شکوه زندگی و هنر مردان بزرگ تاریخ ساز الهی این است که آنان نه تنها اسوه سالکان طریق معرفت و کمال که الگویی بسیار سازنده و هدایتگری سعادت آفرین برای کل انسانها و مجموعه بشریت به حساب می آیند؛ چنانکه گویی سرتاسر زندگی آنان پیامی است بر جانها و دلهای دیگر انسانها تا خویش را بازیافته و کرامت انسانی خود را پاس دارند. این جاذبۀ روح نواز آنان است که به دیگر انسانها می آموزد که «همانند ما زندگی کنید». هرچند که در خلوت آنان «من و مایی» معنی ندارد.
پنداری که خداوند اینان را در گذرگاههای تاریخ بصورت چراغی فروزان فرا راه بشریت قرار داده تا در پرتو وجودشان کاروان انسانیت از مغاک خاک و سکر و ظلمت طبیعت رهایی یافته و به وادی نور و روشنایی گام نهد. و اینان چونان ستارگانی هستند که واماندگان در تاریکی ظلم و بیدادگری و دل بستگان به تعلقات دنیایی و دامهای پلید شیطانی را به حقیقت و کمال رهنمون می شوند.
این بزرگمردان از چه ویژگیهایی برخوردارند و به کدامین راز و رمز هستی آشنا گشته اند که به چنین مأموریت های عظیم و سترگ همّت گماشته و با ایفای نقش خویش بار مسئولیتی به این سنگینی را با موفقیت به سرمنزل مقصود رسانده اند؟
شاید کوتاهترین و گویاترین پاسخ این باشد که آنان علاوه بر واجد بودن بسیاری فضیلت ها و برخورداری از مکرمت هایی چند، هر کدام بسته به مراتب وجودی خویش، توفیق یافته اند صفات و کمالاتی را که بعضاً
کتابآئینۀ حُسنصفحه 7
متضاد هم به نظر می رسد، در قالب وجودی یک انسان متبلور ساخته و در حدّ توان مصداقی از انسان کامل را به نمایش بگذارند.
***
بدون شک یکی از برجسته ترین چهره ها در تاریخ پرافتخار این مردان راستین، خمینی(س) کبیر است که با استعداد سرشار خدادادی و دقت و توجه کم نظیر در لحظه لحظه زندگی خویش، زیباترین فضیلت ها و مکارم اخلاقی را به دست آورد و جان مستعد خود را با مجموعه ای از خوبیها بیاراست و با اندیشۀ ناب توحیدی، و بیان زلال و شفاف و انباشته از معنویت، و رفتار و کرداری خالصانه که گویی خداخواهی در آن موج می زند و در یک کلام با حیات طیبه خویش الگویی مجسم از اسلام ناب را ارائه داد.
او چون آیینه در نهایت صداقت و دقت در عمل و بدون ظاهرسازی و پیرایه پردازی های دین به دنیا فروشان، منعکس کننده ارزشها و صفات خدایی و بازتابنده فروغ جمال الهی بود.
***
خمینی(س) که سالها در بارگاه قرب الهی دفتر وجودی خویش را در گرو صهبای عشق محبوب قرار داده و خودی را در میان نمی دید، و از وادی عرفان و هفت شهر عشق گذشته، و در اکسیر این عشق و کیمیای محبت، جان دیگری یافته و به چیزی جز کمال مطلق دل نبسته و از تمام حجب، حتی حجب نور وارسته و به مبدأ نور وابسته و حتی سخن از وابستگی را نیز کفر می دانست، طبیعی است که سالهای متمادی رونق مدرسه حیات انسانیت از «درس و دعای» او باشد.
آن انسان بزرگ و الهی که نمونه ای راستین از کریمه «لقد کَرَّمنا بنی آدم»
کتابآئینۀ حُسنصفحه 8
به شمار می آمد، همانند جد بزرگوارش حضرت علی(ع) و به تبعیت از آن الگوی واقعی زهد و عرفان و اسوۀ حسنۀ ارزشهای والای الهی در دلبستگی به جمال حق جایگاه رفیعی یافت و با نگاه از منظری بالاتر به وجود و هستی، گر چه علاوه بر فرصت هدایت و رهبری معنوی به موقعیت زمامداری نیز دست یافت، کرامت واقعی را در آزادی معنوی و رهایی آدمیان از دنیای تنگ مادی و نفی وابستگی به مظاهری نظیر پُست و مقام و تجملات پَست مادی و گرایش هایی چون دنیاطلبی و زیاده خواهی و ثروت اندوزیهای حقیر و امثال آن می دانست و در این راه به جایگاه بلندی دست یافت و کلام را به کردار خویش زینت بخشید و علاوه بر امامت متقین بار مسئولیت گرانسنگ رهبری امت را سالها با عزت بر دوش کشید.
«او بتها را شکست و باورهای شرک آلود را زدود. او به همه فهماند که انسان کامل شدن، علی وار زیستن و تا نزدیکی مرزهای عصمت پیش رفتن افسانه نیست»
***
حکمت و معرفت روشنگر، عرفان عاشقانه و شکوهمند، زهد آگاهانه و هدفدار، آزادگی و استغناء نفس، قناعت و اعتدال، محبت و دلسوزی بی شائبه نسبت به بینوایان، دغدغه خاطر همیشگی نسبت به سرنوشت انسانها و... قسمت هایی از اصول حاکم بر زندگی این عالم بزرگ و عارف عامل بود که برای وی محبوبیتی الهی و مقبولیتی همه جانبه و مردمی ایجاد کرد که این خود سنگ بنای انقلاب عظیم اسلامی در ایران شد.
