فصل چهارم: سرّ تکبیرات افتتاحیه و رفع ید

‏‏فصل چهارم[ در سرّ تکبیرات افتتاحیّه و رفع ید است]‏

‏‏ ‏

‏‎     ‎‏پس، تو ای سالک الی الله و مجاهد فی سبیل الله چون اقامۀ صلب در‏‎ ‎‏محضر قرب نمودی و تخلیص نیت در پیشگاه عزت کردی و قلب خود را صفا ‏‎ ‎‏دادی و در زمرۀ اهل وفا داخل شدی، خود را مهیای دخول در باب کن و اجازۀ‏‎ ‎‏فتح ابواب طلب، و از منزل طبیعت حرکت کن و حجاب غلیظ آن را با تمسک‏‎ ‎‏به مقام کبریایی رفع کن و به پشت افکن و تکبیر گویان وارد حجاب دیگر شو و‏‎ ‎‏آن را رفع کن و به پشت سر افکن و تکبیر بگو و حجاب سوم را نیز مرتفع کن که‏‎ ‎‏به سر منزل باب القلب رسیدی، پس توقف کن و دعای مأثور بخوان: ‏‏اَللهمَّ‏‎ ‎‏اَنْتَ الْمَلِکُ الحَقُّ المُبین...‏‏ الخ.‏‎[1]‎

‏‏    ‏‏سلب مالکیت از غیر حقّ و حصر مطلق تصرفات را بر آن ذات مقدس‏‎ ‎‏نما که خود را رافع حجاب نشماری و لایق تکبیر حقّ ندانی، ‏‏فَاِنَّهُ اَکْبَرُ مِنْ اَنْ‏‎ ‎‏ ‏

‏
‏‎

‏‏     پس از تنزیه و تسبیح حقّ از ورود در حضرتش و تنزیه مقام مقدسش از‏‎ ‎‏توصیف، رفع حجاب سادس نما و تکبیر بگو؛ و اگر خود را لایق دیدی رفع‏‎ ‎‏حجاب هفتم کن، که لطیفۀ سابعه است، و الاّ توقف کن و باب احسان حقّ را‏‎ ‎‏بکوب و اعتراف به اسائۀ خود از روی قلب کن و بگو: ‏‏یٰا مُحْسِنُ قَدْ اَتٰاکَ‏‎ ‎‏الْمُسی ء.‏‎[4]‎‏ و ملتفت باش که در این کلام صادق باشی و حقیقتاً قَرعِ باب‏‎ ‎‏احسان کنی و الاّ بر حذر باش و از نفاق در محضر ذوالجلال بترس.‏

‏‏     و پس از آن، رفع حجاب سابع کن و آن را به پشت سر ‏‏[‏‏افکن‏‏]‏‏ به رفع ید، ‏‎ ‎‏و تکبیر احرام گو و خود را از غیرْ محروم دان که داخل حرم کبریا شدی، پس‏‎ ‎‏بگو: ‏‏وَجَّهْتُ وَجْهِیَ لِلَّذی فَطَرَ السَّمٰوٰاتِ وَ الاْرْض... ‏‏الخ.‏‏22‏

‏‏     ‏‏و بدانکه برای تو خطر عظیمی پیش آمده که آن، نفاق در اول عبادتْ در‏‎ ‎‏محضر عالم به سرّ و خفیات است. و اگر چون نویسندۀ محجوب از هر کمال و‏‎ ‎‏ ‏

‏
‏‎

‏‏     فَعَنِ الصّادِقِ، عَلَیْهِ السَّلاٰمُ:‏‏ اِذٰا کَبَّرْتَ فَاسْتَصْغِرْ مٰا بَیْنَ الْعُلاٰ وَ الثَّریٰ دُونَ‏‎ ‎‏کِبْرِیٰائِهِ؛ فَاِنَ الله اِذٰا اَطْلَعَ عَلیٰ قَلْبِ الْعَبْدِ وَ هُوَ یُکَبِّرُ وَ فی قَلْبِهِ عٰارِضٌ عَنْ حَقیقَةِ‏‎ ‎‏تَکْبیرِهِ قٰالَ: یٰا کٰاذِبُ، اَتَخْدَعُنی؟ وَ عِزَّتی وَ جَلاٰلی لاَحْرِ مَنَّکَ حَلاٰوَةَ ذِکْری وَ‏‎ ‎‏لَأحْجُبَنَّکَ عَنْ قُرْبی وَ الْمَسٰارَّةِ بِمُنٰاجٰاتی. فَاعْتَبِرْ اَنْتَ قَلْبَکَ حینَ صَلوٰتِکَ فَاِنْ کُنْتَ‏‎ ‎‏تَجِدُ حَلاٰوَتَهٰا وَ فی نَفْسِکَ سُرُورِهٰا وَ بَهْجَتَهٰا وَ قَلْبُکَ مَسْرُورٌ بِمُنٰاجٰاتِهِ مُلتذٌّ‏‎ ‎‏بِمُخٰاطَبٰاتِهِ، فَاعْلَمْ اَنَّهُ قَدْ صَدَّقَکَ فی تَکْبیرِکَ لَهُ؛ وَ اِلاّ فَقَدْ عَرَفْتَ مِنْ سَلْبِ لَذَّةِ‏‎ ‎‏المُنٰاجٰاةِ و حِرْمٰانِ حَلاٰوَةِ الْعِبٰادَةِ، اَنَّهُ دَلیلٌ عَلیٰ تَکْذیبِ الله لَکَ وَ طَرْدِکَ عَنْ‏‎ ‎‏بٰابِه.‏‎[6]‎‏ ‏

