در یک سفری به عراق که به نظرم سال 1349 بود یک شب منزل آقای شیخ حسن کروبی بودم عده ای از جمله آقایان محتشمی، شریعتی، سجادی و زیارتی هم آنجا بودند. البته آقای دعایی مرا به آنجا رساند ولی خودش داخل نیامد، چون زیاد در این جلسات شرکت نمی کرد. آن شب آقای زیارتی ـ سید حمید روحانی ـ سخنان تندی علیه امام موسی صدر و سید محمدباقر صدر اظهار کرد از جمله اینکه آقای موسی صدر عامل و جیره خوار امپریالیسم و صهیونیسم است و طوری هم حرکت کرده که هیچ ردپایی از خودش به جا نگذاشته است. دلیل هم این که ایشان مروّج آقای خویی است نه امام خمینی. آقای سید محمدباقر صدر هم که در اینجا (نجف) است همینطور. دلایلی که آقای زیارتی علیه آیت الله صدر اقامه می کرد این بود که: روزی که امام مبحث ولایت فقیه را شروع کردند، جا داشت که آقای صدر هم آن مبحث را دنبال می کردند. دوم اینکه ایشان در قید و بند مرجعیت است، در حالی که ما مرجع داریم. سوم اینکه آقای صدر طهارت اهل کتاب را به آقایان حکیم و خویی تحمیل کرده است و این موضوع در راستای خواسته آقای موسی صدر بوده زیرا او در ارتباط با غربی هاست و می خواهد راه آنها را به جهان اسلام باز کند و از طریق طهارت اهل کتاب می خواهد مقاومتی از سوی مسلمانان نسبت به کفّار بروز داده نشود.
البته در آن جلسه ما بحث ها و صحبت های دیگری راجع به اوضاع سیاسی خارج از کشور و مسائل انجمن های اسلامی دانشجویان هم داشتیم.
آن شب من برگشتم منزل خاله ام و با آقای صدر این انتقادات را در میان گذاشتم ایشان خنده ای کرد با همان لبخند و لحن شیرین فارسی که داشت ـ چون فارسی بلد نبود ولی مطلب را می رساند ـ ابتدا تشکر کردند از اینکه من به لحاظ لطف و علاقه ای که به ایشان دارم این مطالب را مطرح کردم بلکه با روشن شدن مسائل مقداری از اختلاف سلیقه ها و کدورتها از بین برود. در مورد مسئله طهارت اهل کتاب گفتند: کسی که این ادعا را می کند که یک طلبه ای مثل من ـ حالا در هر سطحی مهم نیست ـ بتواند در راستای منافع قدرتهای استعماری به دو مرجع بزرگوار شیعه، فکری را تحمیل بکند،
خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 1صفحه 108
آیا خدشه به اصل مرجعیت و فتاوای مراجع شیعه وارد نمی کند و قداست و حرمت فقاهت و اجتهاد این بزرگواران را که یک عمر در فقه تتبّع کردند را از بین نمی برد؟ اگر این موضوع حقیقت داشته باشد آیا دیگران نمی توانند فتاوای فقهای دیگر حتی فتاوای آیت الله خمینی را زیر سوال ببرند؟ اما من عقیده ام این است که اهل کتاب پاک هستند، آن نجاستی را که بعضی از آقایان برای اهل کتاب قایل هستند، بر آن مبنا من خیلی از مسلمان ها را نجس تر می دانم و در این زمینه دلایلی را عنوان کردند و گفتند من و پسر عمویم سید موسی مدت هاست به این عقیده رسیده ایم و البته شاید با آن دو مرجع بزرگوار هم بحث هایی کرده باشیم اما اینگونه نبوده که ما نظراتمان را به آنها تحمیل کرده باشیم. در خصوص در قید و بند مرجعیت بودن و ترویج از آیت الله خویی ایشان گفتند اولاً آیا هر طلبه ای که وارد حوزه علمیه می شود و شهریه امام زمان(ع) را می گیرد، مگر به این قصد نیست که روزی بتواند خودش استنباط از احکام بکند؟ اگر این قصد را نداشته باشد، شهریه ای که می گیرد حرام است. اگر من در این جهت حرکت نکنم اشکال دارد. این چه اتهامی است؟ و انگهی مگر کسی می تواند خودش خودش را مرجع بکند؟ مردم باید به او رجوع بکنند.
