ای از بهشت جزوی و از رحمت آیتی
حق را به روزگار تو با ما عنایتی
گفتم نهایتی بُوَد این درد عشق را
هر صبحدم می کند از نو بدایتی
معروف شد حکایتم اندر جهان و نیست
با تو مجال آنکه بگویم حکایتی
من در پناه لطف تو خواهم گریختن
فردا که هر کسی رود اندر حمایتی
سعدی
یاد امام با یادکرد لحظه لحظه دفاع مقدس عجین شده است. آن سان که بی او محتوای دفاع مقدس نقص و کاستی می پذیرد و هویت خویش از کف می دهد. عنصر اساسی حیات مادی و معنوی آزادگان سرافراز ما در اسارتگاههای مخوف رژیم بعث نیز همین بوده است؛ نفحه ای رحمانی که آتش بیداد و قساوت و نفرت میراث داران بابل را بر ابراهیم رَوِشان عرصه جهاد و شهادت گلستان می ساخت و بر آنان برداً و سلاماً می شد.
در و دیوار اردوگاههای اسرای جنگی، از بغداد و تکریت و موصل و انبار گرفته تا بعقوبه و رمادیه، هنوز تپش قلبهای پاکی را در یاد دارند که در هر حرکتی، کلمه امام و کلام امام را به دورترین مویرگها و انتهایی ترین سلولها می رساندند و کلبه احزان جسم دردمند و نحیف آزادگان ما را بیت السرور عشق و دلدادگی می ساختند.
بی اغراق، می توان گفت در طول سالیان دراز اسارت هیچ واژه اساسی ای، نفیاً و اثباتاً، به اندازه واژه خمینی از سوی دوست و دشمن به کار نرفته است. دشمنی که دریافته خمینی تنها یک شخص نیست، بلکه اندیشه ای است پیشرو و فراگیر که مظهر همه خوبیهاست و هر چه استقامت و مبارزه و جهاد و شهادت است از او جریان می یابد و به او باز می گردد.
در اردوگاههایی که داشتن عکسی از امام یا تبلیغ افکار و اندیشه های ایشان
کتابرنج غربت؛ داغ حسرتصفحه ا
نابخشودنی ترین جرمها محسوب می شود و شدیدترین مجازاتها را در پی دارد و محک شناخت ایمان افراد، میزان ارادتشان به امام است و پل گذر از دوزخ شکنجه به بهشت عافیت توهین به اوست، کدام اسیر جنگی را در دنیا می شناسیم که دل به طوفان بلا دهد و سکوت اختیار کند یا جواب عکس دهد. دنیا چنین استقامتی را در یاد ندارد، اما شکنجه گاههای عراق از میان صدای فرو آمدن کابلها و شلاقها و برآمدن فریادها و ضجه ها و سوزها این زمزمه را به خاطر سپرده است که:
ترک جان عزیز بتوان گفت ترک یار عزیز نتوانیم
آزادگان ما تاریخ دوران اسارت اند؛ تاریخی شفاهی که می توان آنها را ثبت کرد و برای آیندگان به یادگار گذاشت. آنچه به واقع بر این سروهای آزاد وطن رفته است قابل گفتن یا نوشتن نیست.
هر جنگی دو روایت دارد: روایت حماسی و روایت ایمانی. ما در روایت حماسی دفاع مقدس بسیار بیشتر از روایت ایمانی آن تلاش کرده ایم. در حالی که این ایمان رزمندگان و اهداف و باورهای آنان است که حماسه را می سازد و به آن شکلی متفاوت از سایر حماسه ها می بخشد. در این اثر، تلاش کرده ایم روایت ما از ایمان آزادگان به اندازه روایت حماسه آنان پررنگ باشد.
نکته دیگر اینکه امام را نمی توان از پیروانش جدا کرد. از این رو، هنوز بسیاری از آزادگان ما سوگوار آن روح خدایی اند؛ هنوز در حسرت دیداری دوباره اند و آرزو می کنند آن امید روزهای اسارت که بعد از آزادی نیز برآورده نشد روزی اجابت شود و فراق و پریشانی یاران به جمعیت و دیداری دیگر بدل شود؛ زیرا:
از آن بهتر از آن خوشتر نباشد دمی که می رسد یاری به یاری
حافظ
کتاب حاضر
کتابی که در دست شماست بیان روزگار زیستن در دوزخ اسارت است؛ ناگفته ها و ناشنیده های 29 تن از آزادگان دلیر ما را در این کتاب خواهید خواند که همگی درباره
کتابرنج غربت؛ داغ حسرتصفحه ب
دوران اسارت و رابطه عمیق آن با امام خمینی(س) سخن گفته اند. در واقع محور اصلی کتاب نقش امام و حضور ایشان در جان و دل اسرای ایرانی است.
همچنان که از متن این اثر برمی آید، این کتاب حاصل مصاحبه های حضوری با گروهی از آزادگان است که پس از استخراج از نوار به شکلی که متناسب برای درج در یک کتاب مستقل باشد، سامان یافته است.
ترتیبی که برای بیان خاطرات انتخاب شده بر اساس زمان اسارت است؛ یعنی آنان که زودتر به اسارت درآمده اند و طبیعتاً دوران اسارت بیشتری داشته اند بر دیگران پیشی گرفته اند.
ناگفته نگذاریم که این خاطرات در حقیقت، پاسخ برادران آزاده ما به پرسش هایی بوده است که در ادامه خواهند آمد. در ویرایش کتاب متن سؤال ها حذف شده است، در عوض تیترهایی برای خاطرات انتخاب شده تا موضوع هر خاطره معین باشد.
1. آیا شما مواردی از توهین دشمن به حضرت امام در ابتدای اسارت به خاطر دارید؟
2. آیا مواردی از اجبار دشمن به توهین به حضرت امام به یاد دارید؟
3. آیا شما شاهد ارادت و ابراز علاقه دشمن و یا به بزرگی یاد کردن از امام بوده اید؟
4. به منظور نشر اندیشه های امام چه فعالیت هایی در اسارت انجام می گرفت؟
5. شما در اسارت برای دست یابی به کلام و سخن امام و نیز عکس ایشان چه تلاشهایی می کردید؟
6. شما از خبر بیماری و رحلت حضرت امام به چه صورتی مطلع شدید و چه برنامه هایی در این رابطه داشتید؟
این پژوهش توسط مؤسسه فرهنگی پیام آزادگان دفتر قم صورت گرفته است که در این رابطه از تلاش ارزنده روحانی آزاده آقای حسین شاکری فر (مسئول دفتر قم) و دیگر روحانیون آزاده آقایان: اصغر زاغیان و عبدالرسول میرزا تشکر و قدردانی می شود.
مؤسسه فرهنگی پیام آزادگان
کتابرنج غربت؛ داغ حسرتصفحه ج
کتابرنج غربت؛ داغ حسرتصفحه د