مساله 1 ـ جایز نیست فروختن خرما و میوۀ درختان قبل از بروز و ظهور آنها در یک سال بدون ضمیمه و جایز است فروختن میوۀ آنها زائد بر یک سال با ضمیمه و بدون آن و امّا بعد از ظاهر شدن آنها اگر بعد از بدوّ صلاح باشد و یا زائد بر یک سال یا با ضمیمه بفروشد، بی اشکال جائز است فروختن آن، و در غیر این سه صورت هم اقوی جواز است با کراهت.
مساله 2 ـ مراد از بدوّ صلاح در خرما آن است که سرخ یا زرد شود و در غیر خرما آن است که بعد از ریختن شکوفه دانه های آن بسته و مامون از آفت باشد نوعاً.
کتابرسالۀ نجاة العبادصفحه 236
مساله 3 ـ معتبر است در ضمیمه آنکه بتوان آن را به تنهایی فروخت و معتبر است آنکه از مال مالک ثمره باشد و می تواند تنۀ درخت را ضمیمۀ بیع ثمره قرار دهد.
مساله 4 ـ اگر بعض میوۀ بعض درختهای باغ ظاهر شده باشد، جایز است فروختن تمام میوه جات آن باغ را؛ آنچه که موجود است و آنچه که بعد موجود می شود در آن سال. و همچنین جایز است میوۀ باغی که رسیده باشد با میوۀ باغ دیگر که نرسیده است با هم بفروشد.
مساله 5 ـ اگر بعد از ظهور و بدوّ صلاح، میوه به آفت آسمانی یا زمینی فاسد شود، پس اگر فساد قبل از تخلیه و تسلیم بوده باشد از کیسۀ فروشنده است و غارت و سرقت و مانند آنها علی الظاهر در حکم آفت است. بلی اگر شخص تلف کننده معلوم باشد مشتری می تواند مراجعه کند به متلف در گرفتن بدل و یا آنکه اصل معامله را فسخ کند. و امّا اگر فساد بعد از تخلیه باشد از کیسۀ مشتری تلف شده و ربطی به فروشنده ندارد.
مساله 6 ـ جایز نیست فروختن زراعت پیش از سبز شدن، و امّا بعد از سبز شدن، پس جایز است که آن را به عنوان قصیل بفروشد و باید مشتری آن را قبل از خوشه کردن بچیند، مگر آنکه بایع راضی باشد به باقی ماندن آن، که در این صورت اشکال ندارد.
مساله 7 ـ فروختن خیار و بادنجان و مانند اینها که سالی چند مرتبه چیده می شود در صورتی که ظاهر و نمایان شده باشد و معین کنند که مشتری در سال چند مرتبه بچیند اشکال ندارد.
کتابرسالۀ نجاة العبادصفحه 237