فصل سوم : گفتگـو

در مورد کتاب «زوایای تاریک»

‏اینکه آقای جلال‌الدین فارسی چنین موضعی را نسبت به آقای صدر و دکتر چمران ‏‎ ‎‏دارد، به خصلتها و خلقیات روحی خودش برمی‌گشت! ایشان و دوستانشان علیه آقای ‏‎ ‎‏صدر کم کارشکنی نکردند! من دو نمونه را برایتان ذکر می‌کنم که مستقیماً در جریان ‏‎ ‎‏هر دو آنها قرار داشتم.‏

‏قبلاً گفتم که دولت لبنان در پی یک اقدام مشکوک 12 نفر از ایرانیان مقیم لبنان را ‏‎ ‎‏بازداشت کرده و حکم اخراج و تحویل آنها به ایران را صادر می‌کند. ساعت 12 شب ‏‎ ‎‏آقای صدر مطلع می‌گردد. ایشان همان موقع با رئیس‌جمهور تماس می‌گیرد و می‌گوید، ‏‎ ‎‏محکمه عالی چنین حکمی ‌را صادر کرده است و برای امضاء پیش شما فرستاده‌اند. ‏‎ ‎‏شما امضاء نکنید تا من شما را ببینم! فردا این ملاقات صورت می‌گیرد. رئیس‌جمهور ‏‎ ‎‏لبنان در آن زمان آقای شارل حلو بود. زمانی که دکتر چمران تازه به لبنان آمده بود. ‏‎ ‎‏سفیر آن زمان لبنان در ایران هم آقای کاظم الخلیل بود که به قول دکتر چمران، یکی از ‏‎ ‎‏پست‌ترین چهره‌های موجود در دنیای شیعه است! رئیس‌جمهور که ظاهرا شارل حلو ‏‎ ‎‏بود، علاقه خاصی به آقای صدر داشت. دایی‌جان با رئیس‌جمهور صحبت کردند و ‏‎ ‎‏ایشان هم بنا بر درخواست آقای صدر، از تحویل افراد بازداشت شده به ایران منصرف ‏‎ ‎

خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 200
‏گردید. تنها درخواست رئیس‌جمهور آن بود که برای آنکه حکم محکمه در ظاهر اجرا ‏‎ ‎‏شود، این افراد به طور صوری و موقت به سوریه فرستاده شوند. آقای صدر در سوریه ‏‎ ‎‏علاوه بر شخص حافظ اسد، دوستان زیادی داشتند! یکی از این دوستان، از مقامات ‏‎ ‎‏بلند پایه امنیتی سوریه بود. آقای صدر با دوستانشان تماس گرفتند و سفارش کردند که ‏‎ ‎‏به اینها کاری نداشته باشید! به آنها گفتند که بگذارید اینها کارشان را انجام دهند. گفتند ‏‎ ‎‏که اگر چه اینها شلوغ هستند، اما به هیچ‌وجه مخل امنیت شما نخواهند بود! آنها را قانع ‏‎ ‎‏کردند که اگر اینها در زینبیه شلوغ کردند و حتی اسلحه هم با خود حمل کردند، کاری ‏‎ ‎‏به شما نخواهند داشت و تنها بر ضد شاه و اسرائیل فعالیت خواهند کرد! آقای صدر به ‏‎ ‎‏گونه‌ای مقامات سوریه را نسبت به اینها مطمئن کرده بودند که دست این افراد در ‏‎ ‎‏سوریه کاملاً باز بود! مثلاً آقای محمد منتظری تنها کاری که در سوریه نمی‌کرد، آن بود ‏‎ ‎‏که علیه آن کشور قیام مسلحانه کند! امثال او در سوریه دستشان برای هر کاری کاملاً ‏‎ ‎‏باز بود! خوب! شما تصور می‌کنید که این اقدامات آقای صدر نزد آقای جلال فارسی ‏‎ ‎‏چه انعکاسی داشت؟ مروت و قدرشناسی و قضاوت ایشان اینگونه بود که گفتند: «آقای ‏‎ ‎‏صدر از وجود ما در لبنان احساس خطر کرد و نگران بود که موقعیتش متزلزل شود! به ‏‎ ‎‏همین جهت زمینه‌چینی کرد که ما را از لبنان اخراج کنند!». ‏

‏و اما نمونه دوم. در آن آشوب لبنان که به قول آقای صدر اوضاع خیلی «در هم و بر ‏‎ ‎‏هم» شده بود، امثال آقا جلال خیلی کارشکنی می‌کردند. برای ما‌ واقعاً ملموس بود که ‏‎ ‎‏آقای صدر تا چه حد در ثبات لبنان، حفظ فلسطینی‌ها و جلوگیری از آشوب بر ضد ‏‎ ‎‏فلسطینی‌ها دخیل هستند. در خیلی از ملاقات‌ها من خود حضور داشتم و شاهد بودم ‏‎ ‎‏که ایشان چگونه با فلسطینی‌ها، مسیحی‌ها و سایر جناح‌های درگیر صحبت می‌کنند. ‏‎ ‎‏دکتر چمران بیش از همه ما‌ها در جریان فعالیت‌های ایشان قرار داشت و بیشتر از همه ‏‎ ‎‏ما ناظر ظلم و ستمی ‌بود که در این‌باره بر آقای صدر می‌رفت! این در شرایطی است که ‏‎ ‎‏ما انجمن‌های اسلامی ‌اروپا را در مقیاسی جهانی گسترش داده بودیم. مثلاً در یکی دو ‏‎ ‎‏سفر که خود من به هند و فیلیپین رفته بودم، با کمک دوستان آنجا سازمان انجمنهای ‏‎ ‎‏اسلامی ‌شبه‌قاره هند را تشکیل دادیم. دوستان ما در آمریکا انجمن اسلامی ‌شاخه آمریکا ‏‎ ‎

خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 201
‏و کانادا را به وجود آورده بودند. خود ما هم که اتحادیه [انجمن‌های اسلامی شاخه] ‏‎ ‎‏اروپا را تشکیل داده بودیم. یک سازمان واحد مرکزی را هم به وجود آوردیم که به ‏‎ ‎‏اتحادیه انجمن‌های اسلامی ‌دانشجویان معروف بود. ‏

‏ارگان آن نشریه «مکتب مبارز» بود. ماهنامه «قدس» نشریه سیاسی آن بود و یک ‏‎ ‎‏سری جزوات ایدئولوژیک و یک فصل‌نامه هم تحت عنوان «مجموعه کرامه» منتشر ‏‎ ‎‏می‌کردیم. در آن موقعیت و به موازات پر و بال گرفتن انجمن‌های اسلامی، با نفوذ ‏‎ ‎‏ساواک روند تضعیف کنفدراسیون در میان دانشجویان شروع گردیده بود. کنفدراسیون ‏‎ ‎‏یک سازمان صنفی، سیاسی و پرجاذبه بود که اعضاء آن نوعاً ضدمذهبی و یا غیرمذهبی ‏‎ ‎‏بودند. در مقابل اینها یک مرتبه اتحادیه انجمن‌های اسلامی ‌به قدرت رسید. آن هم یک ‏‎ ‎‏سازمان مذهبی که علیه آن فعالیت می‌کردند. این دو سازمان روبروی هم ایستاده بودند.‏

خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 202