سخنرانی
زمان: صبح 27 دی 1362 / 13 ربیع الثانی 1404
مکان: تهران، جماران
موضوع: مقایسه نقش مردم در نظامهای گذشته و نظام اسلامی ـ لزوم اصلاح سفارتخانه ها
حضار: ولایتی، علی اکبر (وزیر امور خارجه)، معاونان، سفرا و کارداران جمهوری اسلامی ایران در کشورهای عربی و آفریقایی
بسم الله الرحمن الرحیم
نقش مردم در نظامهای پیشین و نظام اسلامی
من وقتی که متصدیان امور ایران را، همه، چه آنهایی که در خارج هستند، چه اینهایی که در داخل هستند، می بینم و مقایسه می کنم با متصدیان امور در سابق، زمان قاجار، من آن وقت هم یادم هست و زمان رضاشاه و زمان شاه و اینها، احساس می کنم که واقعاًیک تحول عظیمی پیدا شده است در ایران، یعنی کار از دست قلدرها به دست ملت افتاده است، آنهایی که از خود ملت اند. در سابق در هیچ امری از امور، ملت دخالت یاگذاشتند بکند یا از باب اینکه می دید از بس فساد هست در کار، نمی کردند. فرض کنید که در انتخابات که حق ملت است ـ انتخابات ـ یا مردم اصلاً متوجه نبودند که مسئله انتخابات چی هست. اصلاً توجه به این معانی خیلی نداشتند از باب اینکه مردم را به بازی گرفتند، در زمان قاجار یک عده از خانهایی که در اطراف بودند از مالکین و از متنفذین، آنها بودند که قبضه می کردند. در زمان رضاشاه که دیگر شاه و هرچه بود اینها بودند؛ مجالی برای مردم اصلش نبود. این در انتخاباتی که حق مردم بود، در سایر امور که دیگر مردم آن قدرها خودشان حق قائل نبودند. با اینکه آن هم حق آنها بود اصلاً دخالت نداشتند. مثلاً یک حکومتی می رفت در یک جایی هر کاری دلش می خواست می کرد، هر فسادی می کرد صدای مردم به جایی نمی رسید و در بعضی از اوقات این طور بود که آن مثلاً صدر اعظمی که آنجا، آن نخست وزیری که آن وقت بود، آن زمان هم خصوصاً
صحیفه امامجلد 18صفحه 295
زمان قاجار که بیشتر این مسائل بود اصلاً هر جایی را در تیول یک کسی قرار می دادند یک کسی را در خراسان می فرستند، خراسان مال تو، البته او یک چیزی می داد خراسان مال او بود، یعنی معنایش این بود که تو این رشوه را به من بده، خراسان هر کاری می خواهی بکنی، هر چه مردم فریاد کنند کسی نیست که گوش کند به حرفش. و من امروز می بینم که بحمدالله مسئله اصلش از آن وضعی که آن وقت داشته است بکلی دگرگون شده است. الآن نخست وزیر و رئیس جمهور و ـ عرض می کنم که ـ سایر رؤسا، سایر وزرا اینها از خود این مردم هستند، اینجور نیست که اینها از یک طبقه مثلاً دیگری باشند و طبقات مختلفی باشد و آن گردن کلفتهای آن وقت باشند. نه، از خود همین هستند که یک طلبه بوده است حالا آمده رئیس جمهور شده است، یکی بازاری بوده آمده است چه شده، یکی کاسب بوده، همین است. شما هم همین طور هستید، این اصلاً از وضعتان معلوم است. آن وقت وضع معلوم بود که چه خبر است، حالا هم از وضع معلوم است. بعضی از آقایان طلبه هستند و اهل علم هستند و سفیرند، بعضی آقایان هم اهل همین ملت هستند، حالا یا بازاری بودند یا محصل بودند یا دانشگاهی بودند، همین مسائل است.
