آبشخورهای فکری دانشجویان مسلمان

‏‏در باروری فکری انجمن های اسلامی چند عامل خیلی موثر بودند: یکی نقش دکتر ‏‎ ‎‏بهشتی‏‎[1]‎‏ در مرکز اسلامی هامبورگ که هم به لحاظ عقیدتی و هم ارشادهای خاصی که ‏‎ ‎‏به اتحادیه می داد موجب تقویت انجمن های اسلامی شد. دوم تلاش های فرهنگی ‏‎ ‎‏حسینیه ارشاد و دکتر شریعتی که تمامی نوارهای سخنرانی او به اروپا می آمد و ما آن را ‏‎ ‎‏در قالب جزوات فرهنگی و ایدئولوژیکی در اختیار واحدها قرار می دادیم، همچنین بود ‏‎ ‎‏آثار آقای مطهری و رهنمودهای امام موسی صدر و سخنرانیهای سیاسی ـ عقیدتی ‏‎ ‎‏ایشان در جلسات عمومی و خصوصی اتحادیه. در جلسات عمومی بحث ها غالباً جنبه ‏‎ ‎‏عقیدتی داشت و مسائل و مبهمات و مشکلات عقیدتی خاصه در مقولات فلسفی که ‏‎ ‎

‎

‎

‏‏حتی برای سران و کادرهای بالای اتحادیه نیز مطرح بود، مورد بحث و گفتگو و مباحثه ‏‎ ‎‏قرار می گرفت که غالباً به دلیل حضور مارکسیست ها بسیار جذاب و آموزنده بود. این ‏‎ ‎‏چنین جلساتی گاه تا هشت ساعت به طول می انجامید (نوارهای این جلسات موجود ‏‎ ‎‏است و من آن را در اختیار بنیاد امام موسی صدر در بیروت و مرکز آن در تهران قرار ‏‎ ‎‏داده ام) اما در جلسات خصوصی بهره برداری از ایشان غالباً مربوط به اوضاع سیاسی ‏‎ ‎‏منطقه بویژه مقوله مربوط به فلسطین و مسائل مربوط به ایران می شد.ما در سال های ‏‎ ‎‏اول جز معدودی آثار مربوط به مهندس بازرگان خوراک فکری دیگری نداشتیم، از آن ‏‎ ‎‏طرف از سوی مارکسیست ها جزوات متعددی در سطوح مختلف منتشر می شد و ‏‎ ‎‏سمینارهای آموزشی هم می گذاشتند. با آمدن آقای بهشتی به آلمان و ارتباط ایشان با ‏‎ ‎‏امام و فعالیت های دکتر شریعتی، مشکلاتی که در سال های اول داشتیم و بحران ‏‎ ‎‏ایدئولوژیک ما برطرف شد.‏

‏‎

• .البته ایشان اواخر سال 1349 به ایران برگشت و اوج تلاش های دانشجویی خارج از کشور از سال 1350 به  بعد بود. در این زمان استاد مجتهد شبستری خیلی از لحاظ فکری به ما کمک می کرد.