کتابآئینۀ حُسنصفحه 9
او دنیا دوستی، حبّ جاه و مقام و مال اندوزی را کلید دشواریهای زندگی می پنداشت و از توجه به آن خود را بی نیاز احساس می کرد که آرامش همه جانبه و جاری در لحظه لحظه زندگی وی نتیجه طبیعی آن بود.
***
او مروج و مبلغ فقر نبود، بلکه بر ترویج غنای نفس و رشد قناعت همت داشت. رفتار متعادل و مبتنی بر شیوه های صحیح اسلامی در تمیزی و آراستگی ظاهر و لباس و وسائل شخصی هرچند اندک وی به وضوح قابل مشاهده بود ولی همانطور که از زهدگرایی صوفیانه پرهیز داشت، زیاده روی و اسراف و ضایع کردن نعمت های خداوندی را برنمی تابید و با آن به شدت برخورد می کرد.
***
با این همه، شک نباید کرد که شگفتی ها و ابعاد اعجاب آور و سازنده این وجود گرانبها و شخصیت گرانقدر الهی، با پنجه سحرآمیز و سرانگشت هنرآفرین جستارگران و محققانی که در آینده به غواصی در این اقیانوس عظیم پرداخته و گوهرهای نغز از اندیشه و گفتار وی به فرهنگ بشریت عرضه می دارند، با ارزش و اعتباری فراتر از معیارهای معمول و مرسومِ امروز شناخته خواهد شد و باید سالها بگذرد و توان اندیشه بشر دامن بگستراند تا ابعاد وجودی چنین شخصیت های بزرگی که بسیار از زمان خود جلوترند، برملا شود. امید آن که این دفتر بتواند گوشه هایی از خوبیهای این وجود شریف را به آیندگان منتقل سازد.
***
کتابآئینۀ حُسنصفحه 10
در امر گردآوری این کتاب دقت در مسائلی چند ضروری می نماید:
1ـ خمیرمایه این مجموعه بیان گوشه هایی از سیره و رفتار حضرت امام خمینی(س) است که به نقل از اقوام و نزدیکان، شاگردان و یاران آن حضرت پیرامون زهد و قناعت، ساده زیستی، زیِّ طلبگی، مردمی بودن در زندگی و پرهیز از تجمل و تشریفات، ثروت اندوزی، رفاه طلبی، تجلیل و تبلیغات شخصی، اسراف و نیز صرفه جویی و تقدیر در معیشت و دقت در مصرف بیت المال آورده شده است.
2ـ با توجه به اینکه زاویه نگاه راوی در بیان خاطره نقشی اساسی دارد، بعضاً موضوعات واحد از زبان افراد گوناگونی نقل شده است که موجب تکرار بعضی خاطرات گردیده است.
تکرار یک عمل بطور روزمره و مداوم در زندگی امام(س) نظیر حساسیت آن بزرگوار در جلوگیری از اسراف و تبذیر و نیز دقت خاص در صرفه جویی و پرهیز از اتلاف نعمت های الهی دلیل دیگری بر تکرار بعضی خاطرات از زبانهای مختلف است.
3ـ عمده مطالب از مصاحبه های واحد خاطرات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی انتخاب شده و علاوه بر آن منابع و مآخذی دیگر نیز راهگشای کارمان بوده که سعی شده با وسواس و حفظ امانت نام همگی آنها آورده شود. ضمن آنکه مسئولیت صحت و سقم مطالب برعهدۀ راویان است.
4ـ علاوه بر خاطرات که بیانگر رفتار و کردار امام راحل می باشد، قسمتی از بیانات و مکتوبات آن حضرت در ابتدای این مجموعه آورده شده تا هماهنگی بین قول و عمل ایشان بر جان مشتاقان و دوستدارانش تأثیر مطلوب تری برجای گذارد.
کتابآئینۀ حُسنصفحه 11
5 ـ نحوه تنظیم خاطرات بر اساس ترتیب الفبایی نام گویندگان و راویان می باشد. ضمناً در پایان کتاب فهرست موضوعی مطالب تهیه شده است.
***
در اخذ خاطرات و همچنین سایر بخشهای تهیه و تدوین کتاب، همکاران واحد خاطرات مؤسسه با علاقه و عشق وافر از هرگونه کوششی دریغ نورزیده اند، که از تلاشهای صادقانه همگی آنان بویژه آقای سیداحمد میریان تقدیر می گردد.
در خاتمه از خوانندگان ارجمند و فرهیخته و عزیزان صاحب نظری که این مجموعه را مطالعه کرده اند، انتظار داریم از انتقادات و راهنماییهای خود در بهبود کار و معرفی هرچه بهتر شخصیت ارزنده امام دریغ نورزیده و در این راه ما را رهین منت خویش سازند.
مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (س)
واحد خاطرات
کتابآئینۀ حُسنصفحه 12