چکیده
در اندیشه‌های سیاسی، خصوصاً اندیشه‌های سیاسی اسلام و ایران در واژه جمهور و اسلام از جایگاه ویژه‌ای برخوردارند. تحلیل اندیشه‌های سیاسی ایران بدون تأمل در این مفهوم نتیجه کاملی را به دست نمی‌دهد. این پژوهش تلاشی است در راستای روشن کردن اندیشه‌های سیاسی یکی از رهبران سیاسی ـ مذهبی ایران که همین عنوان به نوبه خود تحلیل‌گر را به بحث و بررسی در باره این دو مفهوم می‌کشاند. نگارنده بر این باور است که فهم عمیق افکار سیاسی امام خمینی با بررسی هر دو مفهوم میسر و دست‌یافتنی است، بر اساس این منطق تحقیق را پایه‌گذاری کردیم تا تمامی مطالب آن در فصول مختلف گویای ابعاد گوناگون جمهوریت و اسلامیت و شیوه‌های تعامل آن‌ها نسبت به همدیگر در اندیشه‌های سیاسی امام خمینی باشد. در اندیشه‌های سیاسی در ایران برخی بیشتر به جمهوریت و مردم‌سالاری توجه و گروهی بر اسلامیت دولت تأکید می‌نمایند. در این‌باره دیدگاه‌های مختلفی طرح شده که آیا دو مفهوم می‌توانند به وحدت برسند یا خیر؟ این تحقیق به روشنی رابطه این دو را در اندیشه امام خمینی می‌یابد و امکان وحدت مفهومی آن دو را مورد کنکاش قرار می‌دهد. فرضیه اصلی بر این مبناست که مفاهیم جمهوریت و اسلامیت در افکار امام خمینی نسبت به همدیگر تعارضی ندارد و با یکدیگر قابل جمع هستند. لذا با توجه به وجود تفاسیر مختلف درباره این دو و رابطه آن‌ها بررسی و ارائه نظر صریح امام خمینی در این‌باره گامی در جهت کاهش تنش‌ها و تعارضات فکری در کشور است. این پژوهش شامل یک مقدمه، 5 فصل و یک نتیجه‌گیری نهایی می‌باشد مقدمه به بیان چهارچوب اصلی پایان‌نامه می‌پردازد.
فصل اول: پیرامون مفهوم جمهوری در اندیشه‌های سیاسی است. ابتدا دیدگاه‌های دانشمندان صاحب‌نظر درباره جمهوری بیان می‌شود و بعد از طبقه‌بندی نظام‌های سیاسی معاصر توسط اندیشمندان جدید، مردم و آزادی به‌عنوان بنیان حکومت جمهوری معرفی می‌شوند.
فصل دوم: رابطه دین و سیاست در اسلام را بیان می‌کند.در آغاز فصل میزان تعامل ادیان با سیاست از جمله مسیحیت و یهودیت بازگو می‌شود، و در ادامه ره‌آوردهای اسلامیت دولت، سابقه تعامل اسلام و سیاست در ایران و نسبت اسلام با سیاست تبیین می‌شود. به منظور دستیابی دیدگاه‌های مخالفین ادغام دین و سیاست از نظریات مرحوم مهندس مهدی بازرگان و علی عبدالرزاق بهره می‌جوییم و نهایتاً به نقد نظریات آن‌ها می‌پردازیم.
فصل دوم با ارائه یکتاانگاری دین و دولت در نگاه امام خمینی پایان می‌یابد.
فصل سوم: به توضیح مفهوم اسلامیت نظام در اندیشه سیاسی امام خمینی می‌پردازد، بعد از یک مقدمه کوتاه وارد بحث امام خمینی و اسلامیت حکومت می‌شود. این بخش از فصل بیانگر اهمیت و والایی اسلامیت حکومت از دیدگاه امام خمینی، استدلال ایشان بر ضرورت حکومت اسلامی، وپژگی‌های حکومت اسلامی از نگاه وی و نهایتاً تبیین اصل ولایت فقیه می‌باشد.
در فصل چهارم: پی‌جوی شرح چگونگی مفهوم جمهوریت حکومت در افکار سیاسی امام خمینی هستیم در این فصل ابعاد مختلف جنبه جمهوریت حکومت پیشنهادی امام خمینی توضیح داده می‌شود. ابتدای فصل با بیان واژه جمهوری و تأکیدات امام خمینی بر آن و نگرش وی به نقش مردم در تشکیل و تداوم دولت شروع می‌شود و تأکید حقوق مردم در حکومت از نگاه امام بیان می‌گردد. نتیجه فصل تأکید امام بر جایگیری مردم در متن اصلی تصمیم‌گیری‌های کلان سیاسی است.
فصل پنجم: به نوعی همان نتیجه و فرضیه اصلی پایان‌نامه یعنی وحدت اسلامیت و جمهوریت است در این فصل احتمالات گوناگون در باره رابطه جمهوریت و اسلامیت بیان می‌شود و نهایتاً به توضیح جمهور و اسلام به‌عنوان دو پشتوانه اصلی برای یکدیگر که تصور یکی بدون دیگری در عالم واقعیت غیر ممکن است، می‌پردازد. نتیجه‌گیری نهایی: تحقیق بر این پایه استوار است که در افکار امام خمینی هیچ‌گونه تعارضی میان جمهور و اسلام قابل تصور نیست بلکه هر دو از جایگاه ممتازی پایان نامهجمهوریت و اسلامیت در اندیشه سیاسی امام خمینی (س)صفحه 1
برخوردارند، لذا در بخش نتیجه ثابت شد که این دو با تمام تلاش مدافع و پشتیبان یکدیگرند. در عین این‌که احتمالات متعددی پیرامون رابطه این دو به چشم می‌خورد. اما در فرض تعارض یا تفاهیم؟ به این نتیجه رسیدیم که تفاهیم منطقی‌ترین نتیجه بحث است. جمهوریت بزرگترین پشتوانه حکومت اسلامی و اسلامیت در تمامی وجوه از جمهور دفاع می‌کند.
پایان نامهجمهوریت و اسلامیت در اندیشه سیاسی امام خمینی (س)صفحه 2