تاریخ مصاحبه: زمستان 69دکتر عباس زریاب خویی
کتابامام به روایت دانشورانصفحه 161
کتابامام به روایت دانشورانصفحه 162
عباس زریاب خویی در 22 تیر 1298 در خوی و در خانواده‌ای میان حال و نسبتا مرفه زاده شد. در پنج سالگی او را به مکتب گذاشتند تا قرآن بیاموزد. در هشت سالگی به دبستان رفت و پس از پایان دوره اول متوسطه به علت نبودن دوره دوم دبیرستان در خوی به ناچار ترک تحصیل کرد، اما شوق علم آموزی او را به تحصیل علوم حوزوی کشاند و عربی را تا حد مغنی و منطق را تا حد شرح شمسیه و اصول فقه را تا حد معالم نزد حاج شیخ عبدالحسین اعلمی و میرزا حسن مناقب در خوی آموخت. در سال 1316، یکی از طلاب همشهری زریاب به نام شیخ صادق فراحی که بعدها روحانی طراز اول خوی شد، چون علاقه و استعداد وی را به علم آموزی دید، او را تشویق کرد به قم برود.
زریاب رهسپار قم شد و با شیخ صادق در مدرسه جانی خان، جای گرفت و بعدها به مدرسه فیضیه رفت و در آن جا به تحصیل ادامه داد. نخستین استادش در قم همان شیخ صادق بود و بعد درس فقه و اصول آقا سید محمد یزدی معروف به محقق داماد رفت و در فلسفه از امام خمینی درس گرفت و در درس خارج فقه و اصول از محضر آیات عظام، سید صدرالدین صدر و سید محمد تقی خوانساری و سید محمد حجت بهره گرفت.
مطالعات زریاب در قم منحصر به درس‌های حوزه نبود و کتاب‌های دیگری از قبیل کتاب‌های اجتماعی و فلسفی و روانشناسی و فقه و اصول
کتابامام به روایت دانشورانصفحه 163
اهل سنت و ریاضی و زبان فرانسه را می‌خواند. در 1322، به خوی بازگشت و به تدریس در دبیرستان پرداخت. دو سال بعد به تهران آمد و به استخدام کتابخانه مجلس شورای ملی در آمد و در دانشکده معقول و منقول (الهیات) به تحصیل پرداخت. پس از آن به کتابخانه مجلس سنا رفت و به معرفی سید حسن تقی زاده، 1334، بورس مطالعاتی اوقاف هرمبولدت آلمان غربی که از مهم‌ترین بنیادهای علمی و فرهنگ آلمان است در اختیار او قرار گرفت و حدود 5 سال در آلمان به تحصیل در تاریخ و علوم و معارف اسلامی و فلسفه گذرانید و دکترای خود را در رشته تاریخ دریافت کرد و به ایران بازگشت و دوباره به کتابخانه مجلس رفت و مشغول به کار شد. اندکی بعد به دعوت هنینگ، ایران‌‌شناس نامی به دانشگاه برکلی در کالیفرنیا رفت و از 1341 تا 1343، به تدریس پرداخت.
زریاب با اینکه پستی دائمی در آن دانشگاه به دست آورده بود، اما به دلیل علاقه به ایران به وطن بازگشت و به تدریس در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران در رشته‌های تاریخ و ادبیات و معارف اسلامی مشغول شد و تا مدتی پس از پیروزی انقلاب اسلامی به آن کار ادامه داد و پس از آن مجبور به ترک دانشگاه شد. زریاب علاوه بر فعالیت دانشگاهی، عضو مجامع علمی و بین‌المللی چندی مانند انجمن بین‌المللی شرق شناسی آلمان و مجمع بین‌المللی کتیبه‌های ایرانی بود.
زریاب در دوران بازنشستگی به دائرةالمعارف بزرگ اسلامی و دائرةالمعارف تشیع رفت و به نوشتن مقاله پرداخت و سرانجام در 1380، به دیار باقی شتافت.
(یکی قطره باران، جشن‌نامه استاد دکتر عباس زریاب خویی، به کوشش احمد تفضلی، تهران، 1380، صص8 ـ 1)
کتابامام به روایت دانشورانصفحه 164