لزوم اصلاح سفارتخانه ها
و ما باید این را غنیمت بشماریم که حالایی که کار دست خود ملت افتاده و خود ملت است که زمام امور را به دست گرفته است ما غنیمت بشماریم و کار کنیم برای اسلام، برای ملتمان کار کنیم. کار برای شمااین است که... شما نمی دانم حالا آن وقت، وضع سفارتخانه های آن وقت را اصلاً نه، لابد ندیدید، نرفتید آنجا، سفارتخانه کسی نمی رفت، اما خوب وضع را اطلاع دارند. مثلاً ایشان اطلاع دارند که وضع آن وقت چی بوده. باید وضع بکلی تغییر کند، تغییر هم کرده است، اما تغییر اساسی باشد که یک سنتی بشود به واسطۀ شما برای آینده ها. کسی که یک سنت خوبی را بگذارد، در اجرش تا آخر شریک است به حسب روایات ما. یک وضعی در آنجا درست کنید که کسانی که
صحیفه امامجلد 18صفحه 296
می آیند و سفارتخانه را می بینند متوجه بشوند که این سفارتخانه با سایر سفارتخانه ها فرق دارد. حتی با سفارتخانه های دول اسلامی فرق دارد. این سفارتخانه با سفارت های سابق اصلاً طرف نسبت نیست، یک جور دیگری است. اگر شما موفق بشوید به این معنا که وضع را جوری کنید که به ارث برده بشود برای آتیه، ما مسئول حالا که نیستیم، ما مسئول همیشه هستیم. ما الآن که مجال دستمان آمده است مسئولیتمان برای دوره های بعد است. نه اینکه فقط هر چه شد بعد، بعدها هر چه شد بشود، ما تا زنده ایم بشود، هر چه می خواهد بعد بشود. این جور نیست. ما مسئولیم که این سفارت، شماها آقایان این سفارتخانه ها را به جوری درست بکنید که وقتی دست یک سفارت دیگری افتاد، نتواند اصلاً تغییرش بدهد به این زودیها. و همۀ جهاتش، هر جهتی که در آن وقت بوده عکسش را بکنید، آن وقت من می دانم جهت صحیح نبوده در کار. جهت سالم نبوده یا بست و بندهایی بوده است که سیاسیها می کنند غالباً برای استفاده های شخصی یا استفاده های دیگری، غیرمشروع حالا باید وقتی که می آیند می بینند ببینند که در یک محیطی وارد شده اند که این محیط اسلام است. این محیط ملت اسلام است و نمی توانند در اینجا یک کاری بکنند، بر خلاف اینکه در سابق یک سفیری وارد می شد ایران، و این اشخاصی که برای ملت مثل گرگ به جان ملت افتاده بودند در مقابل آنها مثل روباه بودند. این برای این بود که به مردم اتکا نداشتند. اینها اتکایشان به یک نقطه بود که مثلاً یا شاه بود که شاه هم دست نشانده آنها بود، یا نخست وزیر بود که همین طور بود، یا صدراعظم بود که این طور بود. اینها اتکایشان به آنها بود. از این جهت، وقتی یک سفیری وارد می شد به ایران؛ سفیر انگلیس آن وقتها و حتی خوب، این را در تاریخ نقل می کنند که وقتی که مردیکه پاشد صدراعظم را زد به دیوار و مشت تو کله اش زد که تو این کار را چرا نمی کنی یک سفیر این کار را کرد. خوب، حالا می دانید که سفیرش که نمی تواند، رئیس جمهوری یک کشور دیگری هم که بیاید، از انگلستان هم بیاید نمی تواند. سلطان انگلستان هم بیاید نمی تواند. یعنی نمی تواند با یک نفر اشخاص عادی اینجا این طور رفتار بکند. این برای این است که اتکای شما به یک شخص نیست، شما
صحیفه امامجلد 18صفحه 297
ملت اید، خودتان ملت اید، اتکا به ملت است. وقتی اتکا به ملت شد دیگر انسان نمی ترسد از اینکه حالا اگر من این کار را بکنم این ـ فرض کنید ـ سفیر به وزارتخانه می گوید که من را تأدیب کنند. این خودش هم که نمی تواند. حالا این طوری شده است.
شما این را باید غنیمت بدارید و ما هم غنیمت، برای اینکه حفظ کنیم این سنت الهی را که به دست ما دادند ما برای آتیه درست بکنیم. حالایش را من خاطر جمعم که خوب است ان شاءالله . البته همچو نیست که صددرصد، اما شماها در صدد برآیید که صددرصد خوب باشد، لکن مهم آتیه است.
