محیط قابل انفجار لبنان، شرایط داخلی و عربی و بینالمللی، یک توطئه دقیق و
خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 279
حسابشده، صدها هزار قطعه سلاح، محیط مسموم و تبلیغات مهیج، بسان انباری از باروت منتظر جرقهای بود تا منفجر شود.
«معروف سعد» یکی از رهبران ملی جنوب و نزدیک به شیعه در پیشاپیش یک میتینگ ماهیگیران که علیه سلطه یک شرکت انحصاری صید ماهی اعتراض داشتند در حرکت بود. تظاهرات مسالمتآمیز بود. ولی ناگهان معروف سعد که خود را از انصار و یاران حرکت محرومین میشناخت به ضرب گلوله از پای در آمد و شهید شد. چند روز بعد اتوبوسی حامل 27 سرنشین فلسطینی و لبنانی، که ساعتی پس از حادثه کشته شدن یکی از جوانان محله عین الرمانه، از این خیابان عبور میکرد، گلوله باران شد و تمام سرنشینانش با وضع فجیعی به قتل رسیدند.
آتش در گرفت، هر ساعت در یک منطقه، و هر عملی عکسالعملی شدیدتر داشت و شعلههای مجهول و دستهای مجهولتر، آتشافروزی آغاز کردند.
در روز اول احزاب چپ تصمیم گرفتند «فالانژیستها» را که متهم به حادثه عینالرمانه بودند مسوول این انفجار معرفی کنند. این امر جنگجویان را از هم جدا ساخت. از سویی دیگر هیچ نوع تماس و امکان کمکی، حتی انسانی، برای نجات زخمخوردگان و اسیران وجود نداشت. گاهی هم یک اشتباه آتش را برمیافروخت و یا بدان دامن میزد در شرایطی که هیچ وسیله کنترل وجود نداشت.
آتش درگرفت. نخست چند روز جنگ پی در پی و سپس یک آرامش چند روزه و سپس معرکهای چند هفتهای و آتشبس طولانیتر و آنگاه درگیری سوم و چهارم. نکته جالب آن که در اوایل هر ماه برای دریافت حقوق از بانکها آرامشی به وجود میآمد و جنگجویان و مزدوران فرصتی به خود میدادند. و آنگاه جنگ دیگری را شروع میکردند و بالاخره بعد از چند درگیری مقطعی جنگ نهایی که نه ماه به طول انجامید شروع شد.
قصه افسانه مانند جنگ داخلی لبنان در حوصله این گفتار نیست و باید به طور مستقل پیرامون آن بحث کرد و اسناد و مطالب و اسباب و نتایج آن را با آمار جمعآوری نمود. در این جا فقط باید گفت که تاریخ بشری چنین جنگ وحشیانه و
خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 280
طولانی را در یک مکان کوچک و با این مشخصات تاکنون ثبت نکرده است.
اما خسارتهای جنگ؛ سی هزار فلسطینی کشته شدند. از لبنانیها پانزده هزار شیعه و دوازده هزار سنی و دوازده هزار مسیحی و حدود چند هزار نفر دروزی و ارمنی کشته شدند. متجاوز از پنجاه هزار نفر معلول شدند و تعداد زخمخوردگان از یک صد هزار نفر تجاوز میکرد.
یکصد و چند هزار آواره شیعه از ششصد هزار آواره لبنانی، میزان خرابیهای وحشتآور شهرها را نشان میدهد. خسارت سازمانهای دولتی از بیست میلیارد لیره و خسارت وطن و مردم از مرز پانزده میلیارد لیره گذشتند (در آن زمان هر دلار برابر با چهار لیره لبنانی بود). بانکها، کارخانهها، مزارع، موسسات تجارتی و خانهها و تعطیلی اقتصاد، خود میلیاردها لیره ضرر به دنبال داشت. سقوط فرهنگ و آبروی جهانی لبنان و اعتماد تجارتی و اخلاق عمومی و امراض روانی و غیره، خساراتی است که وضع وحشتناک لبنان را که به درجات بیش از جنگ جهانی بوده است نشان میدهد و آینده دشوار، پرمصیبت و فجیعی را در برابر لبنانیان و همه خلق عرب و همه انسانها قرار میدهد.
خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 281