سخنرانی
زمان: صبح 23 اسفند 1365 / 13 رجب 1407
مکان: تهران، جماران
موضوع: ابعاد و جامعیت شخصیت حضرت امیر(ع) و تکلیف جمهوری اسلامی در قبال مخالفتهای دشمنان
مناسبت: میلاد حضرت علی(ع)
حضار: رئیس جمهور، رئیس مجلس، رئیس دیوانعالی کشور، امام جمعه و استاندار اصفهان و جمع کثیری از اقشار مختلف مردم و مقامات لشکری و کشوری
بسم الله الرحمن الرحیم
علی (ع) جامع جمیع صفات متضاده
من این عید سعید را به همۀ مسلمین جهان و به ملت بزرگ خودمان و به همۀ مظلومان در طول تاریخ تبریک عرض می کنم. امیدوارم خداوند در سایۀ عنایات حضرت ولی عصر و جد بزرگوارش حضرت رسول و حضرت امیر ـ سلام الله علیهما ـ این مملکت و ممالک اسلامی از شرّ اشرار مصون باشد.
دربارۀ حضرت امیر ـ سلام الله علیه ـ این قدر گفته شده است و نوشته شده است و باز هم حقش ادا نشده است؛ یعنی، این معجزه الهی تا کنون معلوم نشده است که چه شخصیتی است. همۀ طوایف مختلفی که در اسلام هستند و خصوصاً در شیعه مذهبها، این حضرت را به خودشان نسبت می دهند. عرفا، حکما، فقها، فلاسفه و اقشار مختلفه حتی دراویش، صوفیه و حتی کسانی که به اسلام اعتقاد ندارند از کلمات ایشان استشهاد می کنند. آن وقت که من عراق بودم که حزب عفلقی ای که اصلاً اعتقاد به اسلام ندارد، بلکه مضاد با اوست، مع ذلک، کلمات ایشان را در دیوارها برش استشهاد می کردند و هر کسی به یک نحو از ایشان اسم می برد. در زورخانه ها به عنوان یک پهلوان، در جنگها به عنوان یک جنگنده، در مدارس به عنوان یک ارزشمند فقیه و در هر جایی که ملاحظه می کنید به نظر هر یک و هر طایفه ای حضرت یک وضعی دارد و همۀ آنها، او را از
صحیفه امامجلد 20صفحه 222
خودشان می دانند، الاّ البته بعضی که اصلاً اعتقاد به اسلام ندارند، لکن مع ذلک، آنی که باید باشد این معما حل نشده است و نخواهد شد. این موجود یک اعجازی است که نمی شود در اطراف او آنچه هست صحبت کرد، هر کس به اندازۀ فهم خودش و به اندازۀ نظری که دارد در این باب صحبت کرده است و حضرت غیر از این معانی است؛ یعنی، ما نمی توانیم برسیم به آن جایی که بتوانیم از ایشان به آن جور که هستند مدح کنیم. آن صفات متضاده که در اشخاص نمی شود باشد، در ایشان هست. از همین جهت است که این صفات متضاده که هست، اینکه هر کسی یک طرفش را گرفته است و خیال می کند که ایشان او است. کسی که عارف مسلک است و در رأس عرفای عالم واقع شده است، این آدم در حکومت دخالت دارد، در صورتی که عرفای معروف اصلاً کناره گیری می کردند. کسی که در جنگها آن طور فعالیت داشته است مع ذلک، در زهد و تقوا و کناره گیری از خلق آن طور بوده است. چون ابعاد مختلف درش بوده است، هر کسی یک بعدی از او را گرفته است و خیال کرده است که بعد واقعی این است و تا کنون آن بعدی که ایشان دارند، آن بعد معنوی ای که ایشان دارند برای کسی کشف نشده است مگر برای اشخاصی که همطراز او هستند. از این جهت، دربارۀ ایشان صحبت کردن از هر ترتیبی که باشد، همۀ این چیزها را دارد، لکن آنچه هست نمی شود صحبت کرد، نمی توانیم ما صحبت کنیم و لهذا، باید غمض عین کنیم از صحبت دربارۀ ایشان و از ایشان بخواهیم که ما را هدایت کند و به آن راهی که ایشان هستند، ما لااقل به بعضی اش برسیم.