‏
‏‎

‏‏     و اشاره ای به بعض از آنچه شنیدی نموده است در حدیث شریف‏‎ ‎‏عَنِ الْعِلَلِ بِاِسْنٰادِهِ عَنْ هِشٰامِ الْحَکم عَنْ اَبی الْحَسَنِ موسی ‏‏عَلَیْهِماالسَّلاٰمُ‏‎ ‎‏قٰالَ: قُلْتُ: لاِیَّ عِلَّةٍ صٰارَالتَّکْبیرُ فِی الاْفْتِتٰاحِ سَبْعُ تَکْبیرٰاتٍ اَفْضَلَ؟ فَقٰالَ: یٰا‏‎ ‎‏هِشٰامُ، اِنَ الله خَلَقَ السَّمٰوٰاتِ سَبْعاً وَ الاَْرَضینَ سَبْعاً وَ الْحُجُبَ سَبْعاً؛ فَلَمّا اَسْریٰ‏‎ ‎‏ ‏

‏
‏‎

‏‎ ‎

‏‎

• )) «خداوندا، تویی پادشاهِ حقِّ آشکار...» بحارالانوار، ج 81، ص 206، «کتاب الصّلوة»، باب 37، حدیث 3.
• )) «او بزرگتر از آن است که به وصف درآید.» اصول کافی، ج 1، ص 159، «کتاب التّوحید»، «باب معانی الاسماء و اشتقاقها»، حدیث 8 و 9. بحارالانوار، ج 81، ص 366، «کتاب الصّلوة»، باب 44، حدیث 20.
• )) «سرم به فرمان تو (رو به تو دارم) و سعادت از تو است؛ خیر به دست تو است و شرّ (را) بسوی تو (راه) نیست...». بحارالانوار، ج 81، ص 206، «کتاب الصلوة» باب 37، حدیث 3.
• )) «ای نیکویی کننده، بدکار به سوی تو آمده است.» بحارالانوار، ج 81، ص 375، «کتاب الصّلوة»، باب 22، حدیث 29. فلاح السائل، ص 155. مستدرک الوسائل، «کتاب الصّلوة»، «ابواب تکبیرة الاحرام»، «باب استحباب تفریق التکبیرات»، حدیث 6.
• )) «همانا نماز من، عباداتم، زندگیم و مرگم برای خدا، پروردگار دو عالم است.» (انعام/ 162)  
• )) «از امام صادق علیه السلام روایت شده که فرمود: چون تکبیر (نماز) گفتی، آنچه را مابین آسمان و زمین است در مقابل کبریاء خدا کوچک و ناچیز شمار که اگر خداوند بر قلب بنده، زمانی که تکبیر می گوید، بنگرد و در دل او چیزی باشد که از حقیقت معنای تکبیر بازش می دارد، به او می گوید: "ای دروغگو آیا مرا می فریبی؟ به عزّت و جلالم سوگند که از شیرینی یاد خود محرومت کنم و از قرب به خود و شادمانی مناجاتم محجوبت سازم." پس به هنگام نمازگزاردنت دل خود را بیازما، اگر شیرینی نماز را و در (عمق) جانْ سرور و بهجت (حاصل از) آن را می یابی و دلت از راز و نیاز با او شادمان است و از گفتگو با او لذت می برد، بدان که خداوند تو را در تکبیری که بر زبان رانده ای تصدیق فرموده است؛ وگرنه، دانسته ای که فقدان لذت و مناجات و محرومیت از شیرینی عبادت دلیل بر این است که خدا تو را در تکبیرت دروغگو دانسته و از درگاه خود رانده است.» مصباح الشّریعة، باب 13. بحارالانوار، ج 81، ص 230، «کتاب الصّلوة»، باب 38، حدیث 3.
• )) «همانا زمان وعدۀ دیدار پروردگار کامل گشت.» (برگرفته از آیۀ 142 سورۀ اعراف).
• )) «پس چون شب او را فرا گرفت...». (انعام/ 76)
• )) «از کتاب علل الشّرائع به سندی که آورده، از هشام بن حکم روایت کرد که از ابوالحسن موسی بن جعفر علیهماالسلام پرسیدم: "چرا در افتتاح نماز (گفتن) هفت تکبیر دارای فضیلت بیشتر شده است؟" فرمود: "ای هشام، خداوند آسمانها را هفت، زمینها را هفت و حجابها را هفتگانه آفرید؛ پس چون پیامبر صلی الله علیه و آله را به معراج برد و قرب او به پروردگارش به اندازۀ فاصله دو کمان یا نزدیکتر شد، یک حجاب از حجابهایش برداشته شد؛ رسول الله صلّی الله علیه و آله تکبیر گفت و آغاز نمود به گفتن کلمات افتتاحیۀ نماز؛ پس چون حجاب دوم برایش برداشته شد، تکبیر گفت؛ و به همین منوال (گذشت) تا به هفت حجاب رسید؛ پس آن جناب هفت تکبیر گفت. بدین علت برای افتتاح نماز هفت تکبیر گفته می شود".» علل الشّرائع، ص 332، باب 30، حدیث 4.
• )) اشاره است به مفاد آیات 76 تا 79 سورۀ انعام.
• )) «پس چون از تکبیر و افتتاح نماز فارغ گشت، خداوند عزّوجلّ فرمود: "اینک به من رسیدی پس نام مرا ببر".» حدیث ادامه دارد. علل الشّرائع، ص 312، باب 1، حدیث 1.