کافِی بِاسنادِهِ عَن ابِی عَبدِاللّهِ ـ عَلَیهِ السَّلامُ ـ قالَ: «رَاسُ طاعَةِ الله الصَّبرُ وَ الرِّضا عَنِ الله فِیما احَبَّ العَبدُ او کَرِهَ؛ وَ لایَرضی عَبدٌ عَنِ الله فِیما احَبَّ او کَرِهَ، الاّ کانَ خَیرَاً لَهُ فِیما احَبَّ او کَرِهَ».
وَ عَن ابِی عَبدِاللّهِ ـ عَلَیهِ السَّلامُ ـ قالَ: «انَّ اعلَمَ النّاسِ بِالله ارضاهُم بِقَضاءِ الله تَعالی».
وَ عَنهُ قالَ: «قالَ الله تَعالی: عَبدِیَ المُومِنَ لا اصرِفُهُ فِی شَیءٍ الاّ جَعَلتُهُ خَیراً لَهُ، فَلیَرضَ بِقَضائِی وَ لیَصبِر عَلی بَلائِی وَ لیَشکُر نَعمائِی اکتُبهُ ـ یا مُحَمَّدُ
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه 175
ـ مِنَ الصِّدِّیقِینَ عِندِی».
معلوم می شود که مقام صدیقین که از اعلا مراتب مقامات انسانیه است، به رضا و صبر و شکر حاصل شود، و معلوم است مقام رضا ارفع از آن دو مقام است.
وَ عَنهُ ـ عَلَیهِ السَّلامُ ـ قالَ: «لَم یَکُن رَسُولُ الله ـ صَلَّی الله عَلَیهِ وَ آلِهِ ـ یَقُولُ لِشَیءٍ قَد مَضی: لَو کانَ غَیرُهُ!».
وَ قَد حُکِیَ عَن عَمّار ـ رَضِیَ اللّهُ عَنهُ ـ انَّهُ قالَ فِی صفَّین:
«اللهمَّ انَّکَ تَعلَمُ انِّی لَو اعلَمُ انَّ رِضاکَ فِی ان اقذِفَ بِنَفسِی هذا البَحرَ لَفَعَلتُ. اللهمَّ انَّکَ تَعلَمُ انِّی لَو اعلَمُ انَّ رِضاکَ فِی ان اضَعَ ظَبَّةَ سَیفِی فی بَطنِی ثُمَّ انحَنِی عَلَیهِ حَتَّی یَخرُجَ مِن ظَهرِی لَفَعَلتُ. اللهمَّ انّی اعلَمُ مِمّا عَلَّمتَنِی انَّی لا اعمَلُ عَمَلاً الیَومَ هذا هُوَ ارضی لَکَ مِن جِهادِ هولاءِ الفاسِقینَ».
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه 176
و این مقام، مقام تحصیل رضای حق است، و ممکن است غیر از مقام رضا باشد، و ممکن است مقام رضای عبد یا فنای رضای عبد در رضای حق باشد.
و در حدیث وارد است که حضرت موسی ـ علی نبیّنا و آله و علیه السلام ـ عرض کرد به خدای تعالی که: به من ارائه بده محبوبترین مخلوق خود را و عابدترین بندگان خود را. خداوند امرش فرمود که به سوی قریه ای رود که در ساحل دریا است، که در آن مکان که اسم برده شد، او را می یابد.
چون به آن مکان رسید، برخورد به یک مرد زمینگیر دارای جذام و برصی که تسبیح می کرد خدای تعالی را. حضرت موسی به جبرئیل گفت: کجا است آن مردی که از خداوند سوال کردم به من ارائه دهد؟ جبرئیل گفت: یا کَلِیمَ الله! آن مرد همین است. فرمود: ای جبرئیل، من دوست داشتم که او را ببینم در صورتی که بسیار روزه و نماز به جا آورد. جبرئیل گفت: این شخص محبوبتر است پیش خدا و عابدتر است از بسیار روزه گیر و نماز کن. اکنون امر نمودم که چشمان او کور شود، گوش کن چه می گوید! پس جبرائیل اشاره فرمود به چشمهای او، پس فرو ریخت چشمان او به رخسارش.
چون چنین شد، گفت: خداوندا! مرا برخودار فرمودی از چشمان تا هر وقت خواستی، و مسلوب فرمودی از من آنها را هر وقت خواستی، و باقی گذاشتی برای من در خودت طول امل، یا بارُّ یا وَصُولُ!
موسی ـ علیه السلام ـ به او فرمود: ای بندۀ خدا، من مردی هستم که دعایم اجابت می شود. اگر دوست داشته باشی دعا کنم خداوند اعضای تو را به تو رد فرماید، و علتهای تو را شفا مرحمت کند. گفت: هیچ یک از اینان را که گفتی نمی خواهم. آنچه خداوند بخواهد برای من، پیش من محبوتر است از آنچه
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه 177
خودم برای خودم می خواهم.
پس موسی ـ علیه السلام ـ فرمود که: شنیدم می گفتی به حق تعالی «یا بارّ یا وَصول». این «برّ» و «وصله» چیست؟ گفت: در این شهر کسی نیست که او را بشناسد یا عبادت کند غیر از من. موسی تعجب فرمود و گفت: این شخص عابدترین اهل دنیا است. انتهی.
آری، آنان که از جذوۀ محبت الهی بهره دارند، و از نور معارف قلبشان متنور است، همیشه با حق دلخوش و با رضای او مانوسند. آنها مثل ما در ظلمت دنیا فرو نرفتند، و از لذات و شهوات دار فانی منفعل نشدند. آنها شطر قلوبشان به حق و اسماء و صفات او مفتوح است، و از دیگران دل خود را بسته و چشم خود را پوشیده اند.
عزیزا! خدای تعالی قضای خود را اجرا خواهد فرمود؛ چه ما سخطناک باشیم به آن یا خوش بین و خشنود، تقدیرات الهیه بسته به خشنودی و سخط ما نیست. آنچه برای ما می ماند از سخطناکی و غضب، نقص مقام و سلب درجات و سقوط از نظر اولیاء و ملکوتییّن و سلب ایمان از قلوب است؛ چنانچه در روایات است از حضرت صادق که: چگونه مومن، مومن می باشد در صورتی که سخطناک است از قسمتش، و تحقیر می کند منزلت خویش را با آن که خداوند حاکم بر او است.
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه 178
و در روایت است که به حضرت صادق عرض شد: به چه چیز معلوم می شود که مومن، مومن است؟ فرمود: به تسلیم از برای خدا و رضا به آنچه وارد شود بر او از سرور و سخط.
وَ عَن ابِی جَعفَرٍ ـ عَلَیهِ السَّلامُ ـ قالَ: «احَقُّ خَلقِ الله ان یُسَلِّمَ لِما قَضَی الله ـ عَزَّوَجَلَّ ـ . مَن عَرَفَ الله تَعالی، وَ مَن رَضِیَ بِالقَضاءِ، اتَی عَلَیهِ القَضاءُ وَ عَظَّمَ الله اجرَهُ، وَ مَن سَخِطَ القَضاءَ، مَضی عَلَیهِ القَضاءُ وَ احبَطَ الله اجرَهُ».
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه 179
کتابشرح حدیث جنود عقل و جهلصفحه 180