در ارتباط با آقای خویی این جور نیست که من اختلاف سلیقه و اختلاف رای و ذایقه با ایشان نداشته باشم. البته ایشان استاد من بودند و هستند و من احترام فوق العاده ای برای ایشان قایل هستم، اما این طور نیست که اختلاف مشرب و مذاق فکری نداشته باشم ـ در این زمینه به مواردی هم اشاره کردند ـ اما در ارتباط با آیت الله خمینی وقتی ایشان درس ولایت فقیه را شروع کردند و به صورت جزواتی منتشر شد، دوستان آقای خمینی این جزوه ها را در جلسات درس دیگر آقایان و اساتید حوزه بردند، همه به اتفاق نپذیرفتند و رد کردند، فقط من بودم که نه تنها گفتم جزوات را توزیع کنند بین افراد حاضر در درس، بلکه در آن جلسه درسم یک پرانتزی باز کردم و به مبحث ولایت فقیه پرداختم. به این امر اعتقاد هم دارم.
صحبت من با آیت الله صدر تمام شد. فردا بعدازظهر با امام قرار داشتم رفتم خدمتشان گفتم: آقا! شما وقتی که در حضور خودتان اجازه نمی دهید افراد با بی احترامی
خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 1صفحه 109
از مراجع نام ببرند چه برسد به اسائه ادب و غیبت که اصلاً تحمل نمی کنید، پس چرا عده ای از کسانی که به شما منتسب هستند، از شاگردان و اطرافیان که فکر و گفتار و اعمال و کردار آنها به حساب شما گذاشته می شود، به خودشان اجازه می دهند در مورد بعضی از شخصیت هایی که به هر دلیل اختلاف نظر و سلیقه با آنها دارند، چنین اتهاماتی را مطرح کنند از جمله در مورد آقا سید محمدباقر صدر و آقا موسی صدر این مطالب گفته شود؟
پس از آنکه من این حرف ها را زدم، امام خیلی متاثر شدند به حدّی که من احساس کردم که نمی بایستی این مطالب را با ایشان در میان می گذاشتم. هیچ پاسخی ندادند سکوت کردند و یک حالت نگران کننده ای در چهره شان نمایان شد. اصلاً جلسه آن روز ما ادامه پیدا نکرد، قرار بود مطالبی را بگویند که موکول به فردا شد. من خداحافظی کردم. شب شام منزل یکی از همین دوستان ـ تردید دارم منزل آقای شریعتی بود یا شیخ حسن کروبی یا محتشمی ـ مهمان بودم یک نیم ساعتی که گذشت، آقای کروبی شتابان رسید و با یک حالت استفسار به من گفت شما به آقا چه گفته اید، چیزی به آقا گفته اید؟ گفتم مگر چه شده؟ گفت بعد از صحبت های شما آقا به اندازه ای ناراحت بود که برای اولین بار نماز مغرب را در جماعت چهار رکعت خواندند گفتم من چیز خاصی به ایشان نگفتم فقط به عنوان یک وظیفه شرعی احساس کردم به ایشان هشدار بدهم که مراقب باشند در حوزه نجف یک جاسوس امپریالیسم و صهیونیسم وجود دارد به نام سید محمدباقر صدر و پسرعمویش موسی صدر هم عامل امپریالیسم و صهیونیسم است و با هم در ارتباطند، می خواستم ذهن ایشان روشن بشود! خوب، دوستانی که حضور داشتند یک مقداری ناراحت شدند. امام فردا یا پس فردا در جلسه درس و بحث خود به این امر پرداخته در این زمینه تذکراتی به آقایان داده بودند.
خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 1صفحه 110