فصل سوم : گفتگـو

سپیده دم

‏در بلندای افق کاملاً روشن بود که خطرهای عظیمی ‌لبنان و جهان عرب را تهدید ‏‎ ‎‏می‌کند و آنچه تا اینجا در سرزمین مصیبت‌زده شیعیان و در کل لبنان گذشته است در ‏‎ ‎‏مقابل خطرهای آینده ناچیز شمرده می‌شود، گرچه زوایای این خطرها را نمی‌توان پیش ‏‎ ‎

خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 300
‏بینی کرد ولی آثار و علائم حکایت از اهدافی چند داشت؛ از جمله:‏

‏تقسیم لبنان؛ و این خود شکستن و برهم زدن هم‌زیستی دیرینه و مسالمت‌آمیز ‏‎ ‎‏مسلمانان و مسیحیان بود که در اثر آن روال عادی زندگی مسیحیان را در جهان عرب ‏‎ ‎‏بر هم می‌زد و اگر تعداد مسیحیان عرب را که از دوازده میلیون تجاوز می‌کند در نظر ‏‎ ‎‏آوریم به ابعاد و خطرات این توطئه رهنمون خواهیم شد. زد و خوردها، خودمختاری ‏‎ ‎‏طلبیها، بی‌علاقه بودن به وطنها و غیره و همین‌طور وضع مسلمانان در اروپا که تا پایان ‏‎ ‎‏قرن حاضر به پانزده میلیون می‌رسد در خطر ناامنی و بحران قرار خواهد گرفت و به ‏‎ ‎‏تبع آن روابط اعراب و اروپا بلکه روابط اساسی انسانها در مجموعه جهان عرب در ‏‎ ‎‏مخاطره خواهد افتاد.‏

‏تقسیم لبنان یعنی تشکیل دولت مارونی و نژادی همچون اسرائیل اما با خطرات ‏‎ ‎‏گسترده‌تر و عمیق‌تر. زیرا که این دولت چون مقدمات و شرایط یک دولت کامل را ‏‎ ‎‏ندارد، لذا پایگاه استواری برای دولتهای غرب خواهد بود. همچنین تقسیم لبنان و ‏‎ ‎‏تشکیل یک دولت کمونیستی در جنوب لبنان، به پایگاه شورویها در آبهای گرم منتهی ‏‎ ‎‏خواهد شد و یک نوار مرزی خطرناک را میان لبنان و اسرائیل که مرکز همزیستی ‏‎ ‎‏پرتنش میان یهود و اعراب و جایگاه جاسوسی و فساد و مصرف مواد تولیدی اسرائیل ‏‎ ‎‏خواهد شد، به وجود خواهد آورد.‏

‏مقاومت فلسطینی به صورت یک حرکت انقلابی کمونیستی و عربی درخواهد آمد ‏‎ ‎‏و از هدف اصلی خود منحرف خواهد شد. ایمان و اخلاق در لبنان از بین رفته و ‏‎ ‎‏سلوک مخرب جنگ پیروز گشته و بقیه لبنان هم تکه تکه خواهد گردید.‏

‏این وضع برای سوریه هم خطرهای بزرگی ایجاد کرده و این کشور را به جایی که ‏‎ ‎‏تصور نمی‌توان کرد خواهد کشاند. اینها خطرهایی بود که در افق لبنان دیده می‌شد. در ‏‎ ‎‏لبنان نیز روز به روز قدرتهای ملی تضعیف و جبهه آنان متشتت و راستگرایان پیروز ‏‎ ‎‏می‌شدند و هر روز سنگری از ملیون از دست بیرون می‌رفت، وضع امنیتی، اخلاقی، ‏‎ ‎‏آذوقه‌ای آنقدر خراب بود که حتی بسیاری از مردم توانگر محتاج به حداقل آذوقه ‏‎ ‎‏می‌شدند و هیچکس در خانه خود امان نداشت و چون دولتی نبود و قدرت مطلق به ‏‎ ‎

خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 301
‏دست چریک‌های مقاومت بود،این اوضاع به ضرر آنان تمام می‌شد و‏‎ ‎‏پشتوانه و‏‎ ‎‏اعتماد ‏‎ ‎‏مردم به آنان از بین می‌رفت. ‏

