فصل سوم : گفتگـو

نقش شیعیان

* نقش تاریخی شیعه در اسلام، از گذشته تا حال چه بوده است؟

‏امام موسی صدر: طایفه شیعه، اهل بیت(ص) را به عنوان رهبر و پیشوای خود ‏‎ ‎‏می‌دانند و آنان را استمرار وجود رسول خدا(ص) تلقی می‌کنند. ائمه اهل بیت(ع) نیز ‏‎ ‎‏در جهت دادن به مسلمانان و گسترش فرهنگ‌های متنوع آنان و در دور نگه داشتن ‏‎ ‎‏حکام از انحراف و کجروی نقشی بس بارز و گسترده داشته‌اند. از سویی دیگر ائمه ‏‎ ‎‏تفسیر آیات قرآنی را برای مسلمانان بیان کرده‌اند و به دانشمندان اسلامی با وجود ‏‎ ‎‏اختلاف مذاهبشان راههای اجتهاد درست را آموخته‌اند. دانشمندان شیعه نیز پس از ائمه ‏‎ ‎‏تاثیری درخشان و نقشی اساسی در توسعه فرهنگ اسلامی و بویژه توسعه و بالندگی ‏‎ ‎

خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 257
‏فقه داشته‌اند که این خود به سبب آنست که در نزد علمای شیعه ابواب اجتهاد همیشه ‏‎ ‎‏باز و گشوده بوده است. خلاصه آن که علمای شیعه همواره به اسلام و اصول و ‏‎ ‎‏ارزش‌های آن وفادار بوده و به چیزی جز اسلام رضایت نداده‌اند. علمای شیعه مذهب ‏‎ ‎‏را راهی به سوی دین می‌دانند و به همین خاطر می‌بینیم که بسیاری از مصالح خود را ‏‎ ‎‏برای رسیدن به اهداف والای الهی فدا کرده و می‌کنند.‏

* از نظرگاه عقیدتی، چه وجه تمایزی میان شیعه و سنی وجود دارد؟

‏امام موسی صدر: تفاوت اساسی در میان شیعه و غیرشیعه در دو مورد خلاصه ‏‎ ‎‏می‌شود:‏

نخست ـ ولایت:‏ حقیقت مساله ولایت عبارت است از ایجاد جامعه‌ای صالح از ‏‎ ‎‏طریق تکوین و تشکیل حکومتی صالح. علی(ع) برترین این مصداق‌ها بود. در نظرگاه ‏‎ ‎‏شیعه مساله ولایت از مهمترین احکام شرعیه است. من اعتقاد دارم تشکیل جامعه‌ای ‏‎ ‎‏صالح بیش از هر اقدام دیگری منجر به رشد و کمال انسان می‌شود. بنابراین ولایتی که ‏‎ ‎‏از نظر شیعه مساله‌ای اساسی به شمار می‌رود، تنها جنبه تاریخی ندارد، بلکه مساله‌ای ‏‎ ‎‏است همیشگی، در هر زمان و هر جامعه‌ای.‏

دوم ـ منابع شرعی:‏ در نظرگاه شیعه، پس از نصوص قرآنی و سنت نبوی، سنت ‏‎ ‎‏اهل بیت و روایات و تعلیمات آنان منبع و مصدر شرعی به شمار می‌آید؛ اما مذاهب ‏‎ ‎‏دیگر غیر از قرآن و سنت پیامبر(ص) آرای صحابه پیامبر(ص) را به عنوان منابع شرعی ‏‎ ‎‏به حساب می‌آورند. در اینجاست که با تفاوت‌های بسیاری در احکام و تعالیم دینی ‏‎ ‎‏روبرو می‌شویم، اما تمام این تفاوتها و حتی اصل اجتهاد در دایره فروع محدود می‌شود ‏‎ ‎‏و موجب تفاوت و فرق در اساس و ارکان اسلامی نمی‌گردد.‏

خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 258