سخنرانی
زمان: صبح 10 شهریور 1364 / 15 ذی الحجه 1405
مکان: تهران، جماران
موضوع: انتقاد از نحوۀ چاپ اخبار در مطبوعات
حضار: مسئولان روزنامه های کیهان، اطلاعات و جمهوری اسلامی
بسم الله الرحمن الرحیم
وظیفۀ مطبوعات در تشویق افراد به فعالیت
البته، من نسبت به همۀ مسائل مربوط به مطبوعات نمی توانم نظر بدهم. الآن آنچه مربوط به مسائل آخر است، این است که رادیو ـ تلویزیون و مطبوعات مال عموم است ـ چنانچه شما هم همین اعتقاد را دارید که عموم بر آنها حق دارند ـ از این جهت، من به سهم خود خیال دارم که راجع به من کم باشد، مگر در مواقع حساسی که لازم است که آن هم باید از ما سؤال شود که آیا مطلبی را باید نقل بکنند یا خیر. والاّ آنچه خوب است در رادیو ـ تلویزیون و مطبوعات باشد، آن است که برای کشور اثری داشته باشد. مثلاً اگر زارعی خوب زراعت کرد و زراعتش خوب بود، شما این شخص را به جای مقامات کشور در صفحۀ اول بگذارید و زیرش بنویسید این زارع چگونه بوده است، این منتشر بشود. و یا کارمندی خوب کار کرد، و یا اگر طبیبی عمل خوبی انجام داد، عکس او را در صفحۀ اول چاپ کنید و بنویسید که این عملش چطور بوده است. این باعث تشویق اطبا می شود و بیشتر دنبال کار می روند. یا مثلاً اگر کسی کشفی کرد، باید مفصل با عکس و مطلب باشد، یا اگر کسی سارقی را دستگیر نمود، و یا یک کشاورز و یا هنرمند و یا جراح، که متأسفانه نه اسمشان است و نه عکسشان، در حالی که اینها لایق اند تا در روزنامه ها مطرح شوند، خلاصه، باید اساس تشویق اشخاصی باشد [که] در این کشور فعالیت می کنند؛ اینها به این کشور حق دارند، به این روزنامه ها حق دارند، به رادیو ـ تلویزیون حق دارند، ولی ماها نسبت به آنها حقمان کم است. البته، آنچه من می گویم راجع به
صحیفه امامجلد 19صفحه 361
خودم است، به دیگران هیچ کاری ندارم، آنها اختیارش با شما و با خود آنهاست. من میل ندارم رادیو هر وقت باز می شود اسم من باشد، مدت هاست که از این جهت متنفرم، این کار غلطی است، به اندازۀ متعارف نسبت به همه خوب است، زیادی اش مضر است، این به ضرر مطبوعات است و مطبوعات را سبک می کند. اشخاص، شخصیت هایشان با خودشان است، این طور نیست که اگر اسمشان زیاد یا کم مطرح گردد، شخصیتشان زیاد یا کم شود. در ایران هرکس معلوم است چه جوری است. بنابراین، آنچه راجع به خودم می گویم این است که اگر قرار است عکس مرا بگذارید، به جای آن، عکس یک رعیت را بگذارید و زیرش بنویسید این رعیت چه کار مهمی کرده است.
مسئلۀ دیگر، عمده این است که تکرار نباشد. به عقیدۀ من این سه روزنامه با هم تفاهم کنند و مسائل را مختصرتر بنویسند، مفیدتر و کمتر بنویسند، طولانی و تکراری نباشد. مردم وقتی می خوانند استفاده کنند، احساس کنند مطلبی است. اینکه بگویند من هر روز به کی، چی گفتم، این تکراری است. آخر هر روز من یک مسئله ای را می گویم، و هی تکرار می کنند که فلانی چه گفت. این چه فایده ای دارد. اما در هر گوشۀ کشور اگر اتفاقی افتاده باشد، این خبر است و اخبار را برای مردم گفتن مفید است.
طرح انتقادات سالم در مطبوعات، نه انتقامگیری
مسئلۀ دیگر راجع به انتقاد، البته روزنامه ها باید مسائلی که پیش می آید را نظر کنند، یک وقت انتقاد است؛ یعنی انتقاد سالم است، این مفید است. یک وقت انتقام است، نه انتقاد، این نباید باشد، این با موازین جور در نمی آید.انسان چون با یکی خوب نیست، در مطبوعات او را بکوبد، کار درستی نیست. اما اگر کسی خلاف کرده است، باید او را نصیحت کرد، پرده دری نباشد، ولی انتقاد خوب است. باید در این امور خیلی ملاحظه بفرمایید تا مطبوعات مرکزی باشد برای استفادۀ عموم، و اینکه مردم بفهمند باید چه بکنند و باید چه بشود.
بیان اخبار مفید در مطبوعات
در مورد اخبار؛ اخبار روزنامه ها تکراری نباشد، آخر کی با کی ملاقات کرده، این چه
صحیفه امامجلد 19صفحه 362
خبر مهمی است؟ این اصلاً قابل نیست بگوییم خبر، تا بگوییم مهم! اینکه بگویید من هر روز با کی ملاقات و به او چه گفتم، این تکراری است. آخر هر روز من یک مسئله را می گویم، و هی تکرار می کنند که فلانی چه گفت، این چه فایده ای دارد؟ من راجع به خودم می گویم که عکس من مطلقاً در صفحۀ اول نباشد، همان طور که گفتم. گاهی لازم است که گفته شود، مثلاً فرض کنید بناست ریاست جمهوری معرفی شود، خوب، این مسئلۀ مهمی است و یا مثلاً هیأت دولت آمده است، خود این مسئله ای است، ولی هر چند وقت یک بار از این مسائل پیدا می شود. اما هر روز کی آمد این جا و من چی گفتم و چی شد و یا کی با کی ملاقات کرد، این چه اثر و فایده ای دارد؟
باید با اخبار مردم را تعلیم کرد و باید اخبار به صورتی باشد که مفید باشد، باید کاری شده باشد تا اخبار باشد. آن اشخاصی که در اطراف ایران زحمت می کشند، وقتی خبرشان را دادید تشویق می شوند. این طور نیست که همه لله ِ کار کنند و چه بنویسید و چه ننویسید، فرقی نکند. ما مکلفیم تا افراد را در هر رشته تشویق کنیم تا امثالشان زیاد شود. اگر مطلبی از این طبقه ها در روزنامه ها آمد، روزنامه ها آبروی خوبی پیدا می کنند. روزنامه ها مال طبقۀ سوم است، مال طبقۀ اول نیست و این هم نیست که همه اش مال حکومت باشد و از چیزهای حکومتی بنویسید، این صحیح نیست. به نظر من روزنامه ها برای همۀ مردم است و همۀ مردم در آن حق دارند و می شود گفت که گاهی جای دیگران غصب می شود، ـ البته بدان معنای غصب نه! ولی نظیر آن ـ این عرض من است.
البته از آقایان هم تشکر می کنم که مشغول کار ارزنده ای هستند. و امیدوارم که موفق باشند و کارها را با شایستگی عمل کنند و اغراض را کنار بگذارند و روی مصالح مملکت صحبت کنند. یک وقت این است که انسان می بیند افرادی خلاف می کنند، به او تنبه می دهد، آن هم با ملایمت و بدون اینکه آبروریزی باشد. انتقاد صحیح از دولت مانع ندارد، ولی انتقام و تضعیف نباید باشد ان شاءالله !
صحیفه امامجلد 19صفحه 363