‏خطر آن‌قدر بزرگ شده بود که جلوگیری آن از امکانات لبنانیها و فلسطینیها، حتی ‏‎ ‎‏اگر اراده اصلاح وجود داشت، خارج شده بود و بیم آن می‌رفت که کنترل آن از قدرت ‏‎ ‎‏اعراب نیز خارج گردد و به بحران بین‌المللی منجر شود. از این جهت تلاش فراوان ‏‎ ‎‏برای اتحاد دولتهای عرب در لبنان شروع شد و چون این وحدت با وجود اختلاف بین ‏‎ ‎‏مصر و سوریه عملی نمی‌بود تلاش در این محور متمرکز شد. دوباره نگاهها به امام ‏‎ ‎‏صدر متوجه گردید و بدون شک همان طور که مطبوعات سوریه و کویت نوشته‌اند و ‏‎ ‎‏در محافل سیاسی نیز گفته می‌شد، آقای صدر در کار تشکیل و برگزاری کنفرانس سران ‏‎ ‎‏عرب در ریاض و سپس در قاهره نقشی بسزا داشت. ‏

‏این کنفرانسها روابط مصر و سوریه و روابط سوریه و مقاومت فلسطینی را بهبود ‏‎ ‎‏بخشید و سپس نیروی نظامی ‌عربی را از چند کشور که اکثریت آنها از سوریه بود برای ‏‎ ‎‏حفظ امنیت لبنان در اختیار رئیس‌جمهور لبنان قرار داد و خواستار مقاوله‌‌نامه‌های ‏‎ ‎‏تفاهم‌آمیز و امنیت‌بخش میان لبنان و مقاومت فلسطین گردید. این موافقت‌نامه‌ها جایگاه ‏‎ ‎‏فعالیت و تمرین نیروهای نظامی ‌و حمل اسلحه‌های سبک توسط مبارزان فلسطینی را ‏‎ ‎‏معین کرده و بقای آنان را تضمین نموده و مقید شدن آنان را به نظام و قانون و کاربرد ‏‎ ‎‏محدود اسلحه سنگین و غیره، تضمین می‌کرد. ‏

‏ارتشهای عربی وارد لبنان شدند و در ظرف چند روز نظم برقرار شد و مردم همه، ‏‎ ‎‏حتی کودکان به خیابانها سرازیر شدند و اکنون درصدد جمع‌آوری اسلحه‌های سنگین ‏‎ ‎‏می‌باشند. اکنون روشن شده است که نیروهای مسلح و ارتش لبنان و نیز احزاب مسلح ‏‎ ‎‏لبنانی از دو طرف نه می‌خواستند و نه می‌توانستند امنیت مردم را برقرار کنند. اکنون ‏‎ ‎‏روشن شده است که امکان تصفیه مقاومت فلسطینی وجود ندارد و فقط تفاهم با آنان ‏‎ ‎‏ممکن است. اکنون روشن شده است که سالمترین و دقیقترین و مخلصانه‌ترین روشها، ‏‎ ‎‏همان روش شیعیان بوده که از اول دفاع شرافتمندانه را با صلح‌جویی توام می‌کردند و ‏‎ ‎‏در مبارزه به هیچ‌وجه از خط اخلاق و مبانی دینی خارج نشدند و از احساسات مردم ‏‎ ‎

خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 302
‏سوءاستفاده نکردند. اکنون روشن شده است که مدعیان وطن‌پرستی و مدعیان حمایت ‏‎ ‎‏مردم و فلسطین و مدعیان روشنفکری و مترقی بودن همه و همه در مقابل منافع ‏‎ ‎‏خصوصی خود و ضعف اخلاقی خودشان در خطر وحشیگری و درنده‌خویی بودند و ‏‎ ‎‏هستند. جنگ ظلم‌آلوده و دردناک لبنان، درسهای ذیقیمتی برای کشورها، برای ملتها، ‏‎ ‎‏برای انقلابهای ملی، برای انقلاب فلسطین و برای آینده لبنان داشت و اکنون که همه ‏‎ ‎‏نگاهها به سوی جنوب لبنان که ماورای رود لیطانی است و هنوز نیروهای متحد عرب ‏‎ ‎‏به آنجا نرفته‌اند متوجه است، باید کمی ‌در این‌باره بحث کنیم و سپس به آینده لبنان و ‏‎ ‎‏هدف‌های شیعیان به طور خلاصه بپردازیم.‏

‏باید توجه داشت که لیطانی اسم رودی است در وسط جنوب لبنان که با سدی ‏‎ ‎‏محکم کوهستانهای سر به فلک کشیده آن را به صورت یک منطقة غیر قابل ‌نفوذ در ‏‎ ‎‏آورده است. جنوب لبنان تا کنار رود لیطانی مورد طمع اسرائیل است. و لذا آبستن ‏‎ ‎‏تحولاتی می‌باشد.‏

خاطرات سیاسی- اجتماعی دکتر صادق طباطباییج. 2صفحه 303