مکلف بودن به جلوگیری از ایجاد اختلافات
اما راجع به مسائلی که مناسب است در این روز گفتن، من کمی اش را عرض می کنم. ما الآن گرفتاریهای زیادی داریم که همه می دانید و می دانید که همۀ قدرتهایی که هستند با ما مخالف اند؛ یعنی، قدرتها دست به هم داده اند تا اسلام را که می بینند در اینجاها یک نمونه ای ازش پیدا شده است، بکوبند و نگذارند که اسلام سربلند کند. ما تکلیفمان چی
صحیفه امامجلد 20صفحه 223
هست؟ در این حالی که همه با ما مخالف اند، همه می خواهند همۀ ما را از بین ببرند، می خواهند ما را برگردانند به آن حالی که یک نفر ـ فرض کنید که ـ سفیر یا مادون سفیر یک کشوری بتواند همۀ اوضاع ایران را به هم بزند، ما را می خواهند به آن حال برگردانند، تکلیف ما در این وقت چی است؟ خدا برای [ما] چه راهی معین کرده؟ باز ما باید بنشینیم با هم مختلف باشیم؟ باز با هم نزاع کنیم؟ حالا من اینکه می گویم نزاع، نه این که نزاعی هست ولیکن باید جلوگیری کنیم که مبادا باشد. حالا فردا رسانه های گروهی نگویند که فلانی گفته است که نزاع هست و الآن در ایران جنگ است.
یکی از اموری که درصددند که همیشه دامن به آن بزنند، همین که در داخل ایران نزاع سر قدرت است. اینها باز نشناختند اسلام را، نشناختند ایران را، نشناختند متصدیان امور در ایران را. خیال می کنند که یک دسته آن طرف ایستادند، یک دسته هم این طرف ایستادند، همه دارند تو سر هم می زنند که آن یکی می خواهد قدرت را برای خودش، این یکی می خواهد قدرت را برای خودش. این برای این است که نظر، نظر مادی است. وقتی نظر، نظر مادی شد همین طورها هست. اگر ـ خدای نخواسته ـ نظر مادی در بین ماها حاصل بشود و ما نسیان کنیم خدای تبارک و تعالی را به توجه به دنیا و مقامات، لاعلاج خواهد شد اختلاف.
دنیاطلبی سرمنشأ اختلافات
کسانی که توجه به دنیا دارند، نمی شود اختلاف نداشته باشند، هر کسی برای خودش می خواهد. آنهایی که اختلاف ندارند، آنهایی هستند که به دنیا اعتنا ندارند، آنهایی هستند که ارزشها را بهش توجه دارند، آنها بینشان اختلاف واقع نمی شود. اگر همۀ انبیا جمع بشوند و همۀ اولیا جمع بشوند، با هم اختلاف نمی کنند، یک کلمه اختلاف ندارند، لکن اگر دو تا کدخدا در یک ده باشد اختلاف پیدا می کند. اگر دو عالم باشد ـ روحانی واقعاً ـ صد عالم روحانی باشد، ممکن نیست با هم اختلاف داشته باشند. اما اگر دو عالم باشد یا دو صورت عالم باشد که بخواهد دکان درست کند برای خودش، شکی نیست که
صحیفه امامجلد 20صفحه 224
با عالم دیگری که باز آن هم همین جور است اختلاف پیدا می شود. و همین طور چنانچه سران یک کشوری برای خدا کار بکنند، اینها اختلاف نخواهند پیدا کرد و باید توجه کنند که گمان نکنند که مأمون اند از این که به راه ابلیس بروند. هیچ امری یکدفعه نمی شود، بتدریج، یک قدم یک قدم انسان را می کشانند به جهنم. از ابتدا نمی آید نفس اماره انسان بگوید بیا برو جهنم، یا ابلیس بگوید بیا برو جهنم، یا نفس اماره بگوید یاالله پا شویم دعوا راه بیندازیم، نخیر؛ ابتدائاً، از اول شروع می شود یک قدم جلو می رود، آدم ازش غفلت می کند، تبعیت می کند، یک قدم دیگر جلو می رود، یک وقت می بیند که سر از این بیرون آورد که با هم دارند اختلاف می کنند.
