فصل چهارم [در بیان آنکه رغبت به دنیا موجب احتجاب از حق است]

‏‏بدان که رغبت به دنیا، موجب احتجاب از حق و بازماندن از سلوک الی اللّٰه‏‎ ‎‏است، و مقصود از دنیا، هر چیزی است که انسان را از حق تعالیٰ به خود مشغول‏‎ ‎‏کند. و چون این معنی در عالم ملک بیشتر تحقق دارد، این اسم احق است از‏‎ ‎‏برای آن. و اشارۀ به این معنی است همین حدیث ‏‏مصباح الشریعه‏‏ که زهد را تعبیر‏‎ ‎‏فرماید به ترک هر چیزی که انسان را از حق تعالیٰ مشغول کند و غافل نماید.‏

‏‏و اهل معرفت، حجب نورانیّه و ظلمانیّه را ـ که در حدیث است که از برای‏‎ ‎‏خدای تعالیٰ هفتاد هزار حجاب از نور است و هفتاد هزار حجاب از ظلمت‏‎[1]‎‏ ـ‏‎ ‎‏به وجود اشیاء و عوالم و تعیّن آنها تفسیر فرمودند‏‎[2]‎‏؛ چه که اشتغال به هر یک،‏‎ ‎‏انسان را از وجه جمالِ جمیل محروم و محجوب نماید. و گاهی ازاین حجب‏‎ ‎‏کثیره به حسب کلیّات به هفت حجاب تعبیر شده، چنانچه در احادیث شریفه‏‎ ‎‏وارد است.‏

‏
‏‎

‏‏از ‏‏علل ‏‏به سند خود از ‏‏هشام بن الحکم‏‏ نقل نموده که گفت: به حضرت ابی‏‎ ‎‏الحسن موسی ‏‏ـ علیه السلام ـ گفتم: به چه علّت در افتتاح نماز، هفت تکبیر افضل‏‎ ‎‏شده است؟ فرمود: «ای ‏‏هشام!‏‏ همانا خلق آسمانها هفت است و زمینها هفت‏‎ ‎‏است و حجابها هفت است، پس چون سیر داده شد در شب معراج پیغمبر، و‏‎ ‎‏گردید نزدیک به پروردگار خود کَـ ‏‏«‏‏قَابَ قَوْسَیْنِ أوْ أدْنیٰ‏‏»‏‏، رفع شد از برای او‏‎ ‎‏حجابی از حجب حق، پس تکبیر گفت رسول خدا و بنا کرد کلماتی را که در‏‎ ‎‏افتتاح است گفتن. پس چون رفع حجاب دوّم شد، تکبیر گفت. پس لازالَ چنین‏‎ ‎‏بود، تا به هفت حجاب رسید و هفت تکبیر گفت. و از این جهت است که در‏‎ ‎‏نماز برای افتتاح، هفت تکبیر گفته شود».‏‎[4]‎

‏‏در هر صورت، وجود هر موجود یا عالم حجابی است، و تعیّن آن نیز‏‎ ‎‏حجابی است. و این حجب انسان را از جمال محبوب بازدارد و دلبستگی به هر‏‎ ‎‏چه که غیر حق است، خار طریق سلوک الی اللّٰه است. پس سالک الی اللّٰه و‏‎ ‎‏طالب وصول به لقاء اللّٰه و صعود به معارج معارف الهیّه، این خار طریق را باید با‏‎ ‎‏ریاضت شرعی از بین بردارد. و با دلبستگی و علاقه مندی به غیر حق و تبعیت از‏‎ ‎
‏‎

‏‏تو خود حجاب خودی ‏‏حافظ‏‏ از میان برخیز‏‎[5]‎

‏‏ ‏

‏‏بینی و بینک «إنّیّی» یُنازِعُنی‏‏                                ‏‏فارفعْ بلُطفِکَ «إنّیّی» مِنَ البیْنِ‏‎[6]‎

‏ ‏

‏‏تفصیل این اجمال عجالتاً با این حال مناسب نیست.‏

‏‎ ‎

‏‎

• )) بحار الأنوار، ج 55، ص 44، کتاب السماءِ و العالم، باب الحُجُب و الأستار (5)، ح 12 و ص 45، ذیل ح 13.
• )) نگاه کنید به: أنوار جَلّیه، مولیٰ عبداللّٰه زنوزی ره، ص 360.
• )) متن حدیث امام صادق ـ علیه السلام ـ این است: «إنَّ السُّجُودَ عَلی تُرْبَةِ أبِی عَبْدِ الله ـ عَلَیْهِ السَّلامُ ـ یَخْرُقُ الْحُجُبَ السَّبْعَ». (وسائل الشیعة، ج 5، ص 366، کتاب الصَّلاٰة، باب 16 از أبواب مٰا یسجد علیه، ح 3).
• )) وسائل الشیعة، ج 6، ص 23، کتاب الصَّلاة، باب 7 از أبواب تکبیرة الإحرام، ح 7؛ علل الشرائع، شیخ صدوق(ره)، ج 2، ص 333، ح 4.
• )) تمام بیت این است:میان عاشق و معشوق، هیچ حائل نیست          تو خود حجاب خودی حافظ از میان برخیز (دیوان حافظ، تصحیح انجوی شیرازی، ص 301).
• )) میان من و تو، إنیّت من با من در نزاع است، پس به لطف خودت، إنیّت مرا از میان بردار. (دیوان حلاّج، ص 90).