اللهم انّی اسئلک من علوّک باعلاه و کلّ علوّک عال.
اللهم انّی أسئلک بعلوّک کلّه...
پروردگارا، از تو درخواست میکنم به عالیترین علوّت و همه علوّ تو عالی است. بارالها، از تو به همه علوّت درخواست میکنم.
خدای تعالی در عین نزدیکی بلندمرتبه و در عین بلندمرتبگی نزدیک است. برتری مطلق از آن اوست و دیگر مراتب وجود در درجات پایینتر قرار دارند و برتری مطلق از آن اوست نه برای کس دیگری و برتری هر چیزی سایهای از برتری اوست. بنا بر تحقیق شیخ عارف ما، دام مجده، اسم العلیّ از اسمای ذاتی است؛ چنانکه از روایت زیراستفاده میشود:
از طریق شیخ المحدثین محمّد بن یعقوب کلینی، رضوان الله علیه، در کافی از ابنسنان نقل شده است که گفت:
از حضرت رضا، علیه السلام، پرسیدم: «هل کان الله تعالی عارفا بنفسه قبل ان یخلق الخلق؟»؛ آیا خداوند قبل از اینکه مخلوقات را خلق فرماید از نفس خود آگاه بود؟ فرمود: بله. گفتم:«یراها ویسمعها؟»؛ آنها را میدید و میشنید؟ فرمود: «ما کان محتاجا الی ذلک، لاّنه لم یکن یسالها ولایطلب منها. هو نفسه ونفسه هو. قدرته نافذة، فلیس یحتاج ان یسمّی نفسه. ولکنّه اختار لنفسه اسماء لغیره یدعوه بها. لانه اذا لم یدع باسمه لم یعرف. فاول ما اختار لنفسه العلی العظیم، لانّه اعلی الاشیاء کلّها. فمعناه الله ـ واسمه العلی العظیم هو اول اسمائه ـ علا علی کل شیء؛ خداوند نیازمند این امور نبود، زیرا از او نمیپرسید و از او چیزی
کتابشرح دعای سحر (ترجمه فارسی)صفحه 139
نمیطلبید، [بلکه] او همان نفسش بود و نفسش او بود، قدرت او نافذ است، لذا نیاز ندارد خود را به اسمی بنامد، لکن برای نفس خود نامی برگزید که دیگران بتوانند او را به آن نام بخوانند؛ زیرا او تا هنگامی که به اسمش خوانده نشود شناخته نمیشود. بنابراین، نخستین اسمی که برای خود برگزید العلی العظیم بود، زیرا او برترین همه اشیاء بود و معنی آن الله است که بر همه چیز برتری دارد و نام العلی العظیم از اولین نامهای او بود».
از این روایت شریف دانسته میشود که العلی العظیم از اسمای ذاتی است که خداوند قبل از آفرینش خلق برای خود برگزیده است. البته، به اعتباری دیگر میتوان گفت که از اسماء صفات است؛ چنانچه از پایان همین روایت فهمیده میشود که فرموده: «علا علی کلّ شیء».
عارف کامل محدث کاشانی، قدّس سره، در شرح این حدیث میگوید: «لله سبحانه العلوّ الحقیقی، کما انّ له العلوّ الاضافی؛ والاوّل من خواصه سبحانه لایشارکه فیه غیره. ولهذا قال: واختار لنفسه العلی العظیم؛ برتری واقعی از آن خداوند سبحان است. چنانچه برتری نسبی نیز از آن اوست و این از اولین ویژگیهای خدای سبحان است که جز او کسی در آن شریک نیست. و از این جهت فرموده نام العلی العظیم را برای خود انتخاب کرد».
من میگویم: در حقیقت برتری خداوند، کسی شریک نیست، زیرا موجودات به لحاظ داشتن جهات نفسی هیچ علوّی ندارند. از نظر جهات حقی نیز، علوّ آنان در علوّ خداوند فانی است و حکم و حیثیتی برای آنها وجود ندارد و همگی در ذات او مستهلک هستند.
کتابشرح دعای سحر (ترجمه فارسی)صفحه 140