نامه
زمان: اواخر سال 1356 ه . ش. / اوایل سال 1398 ه . ق .
مکان: نجف
موضوع: اوضاع حوزه های علمیه
مخاطب: مطهری، مرتضی ـ تهران
بسمه تعالی
پس از اهدای سلام و تحیت؛ مرقوم شریف واصل، سلامت و توفیق جنابعالی را خواستارم. مطالبی که مرقوم شده است بسیاری از آن مورد نظر بوده و هست. امید است توفیق پیدا شود که از مفاسد جلوگیری شود. اینکه من از دور بودن شما از حوزۀ قم و همین طور دور بودن بعضی آقایان که خوب بود در این اوضاع آشفته و هرج و مرجْ حوزه های ما از آنها استفاده کنند، من ناراحتیم برای همین مفاسد منتظره است. اشخاصی را که اسم برده اید این مشکل را حل نمی کنند، اگر بر مشکل به واسطۀ دخالت بعض از آنها که طبقۀ جوان از امثال آنها ناراحت هستند اضافه نکنند. قضیۀ شورا و اجتماع ارباب حل و عقد نیز عقده ای را حل نمی کند بلکه چنین اجتماعی محقق نخواهد شد؛ من تجربه بلکه تجربه ها دارم. آنچه در رأس مفاسد است همان امر سوم است که اشاره کرده اید که حوزه از درون تهدید می شود، باید آن علاج شود و علاجی [نیست] جز آنکه شخصیتهایی که مورد قبول باشند و از حیث معلومات قابل عرضه باشند در حوزه ها باشند و آنها ابتکار را به دست گیرند. شما برای انتخاب این اشخاص بهتر خبره هستید و می توانید اشخاصی را پیدا کنید که ـ ولو به نحو نوبت ـ تمام ایام، حوزه را اشغال کنند و بتدریج در روحیۀ جوانها مؤثر شوند.
من در نامه ای که اخیراً در جواب «اتحادیۀ انجمنهای اسلامی در اروپا» نوشته ام
صحیفه امامجلد 3صفحه 328
ـ به طور تفصیل ـ مسائل اصلیه را توضیح دادم و راه را نشان دادم و مفاسد این عقیدۀ فاسده را که علوم دینیه بلکه فرهنگ جدید نیز بیفایده است تذکر داده ام و شاید اگر مجالی پیدا شد ضمن پیامی به حوزۀ قم تفصیل دهم؛ لکن تذکر تنها کافی نیست و باید عملاً این انحرافات را جلوگیری کرد و آن به همت شخصیتها، که از آن جمله شما هستید، باید انجام گیرد.
حضرات آقایان هم که بحمدالله تنبه پیدا کرده اند و مسیر خود را قدری عوض کرده اند، امید است که مورد توجه طبقات قرار گیرند و اختلافات و تفرقه ها از بین برود یا لااقل تخفیف پیدا کند.
صحیفه امامجلد 3صفحه 329