بختیار، بحران مشروعیت و استعفاء

‏‏بختیار، بحران مشروعیت و استعفاء‏

‏‏همزمان با فرار شاه از کشور، امام در چندین سخنرانی و مصاحبه اعلام کردند دولت‏‎ ‎‏بختیار غیرقانونی است و مشروعیت ندارد و ملت ایران، باید علیه این دولت تظاهرات‏‎ ‎‏کنند تا مثل دولتهای قبلی ساقط شود. این برای بختیار ـ که از جبهه ملی و حزب خود‏‎ ‎‏اخراج شده بود ـ و برای دولت نیم بند او ضربه سنیگنی بود. به همین علت، بختیار با‏‎ ‎‏ارسال نامه ای به امام (در تاریخ بهمن 1357) و طرح سفر به پاریس و مذاکره با ایشان،‏‎ ‎‏کوشید برای خود به عنوان رئیس دولت، مشروعیتی کسب کند و راه نجاتی بیابد. ‏

‏‏این در حالی بود که آقای مهندس بازرگان و جمعی از اعضای شورای انقلاب و‏‎ ‎‏منجمله خود من، با افرادی که به عنوان نمایندگی از دولت بختیار می آمدند؛ مثل آقای‏‎ ‎‏عباس امیر انتظام و تیمسار احمد مدنی، سیاست مذاکره با بختیار و چند نفر از امرای‏‎ ‎‏ارتش را، با هدف جلوگیری از خونریزیهای بیشتر و انتقال مسالمت آمیز قدرت، با‏‎ ‎‏جدیت پیگیری می کردیم.‏

‏‏در جریان همین مذاکرات بود که پیشنهاد استعفای بختیار هم مطرح شد و او هم‏‎ ‎‏ظاهراً موافقت کرد و حتی متنی را هم به همین منظور نوشت، که ما آن را در جلسه‏‎ ‎

‏
‏‎

‏‏امام هم براساس سیاستی که از قبل داشتند چنین ملاقاتی را پیش از اعلام رسمی‏‎ ‎‏استعفا، رد و با قاطعیت اعلام کردند که تا بختیار استعفا ندهد، او را نخواهند پذیرفت.‏‎[1]‎

‏‏بختیار وقتی قاطعیت امام را دید، با بحران و بن بست سختی روبه رو شد؛ از یک‏‎ ‎‏طرف حاضر نبود حکومت را به مخالفان بسپارد و از طرف دیگر خود او نیز، تسلطی بر‏‎ ‎‏اوضاع کشور و امکان تغییر شرایط آن را نداشت و تنها به پشتیبانی امریکا و انگلیس و تا‏‎ ‎‏حدودی ارتش، دلگرم بود.‏‎[2]‎

‏‎ ‎

‏‎

• . متن پیام حضرت امام که در مورخ 7 بهمن 1357 منتشر شد به شرح ذیل می باشد:      کارها و عملیات بختیار و سران کنونی ارتش نه تنها برای ملت ایران بلکه برای دولت امریکا هم، بخصوص آیندۀ خود امریکا هم در ایران، سخت ضرر دارد و من ممکن است مجبور شوم دستور جدیدی دربارۀ اوضاع ایران بدهم. بهتر است شما به ارتش توصیه کنید که از بختیار اطاعت نکند؛ دست از این حرکات بردارند. ادامۀ این عملیات توسط بختیار و سران ارتش ممکن است فاجعه ای بزرگ به بار آورد. اگر او و ارتش در امور دخالت نکنند و ما ملت را ساکت کنیم ضرری برای امریکا ندارد. اینگونه حرکات و رفتار، ثبات و آرامش منطقه را باعث نخواهد شد. ملت از من حرف شنوی دارد، و ثبات به دستور من و با اجرای برنامۀ من به وجود خواهد آمد.     وقتی من دولت موقت را اعلام کنم خواهید دید که رفع بسیاری از ابهامات خواهد شد و خواهید دید که ما با مردم امریکا دشمنی خاصی نداریم و خواهید دید که جمهوری اسلامی که بر مبانی فقه و احکام اسلامی استوار است چیزی نیست جز بشر دوستی و به نفع صلح و آرامش همۀ بشریت است.     بستن فرودگاهها و جلوگیری از رفتن ما به ایران، ثبات را بیش از پیش بر هم می زند، نه آنکه اوضاع را تثبیت نماید. از جانب نیروهای طرفدار من خواسته شده است که اذن بدهم بروند فرودگاه را باز کنند با زور؛ اما من هنوز چنین اذنی نداده ام. همچنین نیروهای مسلح از نظامی و غیرنظامی مِنْجمله عشایر درخواست عمل برای پایان دادن به وضع کنونی کرده اند.اما من هنوز اذن نداده ام. و ترجیح می دهم که کار با مسالمت تمام شود و سرنوشت مملکت به دست ملت سپرده شود.     برای اطلاع بیشتر رجوع شود به: صحیفه امام؛ ج 5، ص 536.
• . انقلاب و پیروزی؛ صص 155ـ 158.