آیا تکلیف ما این نیست که جلوی این اختلافات را بگیریم؟ تکلیف شرعی ما، تکلیف عقلی ما، تکلیف وجدانی ما این نیست که نگذاریم یک وقت ـ خدای نخواسته ـ بین اقشار اختلاف پیدا بشود؟ او به این است که هواهای نفسانی کم بشود، غیر از این راهی ندارد. اگر هواهای نفسانی در کار باشد، این منجر به اختلاف می شود، ولو اینکه هر مقدار هم یک نفری آدمی باشد که به ظواهر خیلی اعتقاد داشته باشد و خیلی هم دنبال ظواهر باشد، لکن وقتی که در قلبش هوای نفسانی باشد قهراً آن هوای نفسانی او را دنبال می کند. این هوای نفسانی در همه هست، تعرضش نمی شود کرد، لکن بعضیها مهار می کنند و بعضیها مهار نمی کنند. اینکه می گویم در همه، یعنی همۀ مردم متعارف نه اولیای خدا.
ما باید فکر این معنا باشیم که در این کشور یک وقت ـ خدای نخواسته ـ بتدریج اختلاف واقع نشود. همه پشتیبان هم باشیم. بنابراین، دندان روی جگر بگذاریم و هوای نفسانی را زیر پا بگذاریم و با هم خوب بشویم. اگر در قلب هم یک چیزی هست که الان نمی تواند یک آدمی جلویش را بگیرد، ولی در عمل قدرت دارد به اینکه جلویش را بگیرد، جلویش را بگیرد. امروز تأیید همۀ قشرها بر همۀ ما لازم است؛ ما باید از مجلس طرفداری بکنیم، مجلس هم باید از همۀ ملت طرفداری بکند؛ ما باید طرفدار دولت باشیم، دولت هم باید به ملت خدمت بکند. ما باید از همۀ قوایی که الآن هستند تبعیت
صحیفه امامجلد 20صفحه 225
کنیم به اندازه ای که باید بکنیم و پشتیبانی کنیم ازشان به اندازه ای که باید بکنیم، آنها هم باید از هم پشتیبانی بکنند. یک دسته بیایند بخواهند یک طرف بکشند، یک دسته هم یک طرف دیگر بکشند ـ در حالی که نیست الآن، این طور دارند می گویند ـ اگر خدای نخواسته ـ یک جرقه ای پیدا بشود، دنیا این را بزرگ خواهد کرد تا آنجایی که بگویند ایران الآن دیگر هیچ چیز درش نیست.
الآن شما ملاحظه می کنید که رسانه های گروهی تمام چیزهایی که در ایران، چیزهای خوبی که در ایران هست، اگر صحبت کنند به طور برق آسا ازش می گذرند و تهمت می زنند و سر آن تهمت ایستادگی می کنند. جنگ واقع می شود، می بینید که الآن پیروزیهای بزرگ واقع شده است، این را همچو می برندش و همین طور کنارش می گذارند؛ اول که اصل را ذکر نمی کنند، بعد هم [می گویند که کسی] این را گفت، آن هم او را گفت و تا حالا تأییدی ازش نشده! خبرگزاریهایشان می آیند اینجا، آنهایی که اغراض دارند یک چیزی انبار می کنند و می فرستند آنجا و آنها هم می دانند که اینها انبار کردند و فرستاده اند، مع ذلک، می گویند که «ایران چه شده، چه شده، چه شده، دلیل ما آن کسی است که مخالف با ایران هست، آن مخالف با ایران این طوری گفته، درست است لابد». برای این است که دنبال این هستند که یک چیزی از ما پیدا کنند و بزرگش کنند و ما را در داخل به هم بریزند.
