مصاحبه با حجت الاسلام والمسلمین معادیخواه

‏‏حجةالاسلام والمسلمین معادیخواه‏

‏‏تاثیر فرهنگ عاشورا بر انقلاب اسلامی‏

‏‏تحلیل شما از رابطه میان انقلاب اسلامی و نهضت عاشورا چیست و نقش عاشورا را در شکل گیری و تداوم انقلاب اسلامی چگونه ارزیابی می کنید؟‏

‏‏عاشورا- هر تبیینی که از آن داشته باشیم- در مقطعی از تاریخ و با بهره گیری خاصی از آن به یک انقلاب پیروز منجر شده است. اساساً شروع نهضت را همان عصر روز عاشورا باید تلقی کرد، یعنی سیزده خرداد. در حقیقت نطفۀ انقلاب را همان فریاد عصر عاشورای امام منعقد ساخت. عاشورا در جامعه ما دارای قدرتی بوده و این قدرت عاشورا را امام شناخت و با بهره برداری درست از آن، انقلاب به پیروزی رسید. حال این سوال مطرح می شود که عاشورا چیست؟ یعنی عاشوراشناسی به میان می آید و یک بعد عاشوراشناسی این است که عاشورا را به عنوان یک مقولۀ تاریخی ببینیم. کسی ممکن است از دید اسطوره شناسی عاشورا را بررسی کند. این دیگر نگاه تاریخی نیست. بعد از اسلام، امام حسین اسطورۀ جامعه ما شده ولی قبل از اسلام مثلاً سیاوش بوده است. در چنین زمینه ای پیرایه هایی که به عاشورا بسته می شود توجیه دیگری دارد. یک بعد عاشوراشناسی بعد تاریخی آن است. عاشورا ابعاد دیگری نیز دارد که هر کدام موضوع بررسی جداگانه ای است و باید برای آن طرح مناسب خودش را پیدا کرد. حال وقتی نقش عاشورا در شکل گیری انقلاب اسلامی ایران مطرح شود، خود به خود این پرسش مطرح می شود که پیامدهایی که عاشورا در تاریخ داشته چه بوده است که برای پاسخ دادن به این پرسش باید تاثیر عاشورا بر قطبهای مختلف تاریخ بررسی شود. ما گرفتار یک فقر شدید فرهنگی در جهات مختلف بوده و در تاریخ شناسی گرفتار فقر مضاعف هستیم که زدودن آن تنها با‏

‏
‏‎

‏‏من فقط نقش عاشورا در شکل گیری انقلاب اسلامی ایران نه در تداومش را بررسی کردم. اگر پهلوی این خطا را نکرده بود و با عاشورا در نیفتاده بود اصلاً معلوم نبود که انقلاب پا بگیرد. امام که نهضت را شروع کرد، عدۀ زیادی از علمایی که با امام همگام شدند پیوندشان با امام یک پیوند عاطفی بود. این پیوند عاطفی هم از کینه ای که از پهلوی در دل داشتند برمی خاست. اینها هم بینش با امام نبودند. اصلاً مبارزۀ سیاسی را قبول نداشتند. وحدت کلمۀ علما در ابتدای نهضت که امام از آن استفاده کرد در حقیقت مدیون عواطفی بود که مردم نسبت به عاشورا داشتند.‏

‏
‏‎

‏‎