بررسی آرای علوم قرآنی امام خمینی (س)

‏‏چکیده‏

‏‏این رساله حاصل کنکاش و مطالعه کتب و سخنان حضرت امام خمینی در جهت ارائه و تبیین ارائه اندیشه‌های علوم قرآنی ایشان است. به عقیده حضرت امام، قرآن فراتر از وجود لفظی دارای حقیقتی بس متعالی است. و مربوط به شئون ذات حضرت احدیت و از حقایق علمیه ذاتیه است. این حقیقت متعالی دارای اهداف و آرمان‌های متعددی در طول یکدیگر است که در رأس مخروط آن، نشر معرفت خداوند و تعمیق آن در جامعه و افراد انسانی، قرار دارد. در اندیشه حضرت امام وحی یک مقوله غیر قابل درک و فهم است اما می‌توان آن را تجربه کرد و نسبت به آن شناخت شهودی پیدا کرد اگر چه افراد بسیار نادری به این معرفت نائل می‌شوند نگرش و تبیین ایشان از مقوله «وحی» رویکردی عرفانی است و آن را نوعی مکاشفه می‌داند. حضرت امام ضمن این‌که دو نوع نزول (دفعی و تدریجی) برای قرآن قائل است. برای آن مراتب متعددی را ذکر و تبیین می‌نماید و مضمون حدیث «سبعه احرف» را اشاره به همین مراتب هفت‌گانه می داند. ایشان ابعاد مختلف و متعدد اعجاز قرآن را یادآور می‌شود اما بر بعد عرفانی قرآن تأکید می‌کند ایشان عقیده دارد که اعجاز بزرگ قرآن اعجاز عرفانی آن است که فوق همه اعجازهاست. از دیدگاه ایشان قرآن همان‌گونه که بر پیامبر عظیم‌الشأن اسلام نازل شده است به دست ما رسیده است و در آن هیچ‌گونه تحریفی (اعم از زیاده و نقیصه) صورت نگرفته است. به عقیده ایشان اختلاف قرائات ناشی از استنباط و اجتهاد خود قراء است و قرائات مختلف از سنخ خبر نمی‌باشند و لذا تواتر آنها به شدت موهون است، ایشان تنها یک قرائت را صحیح، اصیل و حجت می‌داند و آن قرائتی است که در نزد همه مسلمانان مقبول است و همگی به آن نحو تلاوت می کنند. ایشان تلاوت قرآن را یک نوع عبادت می‌داند و برای آن آداب متعدد و متنوع ظاهری و باطنی قائل است. و شرط تأثیر  پذیرفتن را رعایت آداب ویژه آن معرفی می‌کند. حضرت امام درباره تفسیر به هدف‌گرائی اهمیت بسیار می‌دهد بر آن ‏‏تأکید می‌ورزد. ایشان معتقد است که مفسر باید مقاصد قرآن را شرح دهد و از یک سونگری در تفسیر با تأسف یاد کرده و جامع‏‏‌نگری را سفارش می‌کند. وی تفسیر به رأی را مربوط به آیات احکام  تعبدی معرفی می‌کند. از بیانات ایشان به دست می‌آید که زبان قرآن زبان هدایت و موعظه است و از ویژگی‌های آن این است که از نقاط مثبت تمامی زبان‌ها (زبان عرفی، علمی،‌ نمادین...) استفاده شده است. و از آن‌جا که مخاطبان آن از تمامی اقشار است از زبانی سهل و ممتنع برخوردار می‌باشد و از دیگر ویژگی زبان موعظه، این است که تکرار در آن فراوان یافت می‌شود.‏

‏‎ ‎

‏‎ ‎

‏‎