عقل ما و دیانت ما و اسلام و همه چیز اقتضا می کند که حالا وقتی بنا شد که همه با ما بدند، با هم خوب بشویم، طرفدار هم باشیم؛ ارتش طرفدار سپاه باشد، سپاه طرفدار ارتش باشد و همۀ ارگانها طرفدار هم باشند. این نخواهد ارتش را از بین ببرد، آن نخواهد سپاه را از بین ببرد، آن نخواهد دولت را از بین ببرد، آن نخواهد قوۀ قضایی را از بین ببرد، همه باید با هم باشند.
این یک تکلیف الهی ـ شرعی است به عهدۀ ما و به عهدۀ همه ملت. البته در موقع اگر ـ خدای نخواسته ـ یک وقت ما ببینیم که می خواهد یک همچو چیزی واقع بشود، تکلیف شرعی مان این است که با هر ترتیبی که می شود جلویش را بگیریم ولو به افشا
صحیفه امامجلد 20صفحه 226
کردن، ولو به این که یک نفری را قربانی کنیم برای یک ملت، یک دسته ای را قربانی کنیم برای یک ملت.
من دارم به شما آقایان عرض می کنم، همه توجه به این داشته باشید که دنبال اختلاف نروید. فردا ممکن است که انتخابات پیش بیاید، خوب، در موقع انتخابات البته صحبتها خواهد شد، دنبال این نروید که به هوای نفسانی خودتان برای خودتان درست کنید. می خواهد یک قضیه ای واقع بشود در ایران، دنبال این نباشید که به نفع من باشد، آن یکی بگوید به نفع من باشد، این مبدأ اختلاف است. انبیا و اولیا و کسانی که وارسته از دنیا هستند، این معانی را ندارند. شما هم اگر تبعیت از انبیا دارید، تبعیت از امیرالمؤمنین ـ سلام الله علیه ـ دارید، باید این معنا را نداشته باشید. امیرالمؤمنین ـ سلام الله علیه ـ تمام دنیا پیشش هیچ بوده.
من گاهی فکر می کردم که حضرت امیر و همین طور در بین انبیا هم همین طور، در بین ائمه هم همین طور گاهی از خودشان تعریف می کنند، این چیه؟ این مبدأش همانی است که خدای تبارک و تعالی به آدم گفت، وادارش کرد به اینکه آن اسمایی را که خدا به او تعلیم کرده است، امر بهش کرد که باید بگویی. اگر این امر را نکرده بود آدم نمی گفت. اینها مأمورند که چون مقام، مقام بزرگی است به مردم معرفی کنند این مقام را برای تبعیت مردم، نه برای اینکه می خواهند خودشان را چه بکنند. حضرت امیر که در بسیاری از جاها از خودش تعریف می کند که من اعتنای به دنیا ندارم، او مأمور است این را بگوید، بهش هم سخت است این. انبیای دیگر هم که از خودشان یک چیزی صحبت می کردند برای اینکه این راه هدایت بوده است، نه برای اینکه برای خودشان بوده؛ راه هدایت به عالم غیب بوده. مثل یک طبیبی که هیچ هوای نفس ندارد، لکن می بیند که اگر طب خودش را نشان ندهد مردم به مرض می افتند، به یک مرضی می افتند، این مجبور می شود در عین حالی که نمی خواهد از خودش تعریف کند، از طب خودش یا اینکه من متخصص در این امرم، تعریف کند.
