداند. لکن اگر مأمورهای رسمی عادی باشد، آن را اگر قطع‏‎ ‎‏رابطه شد مانع ندارد. ‏

‏
‏‎

‎‏ــ     ‏‏[‏‏آیا تمایل دارید که با کارتر ملاقات کنید و او را قانع کنید که به خواست شما گردن بنهد؟ و اگر چنین‏‎ ‎‏است آیا حاضرید در یک کشور سوم مانند فرانسه که مدتی هم در آن زندگی کرده بودید ایشان را‏‎ ‎‏ملاقات کنید؟‏‏]‏

‏‏ــ     ‏‏ملاقات ما تأثیری در امور ندارد. اگر آقای کارتر بخواهد با این ملاقات، فرضاً ما تنازلی‏‎ ‎‏بکنیم، از آمدن مجرم که ایشان به حسب قواعد بین المللی باید تسلیم بکند، بخواهند که‏‎ ‎‏ما یک قدمی پایین بیاییم، این امکان ندارد. و اگر او را بفرستند اینجا ملاقات ما دیگر چه‏‎ ‎‏فایده ای دارد. لهذا من مایل به ملاقات ایشان نیستم. ‏

‏‏ــ     ‏‏[‏‏من در مقابل سفارت امریکا با بسیاری از مردم صحبت کردم و آنها می گویند هر اتفاقی بیفتد در هر‏‎ ‎‏حال این گروگانهای امریکایی کشته نخواهند شد. شما می توانید همان حرف را بگویید؟‏‏]‏

‏‏ــ     ‏‏بلااشکال این مسئله همان طوری است که آنها گفتند. و مادامی که اینجا هستند، در پناه‏‎ ‎‏اسلام هستند. هیچ ابداً به آنها ضرری نمی رسد و آنها در آنجا در کمال رفاه هستند. وقتی‏‎ ‎‏که مجرم ما را دادند با اینکه بر حسب قواعد ما باید اینها را محاکمه کنیم چون جاسوس‏‎ ‎‏هستند، ولی مع ذلک اگر مجرم ما را دادند، ما یک مرتبه تخفیف به آنها خواهیم داد و‏‎ ‎‏آنها را برمی گردانیم.‏

‏‏ــ     ‏‏[‏‏حضرت آیت الله ، اینجا یک نکتۀ ظریفی است. توجه بفرمایید که اگر شاه را برنگردانند محاکمۀ اینها،‏‎ ‎‏محاکمۀ جاسوسانشان قطعی است؟‏‏]‏

‏‏ــ     ‏‏اگر چنانچه طولانی شود قطعی است. ‏

‏‏ــ     ‏‏[‏‏و در آن صورت هر حکمی که دادگاه بدهد بلی؟‏‏]‏

‏‏ــ     ‏‏بلی. ‏

‏‎ ‎

‏‎

‎

• ـ محمدرضا پهلوی.