فصل پنجم : اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان در اروپا (گروه فارسی زبان)

شاه قدرت تصمیم ‌گیری را از دست می ‌دهد

‏در همین شرایط و اوضاع نمایندگان شاه به قم رفته و با آیت الله شریعتمداری دیداری ‏‎ ‎‏انجام دادند. این ملاقات در فضایی صورت گرفت که کمی قبل از آن نظامیان در تعقیب ‏‎ ‎‏مردم حتی به منزل ایشان نیز وارد شده و به سوی مردم تیراندازی نیز کرده و چند نفر ‏‎ ‎‏را به شهادت رسانده بودند. پذیرفتن نمایندگان شاه و دیدار با آنان خشم عمومی، ‏‎ ‎‏خصوصاً دانشجویان را در داخل و خارج از کشور متوجه آیت الله شریعتمداری نمود. ‏‎ ‎‏در آن مقاطع امام هم چنان اجازه نمی دادند که کسی به علما و مراجع توهین روا دارد و ‏‎ ‎‏حتی سکوت آنان را با اندکی بی حرمتی به باد انتقاد بگیرد. کما اینکه در مورد سیاسیون ‏‎ ‎‏نظیر آقای بازرگان هم چنانکه قبلاً گفتم، اجازه چنین امری را نمی دادند. مشکلی که ‏‎ ‎‏دولت در خاموش کردن بحران با آن دست به گریبان بود، در چند عامل خلاصه می شد. ‏‎ ‎‏با اجرای برنامه های حساب شده طی ده سال گذشته، رشد بینش عمومی و اجتماعی و افزایش بینش و روشن بینی سیاسی قاطبه مردم فرا گیرشده بود. اتحاد رهبران مذهبی و ‏‎ ‎

خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 1صفحه 330
‏سیاسی و دانشگاهی حول محور امام، نفوذ ناپذیری صف رهبران قیام را سبب شده بود. ‏‎ ‎‏تا قبل از این حوادث، ارتش و ساواک هر کدام تحت امر ملوکانه اقدام به مقابله با مردم ‏‎ ‎‏کرده و در واقع از خود استقلالی نداشتند و جرات انجام کاری را هم بدون نظر شاه ‏‎ ‎‏نداشتند. در شرایط آنچنانی، شاه به دلیل رشد بیماری و مصرف داروهای مسکن و ‏‎ ‎‏احیاناً مخدّر و سرگشتگی سران تصمیم گیر در آمریکا و وجود تناقضات منابع خبری ‏‎ ‎‏آنان، قدرت اتخاذ تصمیم و رهبری کارآمد را در مقابله با مردم نداشت. همان دوگانگی ‏‎ ‎‏در سیاست خارجی آمریکا نسبت به ایران یعنی اعمال سیاست دفاع از حقوق بشر از ‏‎ ‎‏یکسو و اعمال فشارهای نظامی از سوی دیگر ـ یا به اصطلاح سیاست چماق و هویج ‏‎ ‎‏ـ در رفتار ماموران دولتی ایران نیز مشاهده می شد. از تریبونهای رسمی توسط شاه و ‏‎ ‎‏نخست وزیر سیاست آزادسازی فضای کشور تبلیغ می شد و تظاهرات مردمی رخ ‏‎ ‎‏می داد و رهبران سیاسی به مصاحبه و سخنرانی می پرداختند، در همان حال در ‏‎ ‎‏شهرهایی دیگر و حتی در بعضی از مناطق تهران ماموران نظامی با اسلحه به جان مردم ‏‎ ‎‏می افتادند.‏

خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 1صفحه 331