دو جور تعریف داریم: یک وقت این است که آدم تعریف می کند می خواهد
صحیفه امامجلد 20صفحه 227
خودش را نشان بدهد، این ابلیس است. یک وقت از خودش تعریف می کند برای اینکه هدایت کند دیگران را، این نفس رحمن است. حضرت امیر که می فرماید که من، قسم می خورد به این که اگر همۀ دنیا و چه را به من بدهند، من ظلم حتی به آن طور نمی کنم، این وادار شده است از طرف خدای تبارک و تعالی به اینکه این را بگوید تا مقام معلوم بشود، مردم تبعیت کنند، مثل همان طبیب می ماند. نمی خواهد خودنمایی کند مثل امثال ماها که اگر ـ فرض کنید ـ یک شعری بلد هستیم می خواهیم خودنمایی کنیم که من آنم که شعر گفتم، اگر یک درسی خواندیم خودنمایی کنیم که من آنم که درس خواندم. او می خواهد هدایت کند مردم را به راهی که غیر از این نمی شود و لهذا، در عین حالی که برایش مشکل است، می گوید.
رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ در عینی که برایش مشکل بود که حضرت امیر را معرفی کند و راه هدایت را به مردم بگوید، برای اینکه می دید ممکن است یک وقت اختلاف بشود، مع ذلک، خدا الزامش کرد که باید بگویی، اگر نگویی کاری نکردی، اینها الزامی است. اینکه در لسان ائمه می بینید که از خودشان تعریف می کنند گاهی، این یک الزامی است که از طرف غیب بر آنها شده است که باید این کار را بکنید، مردم طبیب را بشناسند. مردم یک ظاهری می بینند که ظاهر این و آن یکی مثل هم است، گاهی هم می بینند که خوب، این آدم هم می کشد، این مأمور است که به آنها بفهماند که این آدمکشی چی است و راه هدایت این است؛ مثل همان طبیب.
اگر ما یک شمه ای از این معنا پیدا بکنیم که اگر هم معرفی می خواهیم خودمان را بکنیم ـ ما نباید بکنیم البته، ما همچو مأموریتی نداریم، لکن اگر بخواهیم بکنیم ـ برای این باشد که هدایت مردم، اگر دیدید برای خود است بدانید که دست شیطان در کار است. اگر دیدید که یک وقتی ما مخالفت می کنیم با رئیس جمهور، یا شما مخالفت می کنید، بدانید که برای خدا نیست، دست ابلیس در کار است. و همین طور اگر از دولت، اگر ما از دولتی که الآن دارد خدمت می کند و خدمتش هم شایان است و مورد اعتماد است، ما بخواهیم تکذیب بکنیم، بدانید که دست شیطان در کار است، برای خدا نیست.
صحیفه امامجلد 20صفحه 228
اگر بخواهیم از ارتش بدگویی کنیم، بدانید دست شیطان در کار است، از سپاه بکنیم بدانید دست شیطان در کار است، دست الهی نیست.
مصالح اسلام و مسلمین
میزان را خود انسان در باطنش غالباً می فهمد و اگر بخواهد بفهمد هم میزان دارد. این آدمی که در رأس یک امری واقع هست، پیش خودش یک وقت شاید فکر کند که اگر این امر دست آن یکی باشد، بهتر از من است، ببینید راضی هست واقعاً بین خودش و خدای خودش که او باشد و خودش نباشد؟ اگر دید راضی هست به این امر، بداند که یک چیزی از عالم غیب درش هست و اگر راضی نیست بداند که عیب درش هست، نفسانیت درش هست. البته ما نمی توانیم از نفسانیت خودمان را به طور مطلق جلوگیری کنیم، ما همچو قدرتی نداریم، اما قدرت این را داریم که جلوی خودمان را بگیریم اظهار نکنیم. قدرت نداریم اگر با یک کسی واقعاً مخالفیم، مخالفت را در قلبمان هم نداشته باشیم، اما قدرت این را داریم که در مقام عمل، در مقام اظهار نکنیم این کارها را. و ما امروز مکلف شرعی هستیم، تکلیف الهی است که اگر در دلمان بعضیمان از بعضیمان خوشش نمی آید در مقام عمل، در مقام ذکر، در مقام تبلیغ، برخلاف نفس خودش عمل بکند. این یک امری است که قدرت دارد انسان، اگر آن را قدرت ندارد، لکن عمل را، فعل را قدرت دارد و لهذا، خدا از انسان مؤاخذه می کند. مؤاخذه نمی کند که چرا در قلب تو این واقع نشد، حالا نقص [است برای] انسان، اما این مؤاخذه این طوری ندارد. اما می توانستی در عین حالی که خوش نیستی با این، دوست نداری این را، ذکر نکنی، این را قدرت داری، نکردی معاقبی.