برای نسلهای آینده
مهم این است که حکومت در ایران جوری باشد که وقتی منتقل شد به آتیه، نتوانند به این زودی تغییرش بدهند. ملت آن طور حاضر است، حکومت باید خودش طوری درست بکند که وقتی که منتقل شد به نسل آتیه نتواند بر خلاف رفتار بکند. رئیس جمهور جوری رفتار کند که وقتی یک کس دیگر رئیس جمهورشان شد نتواند که خلاف بکند، و همین طور سایرین. مجلس یک کاری بکند که وقتی مجلس دیگری تحقق پیدا کرد نتواند رویه اش را تغییر بدهد. این یک تکلیفی است الآن برای ما. شماها الآن مکلف هستید به اینکه در هر جا هستید تمام جهات اخلاقی و اعتقادی و ـ عرض می کنم ـ سیاسی و همۀ جهات اجتماعی را و همۀ این چیزهایی که محوّل به شما هست اینها را جوری درست بکنید که وقتی منتقل شد به یک نفر دیگری، ولو بد باشد، خودش را مجبور باشد که خوب نمایش بدهد. همان طوری که سابق اگر یک کسی خوب هم بود نمی توانست خوبی اش را نشان بدهد. برای اینکه محیط یک محیط، جو را جوری درست کرده بودند که یک نفر آدم هم که می خواست متدین باشد نمی توانست عرضه کند تدینش را. شما محیط را باید جوری بکنید که اگر خدای نخواسته یک کس بدی هم سفیر شد، کاردار شد، نمی دانم چه شد، نتواند به این زودیها اظهار کند که من آنجور نیستم. وضعش را وضعی قرار بدهد که مثل شماها باشد و این مسئله ای است که ما باید
صحیفه امامجلد 18صفحه 298
دنبال این باشیم که آتیه را در نظر بگیریم، نه حالا را. ما آتیه داریم، اسلام آتیه دارد، مملکت شما آتیه دارد و همۀ گرگها هم در اطراف هستند که یک [خبری ]بشود بلکه دوباره از سر بگیرند و این الآن به عهدۀ همۀ ماست که نگذاریم این پیش بیاید، که یک قضیه ای پیش بیاید که به هم بخورد اوضاع. نه، همه چیز سر جای خودش باشد، هر که هم بمیرد، هر که هم از بین برود، هر چی هم سر جای خودش باشد. این را باید حفظش بکنید و این مطلبی است که به نظر من مهم است هم برای وزارتخانه ها، هم برای سفرا، هم برای همه.
تکلیف سفرا و سفارتخانه ها
و شما هم که در خارج هستید البته یک قدری تکلیفتان مشکلتر از اینجاست. خوب، شما هر کدام هستید، در خارج که هستید، در بلاد اسلامی که هستید خوب، وضع آنها یک وضعی است که با ما خیلی [مطابق] نیست، امیدواریم که درست بشود آنجا هم. باید آنجاها شما وضعتان را جوری قرار بدهید که تحت تأثیر آنها واقع نشوید، هر که می آید آنها تحت تأثیر شما واقع بشوند، نه شما تحت تأثیر آنها. یعنی کسی که وارد اینجا می شود وقتی یک چیزی توی ذهنش بیاید که تأثیر کند در قلبش اینکه وضع خوب است این طوری باشد، نه آن طوری باشد. خوب است که نویسنده های اینجا این جوری باشند. محرّرین اینجا این جوری باشند ـ عرض می کنم ـ مستخدمین این طوری باشند، و رؤسا این طوری باشند. این طور به نظرشان بیاید که این وضع بهتر از آن وضع است که آنها دارند.
اگر این طور شد کم کم ان شاءالله نفوذ هم می کنید به آنها و انقلابتان هم صادر می شود. ما هم می خواهیم صادر به همین معنا بشود. ما می خواهیم سفرایمان در آنجا جوری عمل بکنند که سفرای آنجا، دولت آنجا تحت تأثیر واقع بشود و دولتمان کاری بکند که دولتهای دیگر تحت تأثیر واقع بشوند. و ملتمان کاری بکند که ملت های دیگر
صحیفه امامجلد 18صفحه 299
تحت تأثیر واقع بشوند. ومن امیدوارم که چون برای خدا شما، امیدوارم که برای خدا کار بکنید، این کار به دست شماها واقع بشود و به دست شما یک سنتی قرار داده بشود که شما شریک باشید در حسنات اشخاصی که بعدها می آیند. و این مسئلۀ مهمی است که ما خودمان زیر خاک باشیم و کسان دیگر کار بکنند، حسناتش را پای ما بنویسند. اگر شما یک سنت صحیحی بجا بگذارید وضع این طوری خواهد شد. ان شاءالله امیدوارم که همه موفق و مؤیّد و منصور باشید و به کارهای خودتان ادامه بدهید.
والسلام علیکم و رحمة الله
صحیفه امامجلد 18صفحه 300