بخش دوم: شرح حال خاندان ما

دکتر میلیسپو در ایران

‏ ‏

‏بعد از چندی نوبت ادارۀ امور خزانه بدست میلیسپو‏‎[1]‎‏ افتاد به این شرح که کابینه اول‏‎ ‎‏قوام السلطنه  به منظور کسب وجاهت برای استخدام مجدد مستشاران مالی از آمریکا‏‎ ‎‏دست به این اقدام زد و در جوزای 1300 شمسی و بعد از چهار ماه و دو روز او ساقط‏‎ ‎‏شد و نوبت به مرحوم مشیرالدوله رسید و موضوع استخدام را دنبال کرد. آن کابینه نیز‏‎ ‎‏ساقط شد و موفق به استخدام مستشار نشد. مجدداً کابینۀ قوام السلطنه تشکیل شد و‏‎ ‎‏اقدام به استخدام مستشارها نمود و با معرفی و همکاری مستر شوستر، میلیسپو را‏‎ ‎‏انتخاب کردند و ماکرماک و سایر مستشارها را خود میلیسپو انتخاب نمود و سه سال‏‎ ‎‏خدمت میلیسپو در ایران بود. در سال 1302 و 1303 شمسی من و سه نفر دیگر با مالیۀ‏‎ ‎‏ایران در موضوع بنیچه و سربازگیری در تهران تماس داشتیم که بعداً اشاره می کنم. چون‏‎ ‎‏قبلاً نوشته ام کابینه دوم قوام السلطنه جوزای 1301 بود و سردار سپه وزیر جنگ و‏‎ ‎‏وزارت خارجه به عهده خود قوام السلطنه بود. در این کابینه استخدام میلیسپو عملی شد‏‎ ‎‏و به معرفی مستر شوستر دولت او را معرفی نمود و در 14 آذر 1301 مجلس شورای‏‎ ‎‏ملی استخدام میلیسپو را تصویب کرد و همچنانکه آمد ماکرماک و دیگران را خود او‏‎ ‎‏انتخاب نمود. مستشارها به خدمات صادقانۀ خود و تنظیم امور مالیه ادامه می دادند.‏‎ ‎‏میلیسپو مستشار مالیه، امور مالیه را به جریان انداخت و با اختیار تامی که گرفته بود‏‎ ‎‏مشغول وصول و ممیزی مالیاتی‏‎[2]‎‏ شد. مقرریها و مستمریها را خریداری کرد گویا به چهار‏‎ ‎‏برابر قیمت خرید و قطع کرد و مشغول جمع آوری مالیاتها شد و سر و صورتی به کارها‏‎ ‎‏داد. و سه سال در خدمت ایران بود.‏

‏وزیر دارایی فیروز میرزا نصرت الدوله بود در 1302 و 1303 شمسی این جانب با‏‎ ‎‏مرحوم آقا میرزا عبدالحسین و مرحوم حاج میرزا رضا نجفی و مرتضی قلی خان فرقدان‏‎ ‎‏برای بنیچه بندی و سربازگیری و مقرری و مستمری در کمیسیونهای مکرر در مالیه و در‏‎ ‎‏خیابان باب همایون ضلع شرقی و در عمارت متوسطی که محل امور داخلی وزارت مالیه‏‎ ‎‏بود شرکت و کمیسیون داشتیم. رئیس کمیسیون شخص متعصب و مجادل و محترم و‏‎ ‎‏اصیلی بود و از اعضای کمیسیون فقط اسم یک نفر مستفرنگ خوش لباس و خوش قیافه‏‎ ‎

کتابخاطرات آیت الله پسندیدهصفحه 120
‏به نام سپاسی را یادم مانده که ماه رمضان او و سایرین در وقت بیکاری از کشوی میزشان‏‎ ‎‏قرآن بیرون می آوردند و می خواندند.‏

‏ ‏

‎ ‎

کتابخاطرات آیت الله پسندیدهصفحه 121

  • . قبل از ادارۀ امور بدست مستر شوستر در تاریخ 1299 قمری کلیۀ درآمد مالیاتهای جزو خمس نه کرور چهار میلیون و نیم نقد و گمرکات بوده و در دویست هزار خروار غله (گندم و جو) که غله خرواری سی و پنج ریال قیمتش می شده است.
  • . در ماه جوزای 1300 خرداد قوام السلطنه رئیس الوزرا اقدام به استخدام مستشار مالی از آمریکا نمود بعد از سقوط قوام السلطنه و نخست وزیری مشیر الدوله پیرنیا کابینه هم استخدام مستشار مالی آمریکا را تقویت کرد ولی کابینه مشیر الدوله موفق به استخدام نشد. و ساقط شد و مجدداً قوام السلطنه در خرداد 1301 به ریاست کابینه انتخاب و میلیسپو را استخدام نمود.