لایحه انجمنهای ایالتی و ولایتی

‏‏ لطفاً ‏‏در رابطه با ‏‏انعکاس ‏‏شروع مبارزات بعد از ارتحال مرحوم ‏‎ ‎‏آیت الله العظمی بروجردی و به صحنه آمدن حضرت امام در مشهد ‏‎ ‎‏توضیح بفرمایید؟‏

‏‏تا زمانی که آیت‏‏ ‏‏الله العظمی بروجردی حیات داشتند چون ‏‎ ‎‏مرجعیت شیعه، مرجعیت واحدی بود، دولت و دستگاه طاغوت جرات ‏‎ ‎‏نمی کرد علناً وارد میدان بشود و قوانینی که بر خلاف اسلام بود در ‏‎ ‎‏معرض اجرا و عمل بگذارد. آنان بعد از فوت آقای بروجردی وارد این ‏‎ ‎‏صحنه شدند چنانچه دلائل و شواهدی برای این ادعاوجود دارد. یکی از ‏‎ ‎‏بزرگان و شاگردان مرحوم آیت الله العظمی بروجردی می فرمودند که ‏‎ ‎‏هیاتی از طرف دولت وقت به ملاقات آیت الله العظمی بروجردی ‏‏آمده ‏‎ ‎
‏‎

‏‏دستگاه از این اقدام ‏‏(اجرای لایحه انجمنها) ‏‏یک هدف را تعقیب ‏‎ ‎‏می کرد و آن هدف عمده این بود که ببیند آیا بعد از آیت الله بروجردی در ‏‎ ‎‏حوزه های علمیه شیعه، مردی که بتواند پرچم رهبری تشیع را به عهده ‏‎ ‎‏بگیرد و شیعه را رهبری کند و مرجعیت واحدی بشود، وجود دارد یا نه؟ ‏‎ ‎‏قهراً لازم بود که یک مقداری آزادی بدهند، ‏‏تا اوضاع را ارزیابی کنند، ‏‏لذا ‏‎ ‎‏در ماجرای انجمن های ایالتی و ولایتی آزادی ‏‏هایی‏‏ داده شد ‏‏بطوریکه ‏‎ ‎‏منبری ها حرف زدند، اهل قلم در دانشگاه و در حوزه علمیه نوشتند، در ‏‎ ‎‏شهرستانها حتی علمای بخشها و روستاها هم دست به قلم بردند و ‏‎ ‎‏اعلامیه دادند‏‏.‏‏ در حدود چند ماه این مساله ادامه داشت و به حسب ظاهر ‏‎ ‎‏کسی را نمی گرفتند و متعرض نمی شدند و شدت عمل نشان نمی دادند ‏‎ ‎‏تا معلوم شود بالاخره رهبر چه کسی است. زیرا آن کسی که سلسله ‏‎ ‎‏جنبان این حرکت است در آینده او مرجع خواهد شد،می خواستند او را ‏‎ ‎‏شناسایی بکنند که به این هدفشان رسیدند‏‏.‏

‏‏بالاخره وقتی که معلوم شد ‏‏دولت ‏‏در مقابل حرکت مردم و ‏‎ ‎‏اعلامیه هایی که علما و مراجع بزرگ صادر می کنند پاسخ ص‏‏ر‏‏یحی ‏‎ ‎‏نمی دهد یک تصمیم جدی گرفتند‏‏.‏‏ آن تصمیم عبارت از این بود که ‏‎ ‎‏چهار نفر از علمای برجسته تهران اعلامیه ای صادر کردند و از مردم ‏‎ ‎‏دعوت کردند روز اول رجب در مسجد حاج سید عزیز الله، تجمع کنند تا ‏‎ ‎‏تکلیف این تصویب نامه را تعیین کنند. اطلاعیه ای هم از طرف بازاری ها ‏‎ ‎‏منتشر شد که انتظامات بازار و این مجلس به عهده خود بازاریها است. ‏‎ ‎‏آنان هشدار دادند ‏‏نیروی شهربانی حق ورود به بازار را در اول رجب ‏‎ ‎
‏‎

‏‏دولت هم احساس خطر کرد‏‏.‏‏شبانه جلسه هیات دولت را تشکیل داده ‏‎ ‎‏و تصویبنامه را لغو کردند. مرحوم آقای فلسفی،‏‏ خاطره ای نقل کردند که ‏‎ ‎‏حائز اهمیت است‏‏، ایشان فرمودند: ساعت 2 بعد از نیمه شب بود که ‏‎ ‎‏نمایندگانی از طرف دولت آمدند و پدر پیر مرا که یکی از امضا کنندگان ‏‎ ‎‏آن اطلاعیه بود‏‏ از ‏‏خواب بیدار کردند ‏‏و ‏‏گفتند‏‏:‏‏ آقا ما تصویب نامه ‏‎ ‎‏انجمن های ایالتی و ولایتی را لغو کردیم شما هم این اطلاعیه خودتان را ‏‎ ‎‏لغو کنید و مجلس فردای خودتان را ملغی کنید. ایشان در جواب ‏‎ ‎‏فرمودند: بسیار خوب مجلسی که ما اعلام کردیم برای این بود که ‏‎ ‎‏سرنوشت این تصویب نامه تعیین بشود حالا که شما لغو کردید گویندگان ‏‎ ‎‏ما مطالب دیگری دارند، در رابطه با این موضوع حرفی نمی زنیم و ‏‎ ‎‏صحبت نمی کنیم این بود که آن جلسه برگزار شد اما نه با آن کیفیتی که ‏‎ ‎‏گفته شده بود. منبری ها منبر رفتند و صحبت کردند و مطالبی که لازم بود ‏‎ ‎‏برای مردم بیان بشود درآن جلسه مطرح کردند و بعد هم اعلام کردند که ‏‎ ‎‏تصویب نامه انجمن های ایالتی و ولایتی لغو شد‏‏.‏

‏‏مدتی بعد هم خود ‏‏اسدالله ‏‏علم‏‎[1]‎‏ (نخست وزیر) ‏‏در مصاحبه ای بطور‏‎ ‎‏مفصل در مورد لغو این تصویب نامه صحبت کرد. شایان ذکر است که ‏‎ ‎
‏‎

‏‎

• . اسدالله علم در سال 1290 شمسی به دنیا آمد. وی پسر امیر محمد ابراهیم خان عمو شوکت  الملک از ملاکان بزرگ جنوب خراسان بود. به همین دلیل فرزند وی نیز به سرعت پلکان  ترقی را طی کرد و در جریان مرحله اول نهضت امام خمینی (43-1341 شمسی) بر مسند  نخست وزیری تکیه زد و بعد از آن نیز تا زمان فوتش در سال 1356 به عنوان وزیر دربار  ایفای نقش کرد.