در بلندای افق کاملاً روشن بود که خطرهای عظیمی لبنان و جهان عرب را تهدید میکند و آنچه تا اینجا در سرزمین مصیبتزده شیعیان و در کل لبنان گذشته است در مقابل خطرهای آینده ناچیز شمرده میشود، گرچه زوایای این خطرها را نمیتوان پیش
خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 300
بینی کرد ولی آثار و علائم حکایت از اهدافی چند داشت؛ از جمله:
تقسیم لبنان؛ و این خود شکستن و برهم زدن همزیستی دیرینه و مسالمتآمیز مسلمانان و مسیحیان بود که در اثر آن روال عادی زندگی مسیحیان را در جهان عرب بر هم میزد و اگر تعداد مسیحیان عرب را که از دوازده میلیون تجاوز میکند در نظر آوریم به ابعاد و خطرات این توطئه رهنمون خواهیم شد. زد و خوردها، خودمختاری طلبیها، بیعلاقه بودن به وطنها و غیره و همینطور وضع مسلمانان در اروپا که تا پایان قرن حاضر به پانزده میلیون میرسد در خطر ناامنی و بحران قرار خواهد گرفت و به تبع آن روابط اعراب و اروپا بلکه روابط اساسی انسانها در مجموعه جهان عرب در مخاطره خواهد افتاد.
تقسیم لبنان یعنی تشکیل دولت مارونی و نژادی همچون اسرائیل اما با خطرات گستردهتر و عمیقتر. زیرا که این دولت چون مقدمات و شرایط یک دولت کامل را ندارد، لذا پایگاه استواری برای دولتهای غرب خواهد بود. همچنین تقسیم لبنان و تشکیل یک دولت کمونیستی در جنوب لبنان، به پایگاه شورویها در آبهای گرم منتهی خواهد شد و یک نوار مرزی خطرناک را میان لبنان و اسرائیل که مرکز همزیستی پرتنش میان یهود و اعراب و جایگاه جاسوسی و فساد و مصرف مواد تولیدی اسرائیل خواهد شد، به وجود خواهد آورد.
مقاومت فلسطینی به صورت یک حرکت انقلابی کمونیستی و عربی درخواهد آمد و از هدف اصلی خود منحرف خواهد شد. ایمان و اخلاق در لبنان از بین رفته و سلوک مخرب جنگ پیروز گشته و بقیه لبنان هم تکه تکه خواهد گردید.
این وضع برای سوریه هم خطرهای بزرگی ایجاد کرده و این کشور را به جایی که تصور نمیتوان کرد خواهد کشاند. اینها خطرهایی بود که در افق لبنان دیده میشد. در لبنان نیز روز به روز قدرتهای ملی تضعیف و جبهه آنان متشتت و راستگرایان پیروز میشدند و هر روز سنگری از ملیون از دست بیرون میرفت، وضع امنیتی، اخلاقی، آذوقهای آنقدر خراب بود که حتی بسیاری از مردم توانگر محتاج به حداقل آذوقه میشدند و هیچکس در خانه خود امان نداشت و چون دولتی نبود و قدرت مطلق به
خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 301
دست چریکهای مقاومت بود،این اوضاع به ضرر آنان تمام میشد و پشتوانه و اعتماد مردم به آنان از بین میرفت.
خطر آنقدر بزرگ شده بود که جلوگیری آن از امکانات لبنانیها و فلسطینیها، حتی اگر اراده اصلاح وجود داشت، خارج شده بود و بیم آن میرفت که کنترل آن از قدرت اعراب نیز خارج گردد و به بحران بینالمللی منجر شود. از این جهت تلاش فراوان برای اتحاد دولتهای عرب در لبنان شروع شد و چون این وحدت با وجود اختلاف بین مصر و سوریه عملی نمیبود تلاش در این محور متمرکز شد. دوباره نگاهها به امام صدر متوجه گردید و بدون شک همان طور که مطبوعات سوریه و کویت نوشتهاند و در محافل سیاسی نیز گفته میشد، آقای صدر در کار تشکیل و برگزاری کنفرانس سران عرب در ریاض و سپس در قاهره نقشی بسزا داشت.
این کنفرانسها روابط مصر و سوریه و روابط سوریه و مقاومت فلسطینی را بهبود بخشید و سپس نیروی نظامی عربی را از چند کشور که اکثریت آنها از سوریه بود برای حفظ امنیت لبنان در اختیار رئیسجمهور لبنان قرار داد و خواستار مقاولهنامههای تفاهمآمیز و امنیتبخش میان لبنان و مقاومت فلسطین گردید. این موافقتنامهها جایگاه فعالیت و تمرین نیروهای نظامی و حمل اسلحههای سبک توسط مبارزان فلسطینی را معین کرده و بقای آنان را تضمین نموده و مقید شدن آنان را به نظام و قانون و کاربرد محدود اسلحه سنگین و غیره، تضمین میکرد.
ارتشهای عربی وارد لبنان شدند و در ظرف چند روز نظم برقرار شد و مردم همه، حتی کودکان به خیابانها سرازیر شدند و اکنون درصدد جمعآوری اسلحههای سنگین میباشند. اکنون روشن شده است که نیروهای مسلح و ارتش لبنان و نیز احزاب مسلح لبنانی از دو طرف نه میخواستند و نه میتوانستند امنیت مردم را برقرار کنند. اکنون روشن شده است که امکان تصفیه مقاومت فلسطینی وجود ندارد و فقط تفاهم با آنان ممکن است. اکنون روشن شده است که سالمترین و دقیقترین و مخلصانهترین روشها، همان روش شیعیان بوده که از اول دفاع شرافتمندانه را با صلحجویی توام میکردند و در مبارزه به هیچوجه از خط اخلاق و مبانی دینی خارج نشدند و از احساسات مردم
خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 302
سوءاستفاده نکردند. اکنون روشن شده است که مدعیان وطنپرستی و مدعیان حمایت مردم و فلسطین و مدعیان روشنفکری و مترقی بودن همه و همه در مقابل منافع خصوصی خود و ضعف اخلاقی خودشان در خطر وحشیگری و درندهخویی بودند و هستند. جنگ ظلمآلوده و دردناک لبنان، درسهای ذیقیمتی برای کشورها، برای ملتها، برای انقلابهای ملی، برای انقلاب فلسطین و برای آینده لبنان داشت و اکنون که همه نگاهها به سوی جنوب لبنان که ماورای رود لیطانی است و هنوز نیروهای متحد عرب به آنجا نرفتهاند متوجه است، باید کمی در اینباره بحث کنیم و سپس به آینده لبنان و هدفهای شیعیان به طور خلاصه بپردازیم.
باید توجه داشت که لیطانی اسم رودی است در وسط جنوب لبنان که با سدی محکم کوهستانهای سر به فلک کشیده آن را به صورت یک منطقة غیر قابل نفوذ در آورده است. جنوب لبنان تا کنار رود لیطانی مورد طمع اسرائیل است. و لذا آبستن تحولاتی میباشد.
خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 303