مرحوم سید آقا (سید مرتضی) عموی ما تقریباً در سال 1287 یا 1288 در عنفوان جوانی به رحمت ایزدی پیوسته (تاریخ تولدش را نمی دانم ولی در تاریخ شوال 1281 قمری برابر صلح نامه ای که مرحوم سید بیشتر اموال خود را به اولادش صلح کرده بود این پسر بالغ و ارشد بوده است.)
پدر ایشان قبلاً فوت شده و مادرشان در سال 1281 هجری حیات نداشته است شاید سن ایشان حدود بیست و دو سه سال بوده است. رحمت الله علیه و علینا. توضیحاً ایشان قزوین نرفته اند و در سال 1308 هجری قمری در زمان تحریم تنباکو زنده نبوده اند و نشریه ای که نوشته ایشان در بازار قزوین قلیان می کشیده بر رد فتوای مرحوم میرزا
کتابخاطرات آیت الله پسندیدهصفحه 48
شیرازی یک دروغ و افترای بی پروا است. نظایر این چرندها و دروغ در کتابهای مطبوع و سایر کتابها زیاد است. مرحوم سید آقا (سید مرتضی) بیست و یک سال قبل از تحریم تنباکو فوت شده است و نگارنده (پسندیده) پنج سال و چند ماه بعد از تحریم تنباکو متولد شده ام. حدود یک صد و شصت سال قمری قبل که جدمان به ایران و خمین آمده اند اصلاً هیچ کدام از ما قدم به عرصه دنیا نگذاشته بودیم و همگی در خمین و همین عمارت موجود متولد شده ایم. این تکرار و تاکید برای رفع افتراهای گذشته و تهمت ها و دروغ ها ضرورت داشته و دارد. مرحوم سید مرتضی (سید آقا) طبق قباله های موجود بالغ و رشید بوده و اهل علم و درس و بحث به حساب می آمده اند دو مهرنامه داشته اند که مهر بزرگتر وی با خط نستعلیق (الراجی الی الله الغنی مرتضی بن احمد الموسوی) که مهر علمای روز اینطور بوده است و در موقع امضای اوراق، مرحوم سید مرتضی، (اقل الطلبه)، امضا می کرده است.
سابق تمام قباله ها و اوراق فقط با مهر بود و حتی علما پس از نوشتن وقوع یا شهادت یا ثبوت و غیره بعضی می نوشتند و انا الآثم، اناالجانی، الاحقر، الداعی الی الله و غیره. مهر می زدند، و اسم نمی نوشتند و امضا معمول نبود حتی در قبوض مالیاتی و ممیزی و مستمری و احکام و قوانین و فرامین مهر بسیار بزرگ شاه در بالای فرمان بود و مهر ولیعهد و هم طراز مقامات صدراعظم و نایب السلطنه در طرف راست کاغذ طرف بالا بود و علما اکثراً در بالا مهر می زدند در مهر هم تقلباتی می شد. به حکاک ها شکل مهر علما را نشان می دادند و حکاک شبیه مهر را حک می کرد و فقط یک حرف یا یک تاریخ را مثل مهر اصلی حک نمی نمود تا اگر قصد تقلب دارند کارشناس ها تفاوت مهر را بشناسند. بعضی رجال و معاریف غیر دولتی و درباری و غیر علما در مهر علاقه داشتند در شعری نامشان نوشته شود و معمول بود در فرامین معمولاً پشت ورق ها را منشی ها مستوفی ها و عَزب دفترها و صاحبان دفاتر مهر می کردند و بالای مهر می نوشتند ثبت شد و ثبت می کردند بعضی مهرها عکس آدم داشت نمی دانم عکس صاحب مهر بود یا عکس دیگر.
کتابخاطرات آیت الله پسندیدهصفحه 49