بررسی تطبیقی حیله در ربا با تکیه بر دیدگاه امام خمینی (س) و شهیدین

‏‏چکیده‏

‏‏ربا در لغت به معنای زیادی و در شرع به مبادله دو هم جنس با زیادی یکی از آن‌ها به شرط مکیل و موزون بودن و هم‌چنین قرض دادن یک جنس به دیگری با شرط بازپرداخت اضافی اطلاق می‌شود. شدت تحریم ربا اکثر فقها خاصه شهید اول و شهید ثانی را بر آن داشت تا در کتب فقهی خود و ذیل بحث ربا، راه‌هایی را برای تخلص از ربا عنوان نمایند که از جمله آن می‌توان به ضمیمه کردن جنس به عوض کمتر و یا به معوضین در مواردی که معلوم نیست کدامیک کمتر است و هم‌چنین فروش مبیع به مقدار مساوی آن و هبه زیادی، و بری‌الذمه نمودن متعاقدین پس از قرض و یا هبه اشاره نمود که مستند دیدگاه شهیدین، روایات بسیار وارده از معصومین (ع) می‌باشد، اما امام خمینی با شرح و بیان تفصیلی انواع ربا، روایات مؤید حیل شرعی را تنها ناظر بر ربای معاملی، آنجا که تفاوت حجمی ‌در اجناس وجود دارد و نه تفاوت قیمی ‌می‌داند و معتقد است در مورد ربای قرضی و قسم دیگر ربای معاملی، روایاتی وارد نشده و به عبارت دیگر آنچه برای حیله آمده اصلاً ربا نیست و آن‌چه رباست حیله‌ای برای حلال کردنش متصور نمی‌باشد. این پایان‌نامه طی چهار فصل به بررسی مشروح راه‌های فرار از ربا از نظر موافقان و مخالفان و دلایل و اشکالات هر یک از آنان می‌پردازد و به ‌این نتیجه می‌رسد که دلایل و مبنای امام خمینی (ره)در رد حیله‌های شرعی در ربا قابل دفاع و توجیه است.‏

‏‎ ‎

‏‎