بررسی قضاوت شورایی و مبانی آن در فقه و حقوق موضوعه با تاکید بر دیدگاه امام خمینی (س)

‏‏چکیده‏

‏‏قضاوت شورایی در لغت به معنای داوری گروهی و دسته‌جمعی است. قضاوت شورایی ‌تعاریف گوناگونی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارت است از: نوعی دادرسی و داوری توسط ‏‎‎‎‏3 یا ‏‎‎‎‏5 یا ‏‎‎‎‏7 یا ... نفر که تعداد آن‌ها فرد باشد (نه زوج) و هر چه اکثریت حکم کردند و یا اتفاق داشته‌اند. همان ملاک باشد. و صورت دیگر قضاوت شورایی عبارت است از این‌که: قاضی، قبل از اتخاذ تصمیم، قضات متعدد را به عنوان افرادی عالم و آگاه، جهت مشورت دعوت و اظهارنظر می‌نمایند. بدین‌ترتیب، پس از شور، حکم قضیه و راه فصل خصومت به نحو جمعی از جانب اکثریت تعیین می‌شود. بدین طریق، مشاوره‌ی آنان، جنبه‌ی مقدماتی دارد و صدور رأی که بر مبنای اکثریت است. اعمال ولایت شرعی محسوب می‌شود و ‌این دو، منافاتی با یکدیگر ندارند. پیرامون قضاوت شورایی سه دیدگاه عمده در میان فقها و حقوقدانان وجود دارد: ‏‎‎‎‏1) عده‌ای قائل‌ به جواز مطلق قضاوت شورایی شده‌اند و معتقدند که قضاوت چه به صورت قاضی واحد و چه شورایی بلامانع است. ‏‎‎‎‏2) عده‌ای در مقام مخالفت با قضاوت شورایی برآمده‌اند و مطلقاً آن را نپذیرفته‌اند و فقط قضاوت قاضی واحد واجدالشرایط را پذیرفته‌اند. ‏‎‎‎‏3) عده‌ای تفصیل قائل‌شده‌اند که خود دو دسته‌اند: الف) بدین صورت که قضاوت شورایی در قاضی تحکیم جایز است (حتی چندین نفر می‌توانند قاضی تحکیم باشند) اما در غیر قاضی تحکیم، قضاوت شورایی ‌جایز نیست. ب) عده‌ای دیگر از فقها و حقوقدانان بر این عقیده هستند که قاضی می‌تواند قبل ازصدور رأی، از دیگر قضات، نظر مشورتی بخواهد ولی در پایان، خود قاضی پرونده اقدام به انشاء حکم و صدور رأی نماید.‏

‏‎ ‎

‏‎