طهارت و نجاست اهل کتاب با رویکرد نظریه امام خمینی (س)

‏‏چکیده‏

‏‏مقصود از اهل کتاب کسانی هستند که حقیقتاً دارای کتاب الهی هستند، و شامل یهود و نصارا می‌شود؛ تبادر اولیه از خطاب اهل کتاب در قرآن نیز متوجه یهود و نصارا می‌گردد؛ زیرا آنان قبل از اسلام و در زمان بعثت پیامبر اسلام (ص) در مناطق مختلف حضور داشته و عقاید خویش را ترویج می‌کردند؛ اما مجوسیان در آن زمان بسیار‌ اندک بودند. فقهایی که قائل به طهارت اهل کتاب هستند، به قرآن استناد کرده‌اند که غذای اهل کتاب را برای مسلمانان حلال دانسته، و اطلاق آن شامل غذاهای ملاقی با بدن کفار نیز می‌شود. بیشتر فقهای اهل سنت بر اساس ‌این‌ آیه، ذبایح اهل کتاب را نیز حلال دانسته‌اند. چندین روایت نیز بر طهارت اهل کتاب دلالت می‌کند که از حیث سند و دلالت تمام است. همچنین با فرض عدم وجود دلیل لفظی، بر اساس قاعده اصالت طهارت نیز می‌توان اهل کتاب را پاک دانست. در مقابل، فقهایی که اهل کتاب را نجس می‌دانند، به‌ آیه‌ای از قرآن استناد می‌کنند که نزدیک شدن مشرکان به مسجدالحرام را حرام می‌داند؛ در حالی که در زمان نزول ‌این ‌آیه، حقیقت شرعیه برای لفظ «نجس» وجود نداشته، و مراد از آن در‌ این آیه، قذارت و پلیدی معنوی خواهد بود. روایات مورد استناد ‌ایشان نیز تمام نبوده، و بر فرض تمامیت در تعارض با روایات گروه اول قرار می‌گیرد. اجماع فقها بر نجاست اهل کتاب نیز در همه اعصار حاصل نبوده، و اجماع موجود نیز مدرکی است و حجیت ندارد. بدین ترتیب، نمی‌توان اهل کتاب را نجس دانست، و طهارت آن‌ها احراز می‌گردد. امام خمینی هم اگرچه در مقام فتوا، اهل کتاب را نجس دانسته، اما در مقام تبیین و استدلال، معتقد است که ادله طهارت اهل کتاب تمام بوده و ادله نجاست تمام نیست. ایشان تصریح می‌کند که هیچ دلیل قانع کننده‌ای بر نجاست اهل کتاب نداریم، و بلکه آن‌چه ادله بر آن دلالت می‌کند طهارت اهل کتاب است.‏

‏‎ ‎

‏‎