مبانی فقهی امر به معروف و نهی از منکر با تکیه بر دیدگاههای امام خمینی (س)

‏‏چکیده‏

‏‏این تحقیق در نظر دارد مبانی فقهی امر به معروف و نهی از منکر را با تکبه بر دیدگاه‌های امام خمینی و همچنین دیدگاه‌ آیات و روایات و نظر بزرگان بررسی نماید و در ‌این راستا از مجموعه‌های تفسیری و فقهی و کتب دبگر استفاده نموده و در نظر دارد اهمیت معروف و منکر و دلایل وجوب و همچنین شرایط و مراحل امر به معروف و نهی از منکر و علل ترک و مهجوریت ‌این دو فرضیه مهم را بازکاوی نماید تا بدین وسیله اختلاف نظری که بین دانشمندان در این زمینه وجود دارد را بررسی کرده و با مقایسه نظر آن‌ها با نظر امام خمینی بهترین نظرات را انتخاب نماید ‌این تحقیق در پنج فصل تنظیم شده که به شرح زیر می‌باشد. ‏

‏‏فصل اول: ‌این تحقیق ابتدا با مقدمه‌ای شروع شده، بعد از آن در تاریخچه مطالعاتی سیر تاریخی مبحث امر به معروف و نهی از منکر در منابع و متون اسلامی‌ مورد بررسی قرار گرفته است. در بیان مسأله آمده از آن جایی که جامعه امروز سعی دارد برای همه امور توجیه علمی‌ و عقلائی بیابد و به تفسیر پدیده‌ها بپردازد‌ این تحقیق در نظر دارد با استفاده از‌ آیات قرآن و حدیث معصومین علیهم‌السلام به گونه‌ای مستقل و جداگانه به امر به معروف و نهی از منکر بپردازد، سپس پرسش‌های تحقیقاتی را آورده که عبارتند از: 1) جایگاه و ماهیت امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه اسلام چیست؟ 2) آیا امر به معروف و نهی از منکر واجب عقلی است یا شرعی؟ 3) آیا امر به معروف و نهی از منکر واجب عینی است یا کفائی؟ 4) دلایل وجوب امر به معروف و نهی از منکر چیست؟ 5) شرایط و مراحل امر به معروف و نهی از منکر چیست؟ 6) شیوه‌ها و آثار و برکات امر به معروف و نهی از منکر چیست؟ 7) تفاوت نظر امام خمینی با نظرات سایر فقها در موارد مذکور چیست؟ در اهداف مطالعاتی محقق به بررسی، اثبات یا رد پرسش‌های مذکور می‌پردازد، و همچنین انجام قسمتی از تکالیف دوره کارشناسی ارشد می‌باشد. در حدود مطالعاتی ‌این تحقیق در نظر دارد پرسش‌ها، تحقیقاتی را از دیدگاه ‌آیات و روایات با تکیه بر دیدگاه امام خمینی مورد کنکاش قرار دهد در اهمیت مطالعاتی به اهمیت و عظمت امر به معروف و نهی از منکر در اسلام و شرایط و مراحل آن و خصوصیات آمران و ناهیان می‌پردازد. در تعریف اصطلاحات، قرآن،‌حدیث، امر و نهی و معروف و منکر را تعریف می‌نماید.‏

‏‏در فصل دوم‌ این تحقیق ابتدا مرور مطالعاتی آمده و به‌طور اجمال چند کتاب و مجموعه تفسیری و فقهی مورد بررسی قرار گرفته است.‏

‏‏در فصل سوم ‌این تحقیق روش تحقیق که کتابخانه‌ای است آمده و سپس پرسش تحقیق که تاریخی می‌باشد و طرح تحقیق موضوع در سطح پهنانگر و به‌وسیله مطالعه موردی بررسی شده است و فن تحقیق که کتابخانه‌ای و عینی می‌باشد و طرح تحلیل تکمیلی استنباطی بوده و نظریه و دیدگاه شیعه را به‌عنوان طرح تحلیل تئوریک خود انتخاب می‌کند.‏

‏‏در فصل چهارم:‌این تحقیق ابتدا مقدمه‌ گونه‌ای آورده شده سپس در گفتار اول مبحث اول، امام خمینی و امر به معروف و نهی از منکر مورد بررسی قرار گرفته سپس برخی از موارد معروف و منکر ذکر شده و در گفتار دوم آن جایگاه و ماهیت امر به معروف و نهی از منکر و چگونگی حکم آن مورد کنکاش قرار گرفته است و در مبحث دوم دلایل وجوب آن که همان کتاب و سنت و عقل و اجماع می‌باشد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و در مبحث چهارم مراتب و شیوه‌ها و آثار و برکات امر به معروف و نهی از منکر مورد بررسی قرار گرفته و در مبحث پنجم به کنکاش ریشه‌های شکست و مهجوریت ‌این دو فریضه عظیم پرداخته شده ودر مبحث ششم تعارض قاعده لاضرر با فرایض امر به معروف و نهی از منکر مورد بررسی قرار گرفته و بیان شده است که اگر چه طبق قانون «اهم و مهم» باید در هر اقدامی ‌محاسبه کرد و هر رکنی را سنجیده انجام داد و به خاطر رسیدن به منفعت قلیل، منافع کثیری رامصرف نکرد. ولی ‌این به آن معنا نیست که ما با هر امر به معروف و نهی از منکر بیمه بودن آبرو و جان و مال را برای کسی تضمین کنیم ما باید در آن‌جا میان دو فریضه بزرگ گاهی به استقبال خطر برویم. این همه سفارش و پاداش تنها برای کسی نیست که بی‌هیچ دردسری امر به ‏‎

‏‎ ‎

‏‎