امروز قضیۀ شخصی نیست که یک کسی معصیت خدا را می کند و معاقب است، این به اندازۀ شخصیت خودش و به اندازۀ حال خودش معاقب است. ما اگر امروز مخالفت با هم بکنیم، قضیۀ یک ملت در کار است، قضیۀ ملتهای اسلامی در کار است، قضیۀ اسلام در کار است، قضیۀ ارزشهای الهی در کار است. این جرمش غیر آن جرمی است که کسی
صحیفه امامجلد 20صفحه 229
تو خانه اش نشسته، یک معصیتی می کند، آن هم جرم است. اما کسی مخالفت بکند با یک کسی که دارد خدمت به خلق می کند، این غیر آن جرمی است که مخالفت بکند با یک شخصی که در بین خانه خودش ـ فرض کنید که ـ در عایله خودش می کند، آن هم جرم است. اما این جرم از آن جرم خیلی بالاتر است و این یک چیزی است که مشکل است خدای تبارک و تعالی انسان را ببخشد.
وجوب حفظ وحدت
امروز خیلی تکلیف به عهدۀ ماست، تکلیفهای شاق هم به عهده ماست. امروز شمایید و همۀ عالم دشمن شما الاّ معدود، البته بین ملتها زیاد هست به شما توجه دارند. اما دولتها معدودی هستند که مخالف با شما نیستند، همه مخالف اند. اگر ما هم بخواهیم خودمان با هم مخالفت کنیم، این یک جرمی است که تا ابد به عهدۀ ما خواهد ماند و برای ما یک جرم ابدی ثابت خواهد شد، یک روسیاهی ابدی پیش خدای تبارک و تعالی برای ما پیدا خواهد شد.
حضرت امیر ـ سلام الله علیه ـ در بسیاری از اموری که برایش خیلی سخت بود، دندان روی جگر می گذاشت و موافقت می کرد برای مصالح کلی، برای مصالح اسلام. ما اگر تبعیت از او داریم باید این طور باشیم، اگر یک مقدار هم تبعیت داریم، یک مقداری همین طور باشیم. در هر صورت، آنی که در یک همچو موقعی برای ما باید خیلی مورد نظر باشد، اینکه الآن دارند از اطراف دنبال این می روند که ما را از باطن از بین ببرند؛ در داخل ما را خرد کنند، نتوانستند در خارج بکنند، نقشه ها همه نقش برآب شد و از بین رفت. لکن حالا الآن این نقشه، نقشۀ مهمی است که می خواهند در داخل، هی چیزهایی می گویند «در کجا چی واقع شده، معلوم شد چه شده است، کی با کی دعوا دارد، کی با کی چی دارد» و اینها تأثیر دارد. چنانچه توجه نکند انسان به خدای تبارک و تعالی، از خدای تبارک و تعالی در واقع نخواهد این را که انسان را از این شرها نجات بدهد، ممکن است انسان در دام بیفتد.
صحیفه امامجلد 20صفحه 230
و ما بحمدالله امروز همه با هم خوب هستیم ان شاءالله ، و امیدواریم خدای تبارک و تعالی همه را تأیید کند و همۀ شما دیگری را تأیید کنید، همۀ ملت دولت را تأیید کند، دولت همۀ ملت را تأیید کند و مجلس و همین طور همه با هم باشند تا ان شاءالله ، خدای تبارک و تعالی قدرت بدهد به همه و توجه کند به همه و این ملت را از شرّ اشرار نجات بدهد.
والسلام علیکم و رحمة الله
صحیفه امامجلد 20صفحه 231